Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

unitatea: giza gorputza - Coggle Diagram

- - - - 3 funtzioak egiten dituen unitate bizidun txikiena
        
        Globulu gorria
        
        Gihar-zelula
        
        Neuronak
      - pertsonok zelulaniztunak
  - - - Oxigenoa = O2
  - - - Ura = H2O
  - - - gihar-ehuna
      - jatorri bereko zelulak, eta funtzio bat edo gehiago egin
  - - - bihotza
      - birikak
      - urdaila
      - funtzio bakarra egiteko elkartu
  - - - Sistema
        
        organoek antzeko egitura dutenean (ehun mota berdinez osatuta daudenean)
        
        gihar-sistema
      - aparatua
        
        organoek egitura desberdina dutenean
        
        zirkulazioa-aparatua
  - - - bizi funtzio guztiak bete ditzazke
- - - - material genetikoa gorde
        
        Kromatina
        
        zelularen material genetikoa osatu
        
        Nukleoloa
        
        mintzik gabeko egitura esferikoa, bertan erribosomak sortu
        
        Nukleoplasma
        
        nukleoaren barneko likidoa
    - - zelula babesten duen geruza mehe bat
    - - barne ingurune likidoa edo zitosoloa
    - - partikulatxoak dira
        
        proteinen ekoizpenean parte hartu/ proteinak sintetizatu
        
        non daude?
        
        libre daude zitoplasman
        
        itsatsita nukleoaren mintzean eta E.E.P
    - - zelula-arnasketan parte hartu, mantenugaietatik energia lortuz
        
        O2 erabili
        
        energia, H2O eta CO2 sortu
    - - EE pikortsua
        
        proteinak sintetizatu, pilatu eta golgi aparatura garraiatu
      - EE leuna
        
        lipidoak sintetizatu
    - - Erretikulu endoplasmatikotik datozen substantziak pilatu eta kanporatu
    - - substantziak pilatu, garraiatu eta digeritu
    - - mantenugaiak digeritu substantzia sinpleagoak sortzeko
    - - zelula eusten du, forma ematen dio eta haren mugimenduetan parte hartzen du
        
        Zentrosoma
        
        zentriolo izeneko bi zilindrok osatu
        
        zilioak eta flageloak sortzeko prosezuan parte hartu
        
        zitoeskeletoaren antolaketan parte hartu
        
        zelula zatitzerakoan parte hartu
        
        Zilioak eta flageloak
        
        asko eta txikiak
        
        zilioak
        
        gutxi eta luzeak
        
        flageloak
        
        zelularen mugimenduan parte hartu
- - - - luzeak eta fusiformeak
      - uxkurtu eta erlaxatu
    - - info. transmititu
    - - tolesez betetako gainazala
  - - - hainbat zatitan zatitzeko gaitasuna
      - funtzio desberdinak egiteko gaitasuna
  - - - ehunen bateko zelulak kontrolik gabe ugaltzen direnean
        
        zelula-pilaketa
      - onberea da
        
        baldin eta poliki
        
        gorputzeko atal batean soilik hazten bada
    - - tumorea inguruko ehunetara hedatu eta metastasia sortzen bada
        
        metastasia
        
        beste organo batean, beste tumore bat agertzea
        
        hasierako tumorearen zelulak haraino heldu eta ugaltzen jarraitu dutelako
      - arrisku-faktoreak
        
        adina
        
        herentzia
        
        alkohola
        
        tabakoa
        
        eguzki-argia
        
        erradiakzioa
        
        ingurumena
        
        obesitatea
        
        infekzioak
        
        elikadura txarra
- - - - borondatezko mugimendua dute
        
        gorputz osoan zehar
    - - ez-borondatezko mugimendua
        
        bihotzean
    - - ez-borondatezko mugimendua
        
        digestio-aparatuko organoetan, odol-hodietan eta puxikan
  - - - epitelio zelula
        
        gorputzaren barneko zein kanpoko gainazalak estaldu, babesteko, mugatzeko eta substantzien trukea erregulatzeko
        
        larruazalean, odol-hodietan, bihotzaren barruan. arnabidean, digestio-hodian
    - - epitelio zelula
        
        substantziak sortu eta kanporatu
        
        exokrinoak
        
        gorputzaren kanpora (izerdia) edo barrura
        
        endokrinoak
        
        hormonak odolera
  - - - neuronak
        
        info. jaso eta organismotik zehar bidali
      - oligodendrozitoak
        
        estalki babesgarria
      - astrozitoak
        
        elikatu
      - mikrogilak
        
        babestu
  - - - zelula nagusia: fibroblastoa
        
        organoak eta ehunak lotu
        
        gorputz osoan
    - - zelula nagusia: adipozitoa
        
        energia erreserba, isolatze-termikoa eta babesgarria da
        
        organoen inguruan
        
        azalean
    - - zelula nagusiak: plaketa, eritrozitoa eta leukazitoa
        
        substantziak garraiatu
        
        gorputz osoan
    - - zelula nagusia: kondrozitoa
        
        forma eman eta hezurrak babestu
        
        sudurrean
        
        belarrian
        
        hezurren artean
    - - zelula nagusia: osteozitoa
        
        gorputza eutsi ete organoak babestu
        
        gorputz osoan
- - - - arnasketa aparatua
        
        O2-a hartu eta CO2-a kanporatu
      - digestio aparatua
        
        elikagaietatik mantenugaiak lortu eta digeritu gabeko produktuak kanporatu
      - iraitz aparatua
        
        hondakinak kanporatu
      - zirkulazio aparatua
        
        mantenugaiak eta O2-a zeluletara garraiatu
  - - - nerbio sistema
        
        errezeptorei esker, informazioa jaso eta erantzunak sortu
      - lokomozio aparatua
        
        mugimenduak eskatzen duten ekintzak egiteko
      - sistema endokrinoa
        
        erantzunak eragin
  - - - ugalketa aparatua
        
        gametoa ekoiztu eta geroago pertsona bat sortu