Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Dersler - Coggle Diagram

- - - - Hikayede bazı özellikler
        
        Hikâye (öykü); kişi, yer ve zamana bağlı olarak yaşanmış ya da tasarlanmış bir olayı anlatan,
        okuyucuda heyecan ve estetik zevk uyandırmayı amaçlayan kısa yazılardır.
        
        Hikayede Mekan
        
        Hikâyede mekân ana hatlarıyla anlatılır,
        
        Hikayede Karakter
        
        kahramanlar olay içerisinde tanıtılır ve karakterler belirgin özellikleriyle yansıtılır.
        
        Hikayede Anlatım
        
        Anlatım yoğun ve özlüdür, olaylar birinci veya üçüncü kişi ağzıyla
        anlatılır ve ayrıntıya girilmez.
      - Hikayenin Tarihi Gelişimi
        
        Hikâye türünün kökeni destanlar ve masallardır.
        
        Bugünkü anlamda hikâyeye kimlik kazandıran yazar Boccacio’dur ve Decameron eseri dünya edebiyatındaki ilk hikâye örneğidir.
        
        Boccacio
        
        Decameron
        
        Türkiye'de gelişimi
        
        Türk edebiyatında ise Tanzimat Dönemi’nden önce modern hikâye yerine
        mesneviler ve halk hikâyeleri yazılmıştır.
        
        Batılı anlamda ilk hikâyeler Tanzimat Dönemi’nde yazılmış olup, Ahmet Mithat Efendi’nin Letâif-i Rivâyât adlı eseri ilk hikâye kitabıdır, Sami Paşazâde Sezai’nin Küçük Şeyler eseri ise Batılı anlamda ilk hikâyeleri içerir.
        
        Türk hikâyeciliğini Batılı örneklere tam anlamıyla yaklaştıran yazar Servetifünun Dönemi
        yazarlarından Halit Ziya Uşaklıgil olmuştur.
        
        Millî Edebiyat Dönemi'nde Ömer Seyfettin, sade diliyle tarihî, siyasi ve sosyal konulu hikâyeleriyle yeni bir dönem başlatmıştır. Onu Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin ve Refik Halit Karay takip etmiştir.
        
        Cumhuriyet Dönemi'nde ise Sadri Ertem, Sabahattin Ali, Memduh Şevket Esendal, Sait Faik Abasıyanık, Yaşar Kemal, Fakir Baykurt, Necati Cumalı, Haldun Taner, Kemal Tahir gibi yazarlar önemli eserler vermiştir.
      - Hikayenin Planı
        
        Hikâye, serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur:
        
        DÜĞÜM
        
        Olayın okuyucuyu meraklandıracak şekilde ayrıntılı olarak anlatıldığı bölümdür. Olay ayrıntılı şekilde anlatılarak okuyucunun merakı artırılır ve merak, çözüm bölümüne kadar devam eder.
        
        Ancak her hikâye bu plana uymayabilir. Bazı hikâyelerde sonuç bölümü verilmez ve okuyucu
        hikâyenin sonunu hayalinde tamamlar.
        
        ÇÖZÜM
        
        Hikâyenin sonuç bölümüdür. Merak unsurları çözülür ve hikâye sonuçlanır.
        
        SERİM
        
        Hikâyenin giriş bölümüdür. Olayın geçtiği yer ve zaman belirlenir, kişiler tanıtılır ve ana
        olaya giriş yapılır.
      - Hikayede temel kavramlar
        
        Çatışma: Hikâyede karşıt duygu, düşünce ve isteklerin bir arada sergilenmesiyle ortaya çıkan durumdur. Olayların dayandığı temel ögedir ve merak duygusunu canlı tutar (Hayal-gerçek, tutumluluk-savurganlık çatışmaları).
        
        Karşılaşma: Çatışmaları veya olay halkalarını oluşturan kahramanların yüz yüze gelmesidir.
        
        Tema: Hikâyedeki soyut ve genel temel duygu ya da düşüncedir (örneğin, aile, sevgi,
        dostluk...)
        
        Konu: Temanın somutlaşmış hâlidir. Örneğin, pişmanlık teması "suçsuz birinin ceza
        almasına neden olmanın yarattığı pişmanlık" olarak konuya dönüşür.
      - Hikayenin yapı unsurları
        
        Hikâyeler; olay örgüsü, kişiler, zaman, mekân, konu, tema, çatışma, anlatıcı ve bakış açısı
        gibi unsurlardan oluşur.
        
        Olay Örgüsü: Hikâye kişileri arasında cereyan eden ve sebep sonuç ilişkisine bağlı olarak
        gelişen organik bütüne olay örgüsü denir.
        
        Çatışma: Hikâye kahramanları arasında oluşan dramatik anlaşmazlık veya aykırılığa çatışma denir. Çatışmalar genellikle insan ile insan, insan ile doğa, insan ile kendisi, insan ile toplum şeklinde kendini gösterir.
        
        Hikâye kişileri: Hikâyenin unsurlarından olan kişiler iki farklı özellikte karşımıza çıkar. Hikâye metinlerinde olayın merkezinde yer alan ve ait olduğu toplumsal sınıfın özelliklerini taşıyan kişiye tip denir. Toplumsal bir sınıfı ya da zümreyi değil de sadece kendini temsil eden kişiye karakter denir.
        
        Zaman ve mekân: Hikâyelerde zaman ve mekân gerçeğe yakındır. Genellikle belirli bir
        zaman ve mekân unsurları kullanılmaktadır.
      - Anlatıcı ve Bakış Açısı
        
        Anlatıcı: Hikâyeyi okuyucuya sunan kişidir ve yazarın kendisi değil, kurmaca bir kişidir. Olaylar birinci ya da üçüncü kişi ağzından anlatılır ve hikâyedeki olaylar ve kişilerle ilgili bilgiler anlatıcıdan öğrenilir.
        
        Bakış Açısı: Anlatıcının kişi, olay, yer ve zamanı nasıl ele aldığı ve bunlara karşı takındığı
        tutumdur.
        
        a-) Kahraman Bakış Açısı: Olayın hikâye kahramanlarından biri tarafından birinci kişi ağzından anlatılmasıdır. Anlatıcı, yalnızca kendi duygu, düşünce ve izlenimlerini bilir ve aktarır.
        
        Ziya Osman Saba’nın Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi eserinde:
        
        "Bu caddeye ne kadar da çok fotoğrafçı toplanmış, şimdiye kadar kaç tanesinin önünde resimleri seyre daldım. Şu gelin, demin gördüğüm kocalı kadın değil mi? Şu pembe yüzlü, sarı saçlı olan
        
        b-) Hâkim (Tanrısal / İlahi) Bakış Açısı: Anlatıcı, kahramanların iç dünyasını bilir, her şeyi görür, bilir ve sezer. Anlatıcı bazen öğüt verir, yargıda bulunur ya da hikâyeyi özetler. Bu bakış açısında anlatım üçüncü kişinin ağzından yapılır.
        
        Sabahattin Ali’nin Ayran hikâyesinde:
        
        "Küçük Hasan hiçbir şey düşünmeden ilerliyordu. Ne evde kendisinin dönmesini bekleyen iki
        
        küçük kardeşi ne de dört saat uzaktaki nahiye merkezinde hizmetçilik yapan anası bu anda
        
        aklında değildi. Ayranını satıp satamayacağını da düşünmüyordu. Kafasında yalnız bir şey
        
        vardı: Bu yolu tekrar yürümek, geri dönmek mecburiyeti..."
        
        c-) Gözlemci (Müşahit) Bakış Açısı: Anlatıcı, yalnızca gördüklerini ve tanık olduklarını nesnel bir şekilde aktarır. Anlatıcı, kahramanlarla ilgili her şeyi bilemez ve duygu düşüncelerine hâkim değildir. Anlatım üçüncü kişi ağzından yapılır.
        
        Sabahattin Ali’nin Ses adlı eserinde:
        
        "Adam akıllı akşam olmuştu. Yol amelesi çadırlarına dönerek ateş yakmaya başlamışlardı. Bizim kamyon şosenin bir kenarında muazzam bir hayvan ölüsü gibi hareketsiz duruyordu. Şoför ve muavini, üstleri yağ ve toprak içinde, yüzlerinden siyah terler damlayarak, bi kenara oturup uzunca bir dinlenme yapıyorlardı."
  - - - Fransız yazar Guy de Maupassant tarafından geliştirilen bu tarz, Maupassant tarzı hikâye olarak bilinir. Türk edebiyatındaki başlıca temsilcileri ise Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay ve Reşat Nuri Güntekin’dir.
        
        Olay Hikâyesi Örneği
        
        At, ahır işlerinde sadece tımarı beceremiyordum. Boyum karnıma bile varmıyordu. Ama en keyifli, en eğlenceli şey buydu. Sanki kaşağının muntazam tıkırtısı Tosun'un hoşuna gidiyor, kulaklarını kısıyor, kuyruğunu kocaman bir püskül gibi sallıyordu. Tam tımar biteceğine yakın huysuzlanır, o zaman Dadaruh; "Höyt..." diye sağrısına bir tokat indirir; sonra öteki atları tımara başlardı. Ben bir gün tek başıma kaldım. Hasan'la Dadaruh dere kenarına inmişlerdi. İçimde bir tımar etme hırsı uyandı. Kaşağıyı aradım, bulamadım. Ahırın köşesinde Dadaruh'un penceresiz küçük bir odası vardı. Buraya girdim. Rafları aradım.
        
        Ömer Seyfettin, Kaşağı
    - - Durum hikâyesinin öncüsü Rus yazar Anton Çehov’dur ve bu tür, Çehov tarzı hikâye olarak bilinir. Türk edebiyatında bu türün önemli temsilcileri Sait Faik Abasıyanık ve Memduh Şevket Esendal’dır.
        
        Durum Hikâyesi Örneği
        
        Seneler var ki kuşlar gelmiyor. Daha doğrusu ben göremiyorum. Güzün o güzel günlerini pencereden görür görmez, Kostantin Efendi'nin bulunabileceği sırtları hesaplayarak yollara çıkıyorum. Bir kuş cıvıltısı duysam kanım donuyor, yüreğim atmıyor. Halbuki sonbalar kocayemişleri, beyaz esmer bulutları, yakmayan güneşi, durgun maviliği, bol yeşili ile kuşlarla beraber olunca, insana sulh, şiir, şair, edebiyat, resim, musiki, mesut insanlarla dolu anlaşmış, sevişmiş, açsız, hırssız bir dünya düşündürüyor. Her memlekette kıra çıkan her insan, kuş sesleriyle böyle düşünecektir.
        
        Sait Faik Abasıyanık, Son Kuşlar
    - - İlk defa Batıda görülen bu tarz hikâyenin önde gelen temsilcisi Franz Kafka'dır. Ben merkezli öykünün Türk edebiyatındaki ilk temsilcisi Haldun Taner'dir. Bilge Karasu, Oğuz Atay ve Nezihe Meriç de bireyi birey olarak ele alan (ben merkezli) hikâyeler yazmışlardır.
        
        Modern Öykü Örneği
        
        “Denizin kişiliği bir başkadır, bu saatte. Kokular başkadır, renkler başkadır, hele sesler bambaşka. Kokularda tazelik vardır, yıpranmamışlık, koklanmamışlık, rayihasını ilk size teslim ediyormuşluk vardır.(...) Seslere gelince asıl şaşırtıcı olan seslerdir. Sabahın ilk saatlerindeki sesler insanlığın ilk günlerindeki ilk insanın, ilk algıladığı - 25 - seslere benzerler. Yepyeni, taptaze, ürpertici, merak uyandırıcı.(...) alın tokmağı, vurun davula, sabahın ilk saatlerinde sesi bir başka çıkar. Rutubet derisini gevşettiğinden mi? Hayır. Sizin kulak zarınız henüz günün hoyrat gürültüleri ile bekaretini yitirmediğinden”
        
        Haldun Taner, Yalıda Sabah
    - - Türk
        edebiyatında öne çıkan temsilcileri Ferit Edgü, Hulki Aktunç ve İsmet Kür'dür.
        
        Küçürek Hikâye Örneği
        
        Kaç kardeştik bilmiyorum. En küçükleri bendim ve henüz saymayı bilmiyordum. Öğrendiğimde ise hepimiz dağılmıştık.
        
        Ferit Edgü
  - - - "Ağaçtan ağaca serilmiş beyaz çamaşırlar bu kadar durgun, güneşsiz, ıslak bir şekilde ılık havada hiç kurumayacaklar. Bu kedi, tahta masanın üstüne çıkmış, köpeğime durmadan homurdanacak mı? Deniz, Bozburun’a doğru başını almış gidiyor. Uzaklarda görünen, İstanbul’un neresi kim bilir? Sesler neden gelmiyor?”
    - - "Param var. Nüfus cüzdanım yanımda değil. O gerekli sanırım. Adama, Sarıkumluyum da diyemem, evine gitseydin der, inanmaz da kapının sürgülenmesi hikâyesine, kuşkulanır. En iyisi açıkça yanıma almadım, demek. Balığa çıktık derim. Lâf olsun diye zaten birer balık çektik Suat’la. O, eli boş dönmesin diye aldı yanına. Eve götürür, tel dolabının orta yerineyerleştirir. Ailece paylaşacak olsalar, bir tadımlık bile düşmez her birine.”
      - Ancak iç konuşmadan farklı olarak, cümleler arasında mantık ilişkisi zayıftır. Düşünceler serbest çağrışımla bir konudan diğerine atlar.
  - - - "Gözleri sıtmalı, yanakları daha çökük. Kadavraya benzeyen simanın üstündeki burnu,
        Osman, tiyatrolarda kullanılan takma bir burna benzetti."
    - - "Henüz taş bile döşenmemiş olan şosenin bu kısmında çökme ve kayma tehlikesi bulunduğu için yolcular burada yayan yürür ve otomobiller yavaş yavaş ilerlerdi.Bunun için otomobili tamamen dur durmadan şoför başını arkaya doğru çevirdi ve: “Haydi, beyler!” dedi. Birdenbire arka tarafta bir hareket oldu: Delikanlı, gözleri dönmüş, korkudan titreyerek, kendini dışarıya, yolun üstüne fırlattı."
    - - "Karlı bir Şubat gecesi doğmuştu. Babamın kucağına verirken bir tuhaftım... İsim ararken bana ne kadar boş gelmişti. Ona, ışıl ışıl, kâinat gibi manalı bir kelime bulmak istiyordum. Sonunda Ömer dedik. Bu da ona yakışmıştı. Onu, tarihe girmiş bütün Ömer’lerin ikbaline layık görüyordum. İlk gülüş... ilk diş... ilk kelime... annesine doğru, genç, güzel ve mesut annesine doğru ilk adım.Sonra yedinci yaş... Mektebe götürdüğüm gün ne kadar ağlamıştı."
    - - “O, arkası kapıya dönük. Bursa ovasına bakıyordu. Tıpkı ilk geldiği günkü kadar dikkat ve hırsla. Fakat bu bakışa şimdi bariz bir hüzün de zam olmuştu. Ayak seslerimi duyarak başını çevirdi, göz göze geldik; fakat beni görmekle, yüzündeki hazin manayı değiştirmeye lüzum görmedi. Bu bakışlar şimdi benden hem iki günün hesabını soruyor hem de hakiki mazeretimi sezmiş yahut tanımış gibi anlıyor, hak veriyordu.”
    - - “Ali Rıza Bey, Babıâli yetiştirmelerinden bir mülkiye memuruydu. Otuz yaşına kadar Dahiliye kalemlerinden birinde çalışmıştı. Belki ölünceye kadar da orada kalacaktı. Fakat kız kardeşiyle annesinin iki ay ara ile ölmesi onu birdenbire İstanbul’dan soğutmuş, Suriye’de bir kaza kaymakamlığı alarak gurbete çıkmasına sebep olmuştu. Sonraları Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde yirmi beş yıl çeşitli memurluk görevlerinde bulunmuştu.”
- - - - Past Continious
        
        Geçmişte başlar ilerler vakit alır ve yine geçmişte biter
      - linking verb
        
        5 duyu organını tanımlayıcı bir fiil olarak kullanmak
        
        she seem beauty
      - linking verbler bir olaydan ziyade bir özellikten bahseder action verbler ise bir hareket ve aksiyondan bahseder
        
        He runs every morning sentence has action verb
        
        He seems handsome sentence has linking verb
    - - Visual
      - Gustatory
      - Olfactory
      - Tactile
      - Auditory
    - - 1
      - 3
        
        Omniscent (tanrısal)
        
        limited omniscent
        
        full omniscent
        
        objective (gözlemci)
  - - - Am-Is-Are
        
        Was-Were
        
        Geçmiş hali