Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

HISTOLOGIA ETA ANIMALIEN SAILKAPENA - Coggle Diagram

- - - - Ehun konjuntiboa
        
        Gainerako ehunak elkartzen ditu, fibroblastoz, mastozitoz, makrofagoz eta adipozitoz osatuta dago
        
        ehun konjuntibo laxoak: odol hodiak gorputzera lotzen ditu, elastikoa da
        
        ehun konjuntibo trinkoak: kolageno asko du, tendoietan, organoetan eta dermisean dago
        
        ehun konjuntibo elastikoak: oso elastikoak dira, eta mugitu behar diren organoetan dago (odol hodietan edo bronkioetan)
      - Ehun adiposoa
        
        adipozito asko ditu. Haren funtzioak tenperatura gordetzea, energia gordetzea eta babesa dira. dermisaren azpian dago, hezur muin horian ere
      - Ehun kartilaginosoa
        
        kondrozito izeneko zelulaz osatuta dago. Ehun mota honek ez ditu odol hodiak, horregatik perikondrioa (beste ehun mota bat) elikatzen du kartilagoa. Eskeletoa osatzen du, giltzaduretan dago, trakean, sudurrean eta belarrietan ere
      - Hezur ehuna
        
        Fosforoa eta kaltzioa du, barrunbeak ditu (hezur hutsuneak), hor osteozitoak daude, zelula mota ugariena. Gero, osteoblastoak hezurraren hazkundeaz arduratzen dira, etaosteoklastoak hezurraren birmoldaketaz arduratzen dira. Muskuloekin batera gorputza mugitzen da. Hezur muinean odol zelulak eratzen dira ere
      - Odol ehuna
        
        Odol ehunak: plasman (matrizea) eritrozitoak (globulo gorriak, oxigenoa daramatenak), leukozitoak (sistema inmunitarioaren parte dira) eta tronbozitoak (zaurien koagulazioan parte hartzen dutenak) daude. Odola substantziak eta mantenugaiak garraiatzen ditu (O2 eta CO2 adibidez)
  - - - muskulo ehun ildaskatu eskeletikoa: borondatezko uzkurdura du (bizepsa adb) eta eskeletoa mugitzeaz arduratzen da
      - muskulu ehun ildaskatu kardiakoa: honen mugmendua ez dira borondatezkoak, hau gertatzen da nerbio sistema propioa duelako
      - muskulu ehun lisoa: honen uzkurdura ez da borondatezkoa, muskulo ehun mota honek barruko organoetan (digestio aparatuan adb) eta odol hodietan dago.
  - - - epitelio bakunak: zelula geruza bakarra du, mota hau bihotzean, albeoloetan eta digestio sisteman aurkitu ahal da
      - epitelio geruzatuak: hau faringean, uzkian, epidermisean eta ugatzen hodiak osatzen ditu
      - trantsiziozko epitelioak: epitelioa dilatazen da eta mota honen zelulak formaz aldatzen dira
      - epitelio pseudogeruzatuak: mota hau arnasbideeetan dago, nukleo leku ezberdinetan dago eta ez dira denak gainazalera ailegatzen
      - epitelio glandularrak: substantziak (izerdia adb) jariatzen ditu, bi mota daude:
        
        endkrinoak: gorputzaren barrurantz jariatzen dituzte substantziak (adrenalina adb)
        
        exokrinoak: gorputzaren kanpora jariatzen dituzte substantziak (izerdia adb)
  - - - neuronak: zelula funtzionalak dira, hauek informazioa nerbio sistema zentralari eramaten dio, honek erantzun bat prestatzen du eta ondoren neuronak berriro informazioa eramaten dute muskuloetara... Bi atal ditu, zelula gorputza (nukleo handia eta organulo normalak, mitokondrio askorekin) eta neurona luzakinak (dendritak eta axoiak, dendritak adar motzak eta ugariak dira, axoiak berriz luzean eta lodiagoak
      - neuroglia: neuronei laguntzen diete, mota asko daude, astrozitoak, mikroglia, oligodendroak eta schwannen zelulak. nerbio zuntzak osatzen dituzte
- - - - Hauek belakiak dira, oso simpleak dira, ehunik gabe eta sesilak. iaragazpen bidez elikatzen dira, ez dute digestio sistema, zelula bakoitzak bere digestioa egiten du. koanozitoak dituzte ere, hauek ura mugitzen dute
    - - urtarrak dira, simetrikoak dira, eta knidoblastoak dituste (ehitatzeko). hiru mota daude:
        
        antozooak: itsas anemonak, poliopak eta koralak. sesilak dira, tubo forma dute eta aho bat dute garroz inguratua
        
        eszifozooak: marmokak dira, hauek itsastarrak dira, eta mugitzen dira, oso motel eta mugatuta baina mugitzen dira. garroak dituzte eta kanpai itxura dute
        
        hidrozooak: polipoak eta marmokak, marmoka hauek beloa dute, ur gezakoak edo itsasokoak izan daitezke
    - - gorputz zapala dute, parasitoak dira eta uretan zein leku hezeeetan bizi daitezke
    - - gorputz zilindrikoa dute, ez dago segmentatuta. parasitarioak eta ez parasitarioak daude, ur gezan eta gazian. Parasitoak mota askotako animaliakinfektatu ditzakete, eta ez parasitoak onddoez, legamiez eta algaz alikatzen dira
    - - gorputz zilindrikoa eta segmentatuta dute (segmentuak metameroak dira). segmentu bakoitzak arnas, zirkulazio eta nerbio sistema du. Hiru atal ditu haien gorputza: burua, gorputz segmentatua eta pigidioa.
        
        Ketak dituzte gorputzaren kanpoaldean (mugitzeko, batez ere igeri egiteko)
        
        poliketoak: keta asko dituzte, uretakoak dira eta kolore biziak dituzte
        
        oligoketoak:keta gutxi dituzte, eta haien ugalketa kitelio izeneko egitura batean egiten dute (kitelio inguratzen die eta ernalketa egiten da
        
        hirudinekoak: ez dituzte ketarik (izaina adb), gorputz zapala dute eta bentosak ere. urtarrak dira, parasitoak era harrapakariak
    - - moluskuak ez dituzte segmentuak gorputzean baina burua dute. Mantua dute (haren gainean maskorra dago), eta oin muskularra dute mugitzeko edo haien buruak lurperatzeko. Urtarrak edo lehorrekoak izan daitezke, askeak edo organismoak izan ahal dira.
        
        bibalbioak: maskorra bi zatitan banatzen da, itsastarrak dira, eta kasu askotan sesilak
        
        gasteropodoak: iona luzea dute, maskorra egitura bakarrekoa eta lehorreko zein uretakoak izan daitezke
        
        zefalopodoak: ez dute maskorrik, nautilus izan ezik. garroak dituzte ahoa inguratzen, eta urtekoak dira guztiak
    - - ezpezie aniztasun handiena dauka filum honek, eta haien ezaugarri garrantzitsuenak exoeskeletoa eta gorputz segmentatua (apendize artikulatuak) dira
        
        kelizeratuak: bi segmentutan dute bananduta gorputza, zefalotoraxa eta abdomena. Lau hanka pare dituzte eta kelizeroak ere (ahoan daudenak). gehienak harrapakariak dira. (hemen araknidoak daude)
        
        miriapodoak: bi zati dituzte, burua eta enborra. gorputz zilindrikoa dute eta segmentu bakoitzean
        
        kilopodoak (ehunzangoak): segmentu bakoitzeko adar pare bakarra dute
        
        diplodoak (milazangoak): bi adar dituzte segmentu bakoitzeko
        
        krustazeoak: urtarrak dira, brankiak dituzte eta bi zaititan dute gorputza bananduta: zefaolotoraxa eta abdomena (biak segmentatuta). bost hanka pare dituzte eta aurpegia dute (karramarroak)
        
        hexapodoak (intsektuak): sei hanka dituzte eta gorputza hiru zatitan bananduta dute: burua, toraxa eta abdomena. normalean hegoak dituzte (ez beti) eta artropodoen ugarienak dira
    - - simetriokak dira eta karezko endoeskeletoa dute, gorputza plakaz estalita dute ere. sistema anbularraren bidez mugitzen dira (uraren ppresioarekin)
        
        asteroideoak: itsas izarrak, adar bat galtzen badute beste bat hazten zaie, eta adar horretatik beste izar bat hazten da
        
        ekinodeoak: itsas trikuak, globo forma dute eta oskol oso estutu jarrita dituzte
    - - urtarrak dira, brankiak dituzte eta ogprutza hiru zatitan bananduta dute: proboszidea, lepoa eta enborra. estomokorda dutenez kordatuen subfilumtzat hartzen da
    - - simetriokak dira (erditik zatitzen badira simetrikoak dira, gizakiok). notokorda dute (nerbio kordoi bat) eta isatsa ere dute
        
        akranioak (protokordatuak): ez dute bururik
        
        Kraniatuak (ornodunak): subfilum zabalena da. kartilagoz edo ezurrez egindako eskeletua dute (endoeskeletoa), bizkarrezurra eta entzefaloa dira ezaugarri garrantzitsu batzuk. gorputza hiru zatitan bananduta dago: burua, enborra eta isatsa
        
        kondriktieen klasea: hauek eskeleto kartilaginosoa dute, ezkatak dituzte, isats asimetrikoa eta brankia independienteak (agerian daudenak)
        
        osteiktien klasea: arrain hezurduak dira, marrazo zuria eta arrain mota batzuk adb, operkuluak dituzte brankiak babesteko (marrazoak izan ezik) eta igeri maskuria dute
        
        anfibioen klasea: lehorrekoak dira, baina urarekiko mendekotasun dute, hau da, hezetasunean egon behar dira haien azalagatik
        
        gymnophiona ordena (apodoak): zeziliak dira, lurpean bizi dira eta zilindrikoak dira
        
        anura ordena (isatsik gabe): burua eta enborra batera ditzte, ez dute isatsa eta bi adar pare ezberdinak dituzte. birikak dituzte, ahoa handia ere. (igelak eta apoak)
        
        urodela ordena (isatsa dute): hiru zati dituzte: burua enborra eta isatsa. birikak dituzte eta bi adar pare berdinak (salamandra, arrbioa)
        
        narrastien klasea: lehorrekoak dira, haien azala gogorra da eta odol hotzekoak dira (kanpoko tenperatura behar dute haien mantentzeko). oskol gogorreko arrautzak jartzen dituzte.
        
        saurioak: muskerrak, sugandilak eta kamaleoia. azal aldatzen dute eta gorputz mehea dute, lau hanka ere
        
        ofidioak (sugeak): gorputz luzea dute eta ez dituzte adarrik
        
        krokodilioak (krokodiloak): kraneo luzea dute, eta mandibula oso boteretsua dute
        
        kelonioak: dortokak, oskola dute eta peto bezalako bat dute gorputza estaltzen
        
        hegaztien klasea: gorputza lau zatitan bananduta dago, burua, lepoa (oso luzea) enborra eta isatsa. haien gorputz adarrak hegan egiteko dira, baina ez guztiek ahal dute hegan egin. lumak dituzte eta moko bat ere. arrautzak jartzen dituzte
        
        ugaztunen klasea: ilez estalita gaude, izerdi egiten dugu eta odol berokoak gara, horrez gain guruinak ditugu eta ugatzak ere (esnea sortzeko).
        
        monotrematuak: obiparoak dira, ornitorrinkoa adb.
        
        martsupialoak: saku bezalakoak dute haien kumeak sartzeko. (kanguroak)
        
        plazentarioak: bibiparoak gara