Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
chapters 6, 8, ch8, Maar positivisme had ook enkele verontrustende…
-
ch8
Pioniers van het modernisme
Louis Sullivan
- Hij stond bekend als de 'vader van de wolkenkrabbers'
- en ontwikkelde het motto 'vorm volgt functie'.
- Daarbij integreerde hij ornament met structuur.
Frank Lloyd Wright
- Introduceerde de Prairiestijl, met de nadruk op horizontale lijnen en harmonie met de natuur
Adolf Loos
- Kritiseerde ornamentatie als ‘een misdaad’ en benadrukte zuivere, rationele vormen.
Europese vernieuwers
Peter Behrens
- Bevorderde industrieel ontwerp en was mentor voor sleutelfiguren als Walter Gropius en Le Corbusier
Le Corbusier:
- Pleitte voor functionalisme
- en ontwikkelde de 'Vijf Punten van Architectuur', zichtbaar in werken als Villa Savoye.
Walter Gropius:
- Richtte het Bauhaus op met als doel kunst, ambacht en technologie te verenigen.
Mies van der Rohe:
- Nadruk op minimalistisch ontwerp en
structurele helderheid, beroemd om de slogan 'less is more'.
- bauhaus
Bauhaus en Gropius
- De Bauhaus-school (opgericht in 1919) bevorderde de eenheid tussen kunst, ambacht en industrie.
Gropius benadrukte:
- Interdisciplinaire samenwerking,
- Machine-esthetiek,
- Economie van ontwerp.
Het Bauhaus-gebouw (1925) werd een visueel manifest:
- asymmetrische volumes,
- gevels
- en functionele ruimteplanning.
Gropius was vastbesloten de kloof tussen ambachtsman en consument te overbruggen die de poging van Morris en Co. om verfijnde meubels in de middenklasse en arbeidersklasse te introduceren in de vorige eeuw had ondermijnd.
Vasily kandinsky 
Le Corbusier zag
- het huis eerst als een machine voor leven zag
Le Corbusiers belangrijkste onderzoek gedurende een groot deel van zijn carrière was
- de verzoening van de mens met de natuur en de moderne machine.
Le Corbusier
Hij legde de moderne architectuur vast in zijn Vijf Punten:1. Pilotis
- Plat daktuin
- gevoelsmatig en technisch voordeel
- daktuin voorkwam dat het beton niet ging scheuren omdat het altijd bevochtidg was
- vrije plattegrond,
4. bandramen
- Vrije gevel.
Le corbusier keerde het wonen om:
in plaats van
- de donkere, in de grond gewordtelde woning
liet hij het huis
- in het licht, boven de grond zweven
door de woning te laten dragen door
- pilotis waren er geen draagmuren meer wat de fameuze vrije plattegrond mogelijk maakte
Le Corbusier liet het idee van beton
- als een nauwkeurig afgewerkt materiaal uit het machinetijdperk achter zich
**
en presenteerde het in**
- zijn ruwe staat, zoals het uit de mallen kwam.
Daarmee luidde hij een nieuwe stijl in, bijna een nieuw tijdperk in de moderne architectuur, waaraan later
- de naam brutalisme werd gegeven
Vanaf eind jaren 1890 verzette architect
- Adolf Loos zich tegen het gebruik van ornamenten in de architectuur.
Hij legde de nadruk op
- eenvoudige, kubusvormige vormen
- en vermeed decoratieve elementen
- en zelfs de gebogen lijnen die zo geliefd waren bij de art nouveau.
In tegenstelling tot de ethiek van verfijnd traditioneel vakmanschap en artistieke afwerking die
- de art nouveau had geërfd van de Arts and Crafts-beweging,
zag Loos de
- industriële vaardigheden van het machinetijdperk beter passen bij de moderne architectuur.
Adolf Loos
- Hij schreef het beroemde Ornament and Crime (1908), waarin hij opriep
- tot het verwijderen van overbodige decoratie.
Hij pleitte voor een architectuur die
- puur gebaseerd was op functionaliteit en rationalisme –
- een fundamenteel idee in het modernisme
Door de nadruk te leggen op
- eenvoudige kubusvormige vormen,
vermeed hij
- decoratieve elementen
- en zelfs de gebogen lijnen die zo geliefd waren bij de art nouveau.
Frank Llyod Wright was
- een pionier van de internationale moderne beweging,
en zijn experimenten met architectuur
- als organische ruimte in de vorm van abstract ontwerp
- gingen vooraf aan die van de meeste Europese avant-gardearchitecten uit het begin van de twintigste eeuw.
Frank Lloyd Wright
- Creëerde een uniek Amerikaans modernisme, waarbij de structuur met de omgeving werd vermengd
Wrights “Prairie Style” benadrukte:
- Horizontale lijnen,
- Open interieurplannen,
- Natuurlijke materialen.
het hoogtepunt van Wrights Prairiestijl is het Robie House uit 1909 in Chicago
Frank Lloyd Wright, Robie House 1909 Zijn werk liet zien dat modernisme
- niet koud of streng hoeft te zijn,
- maar ook organisch en responsief kan zijn.
-
Een prairiehuis heeft
- opvallende, horizontale lijnen die het vlakke prairielandschap weerspiegelen.
- Lage, schilddaken steken buiten de muren uit en creëren een gevoel van beschutting en bescherming.
De toespraak van Wright is een van de vele traktaten waarin de toepassing van ‘onnodige’ versieringen in de architectuur en het ontwerp aan het begin van de eeuw wordt bekritiseerd.
Volgens Wright zagen kunstenaars de Machine begrijpelijkerwijs als een bedreiging, een aanval op het 'handwerkideaal'. Maar hij betoogde dat dit idee zijn nut heeft overleefd.
Zijn betoog is helder en duidelijk:
- ‘in de Machine ligt de enige toekomst van kunst en ambacht.’
Voor Wright is de Machine
- altijd ondergeschikt,
- gecontroleerd door mensen
- , en een ondersteunend mechanisme;
in tegenstelling tot een dominante kracht die het sociaal-culturele weefsel van de dag voortstuwt.
In zijn lezing uit 1901, ‘The Art and Craft of the Machine’, verdedigde Frank Lloyd Wright op gewaagde wijze
- de machine als een vitale creatieve kracht in de moderne samenleving.
Wright betoogde dat de machine –
- in plaats van een bedreiging voor kunst en vakmanschap te zijn –
- een nieuw instrument voor artistieke expressie zou kunnen zijn
Wright respecteerde Morris' nadruk op
- integriteit,
- sociale hervorming
- en de morele waarde van ontwerp,
maar hij was het niet eens met Morris' afwijzing van de machine.In plaats van de machine af te wijzen, geloofde Wright dat deze
- omarmd moest worden als de nieuwe ambachtsman.
De modernistische ethos
Louis Sullivan en de Chicago School
- Sullivans 'vorm volgt functie' luidde een enorme verschuiving in richting rationalisme.
Zijn Wainwright en Carson Pirie Scott Buildings benadrukten:
- Verticaliteit (vroege wolkenkrabbers),
- Structurele eerlijkheid,
- Ingetogen ornamentiek geïntegreerd met structurele logica.
In theorie vond Sullivan dat
- de interne functie van een gebouw de externe vorm moest bepalen,
vandaar zijn beroemde uitspraak:
Louis Sullivan, Guaranty Trust Building 1894-95 New York
het belang van architectuur als de belangrijkste manifestatie van het modernisme werd al vroeg bepleit door progessieve kunstenaars zoals
- William Morris
- Hector Guimard
- Theo van Doesburg
- Walter Gropius
hun aandringen dat moderne kunst n
* niet aan de rand van de samenleving kon blijven, dat kunst
- niet alleen een weerspiegeling van de maatschappij was,
maar ook
- een stimulans voor sociaal gedrag en houdingen
bijgedragen aan enkele van de meest invloedrijke moderne kunstbewegingen:
- Arts & Crafts
- Art Nouveau
- de stijl
- bauhaus
De Arts and Crafts-beweging
- (bijvoorbeeld William Morris)
en Art Nouveau
- (bijvoorbeeld Hector Guimard en Victor Horta)
verwierpen massaproductie en bevorderden
- organische, decoratieve vormen.
William Morris
- Morris and Co
- gemaakt huisraad van de hoogste kwaliteit
- bewondering voor de middeleeuwen
goal:
- terugkeer naar eenvoud, oprechtheid, goede materialen en degelijk vakmanschap
een van de meest invloedrijke figuren in alle fasen van de art nouveau was
Hoewel hij sterk beïnvloed was door
- de theorieën van William Morris,
beschouwde Van der Velde de machine als een
- potentieel positief middel dat "op een dag prachtige producten zou kunnen voortbrengen
van der velde manifestde stellingen van Muthesisu veroorzaakten een enorme controverse binnen de Werkbund. Die gestalte kreeg in
- de tien Gegenthes van Henry van den Velde
hij beschouwde muthesisus' stellingen als
- een onderdrukkende canon
- een verstikkende regelgeving waardoor de creatieve soevereiniteit van de kunstenaar in het gedrang zou komen
Daarom pleitte van de velde voor
- het natuurlijk proces van kunstwollen
waardoor mne
- stapsgewijs tot normalisatie kon komen.
- Van de veldes standpunt kreeg veel bijval, waarna muthesius zich gedwongen zag zijn stellingen in te trekken
-
Van de Veldes vaardigheid in een
- verscheidenheid aan technieken en media
is typerend voor de kunstenaars die bijdragen aan de art nouveau-beweging
De stations die Hector Guimard (1867-1925) voor de Parijse metro ontwierp, kunnen als pure art nouveau worden beschouwd.
Russische architecten als
- Tatlin en Melnikov hadden
- radicale, geometrische structuren in gedachten die in lijn waren met het socialistische idee
De Stijl, met figuren
- als Theo van Doesburg en Gerrit Rietveld (o.a. Schröderhuis),
legde de nadruk op
- primaire kleuren en modulair ontwerp
De opkomst van het stedelijke kapitalisme en de massaproductie vereisten nieuwe typen gebouwen:
- warenhuizen,
- treinstations,
- fabrieken
- en kantoorgebouwen.
Deze veranderingen brachten ook een
- morele en esthetische heroverweging van de rol van de architectuur teweeg:
- de functie begon voorrang te krijgen boven de vorm, en ‘trouw aan de materialen’ werd een mantra.
Arts and Crafts -- Kunst en ambacht:
- reageerde tegen de ontmenselijking van de massaproductie en promootte vakmanschap en volkse tradities
Art Nouveau: benadrukte
- organische lijnen en decoratieve integratie
Hoewel deze stijlen
legden ze
de basis voor het modernisme
- door te streven naar eenheid tussen structuur en ornament.
De Arts and Crafts-beweging bood een
en pleitte voor
- organisch design,
- traditionele materialen
- en handwerk.
In tegenstelling tot die beweging maakte Art Nouveau gebruik van
- nieuwe materialen
- en machinetechnologieën,
- zowel in gebouwen als in decoratie.
Joseph Maria
Olbrich combineerde
- verschillende stromingen van de art nouveau in de geometrische lijnen van de gevel en het verweven gebladerte van de opengewerkte verguld bronzen koepel.
In de Weense architectuur van het begin van de twintigste eeuw is de relatie tussen
- art nouveau-decoratie
- en modernistisch geometrisch functionalisme
- dan ook verre van een duidelijke tegenstelling.
Beide elementen zijn terug te vinden in gebouwen van belangrijke Oostenrijkse architecten uit die tijd, hoewel
- met name de polemische geschriften van
Loos bijdroegen aan
- het definiëren van de strenge eenvoud die hij
voorkeurde als kenmerk van de avant-gardearchitectuur.
expressionisme in ArchitectuurExpressionistische architectuur omvat werken waarin
- specifieke ideeën, vaak politiek, worden overgebracht via de vorm en materialen van een gebouw.
Wat de expressionistische architectuur onderscheidt, is
- de nadruk op de thematische inhoud van de structuur zelf,
- die evenveel belang heeft als de beoogde functie van het gebouw.
Voorlopers van het expressionisme in de architectuur zijn onder meer
- Gaudi's creaties in Barcelona
- Werkbund Theater in Colonge door Henry Clemens van de Velde
De sterk sculpturale buitenkant van het gebouw, waarbij Van de Velde
- de geprofileerde vormen van de gevels gebruikte om het volume van het interieur te definiëren,
wordt gezien als
- de definitieve breuk met de hoofdzakelijk lineaire nadruk van de Art Nouveau-architectuur.
henry clemens van der velde
Hij was een socialist die
- zijn ontwerpen via massaproductie beschikbaar wilde maken voor de arbeidersklasse.
In de modernistische architectuur resulteerde het
- vasthouden aan het functionalisme vaak in het terugdringen of zelfs geheel elimineren van ornamenten,
- die doorgaans als onnodig werden beschouwd in het licht van het strikte doel van een gebouw.
De Internationale StijlDeze stijl, gecodificeerd door Hitchcock en Johnson (1932), was niet één enkele methode, maar een raamwerk voor
- functioneel, rationeel ontwerp.
De belangrijkste kenmerken:
- Gebrek aan versiering,
- Vlakke oppervlakken,
- Volume over massa,
- Standaardisatie.
Hoofdstuk 8 presenteert een paradigmaverschuiving in het architectonisch denken:
- Van versiering tot functie,
- Van vakmanschap tot industriële materialen,
- Van historische heropleving tot maatschappelijke en ruimtelijke vernieuwing.
Gedurende de negentiende eeuw zorgde de
- voortdurende uitbreiding en verbetering van de productie van constructiestaal en ijzer
ervoor dat
- de hoogte van commerciële gebouwen verhoogd kon worden,
- een noodzaak die voortkwam uit
- de toenemende stedelijke congestie
- en de stijgende vastgoedprijzen.
-
Maar positivisme had ook enkele verontrustende bijwerkingen. Eén daarvan,
- was nihilisme.
- bestaan buiten een bepaald, onbetwist moreel kader.
- Als alle menselijke ervaringen verklaard kunnen worden door middel van objectieve, rationele analyses, wat is dan de basis voor moraliteit?
ch6
Het expressionisme in Duitsland en Oostenrijk was
- een stroming in het begin van de 20e eeuw
die zich kenmerkte door
- een sterke nadruk op emotionele expressie in plaats van realistische weergave.
Bijzondere kenmerken:
- Levendige, niet-naturalistische kleurenpaletten.
- Afgevlakte of vervormde ruimte.
- De nadruk ligt op innerlijke gevoelens, spiritualiteit en er wordt kritiek geleverd op de moderne maatschappij.
Reactie tegen
- materialisme
- rationalisme
- en traditionele academische kunst.
invloeden
Belangrijkste groepen en artiesten:
Doel:
- een brug naar de toekomst bouwen door middel van nieuwe, expressieve kunst.
Stijl:
- Harde hoeken,
- levendige kleuren,
- rauwe emotionele onderwerpen (stadsleven, seksualiteit, angst).
Ernst Ludwig Kirchner, Erich Heckel, Karl Schmidt-Rottluff, Fritz Bleyl, later Emil Nolde and Max Pechstein
Der Blaue Reiter (The Blue Rider)
Led by Vasily Kandinsky and Franz Marc
- Meer spirituele en symbolische focus vergeleken met Die Brücke.
- Geïnteresseerd in kleurenleer, abstractie en universele thema's
- Kandinsky streefde naar pure abstractie, omdat hij ervan overtuigd was dat kleuren en vormen spirituele reacties konden oproepen.
- Marc richtte zich op dieren als symbool van zuiverheid en contrasteerde daarmee de menselijke verdorvenheid.
De term ‘expressionisme’ wordt over het algemeen gebruikt om
- kunstwerken aan te duiden met een bijzondere nadruk op emotionele inhoud
In dergelijke werken met een bijzondere nadruk op emotionele inhoud, wordt
- sterke emotie niet alleen thematisch overgebracht, maar ook door middel van techniek en medium.
-
Het Duitse expressionisme put uit deze noordelijke bronnen.
Noorderlingen als
- Van Gogh,
- Munch,
- Klimt,
- Hodler,
- Ensor,
- Bécklin,
- Klinger
- en Kubin
- baanden de weg van de romantiek naar het expressionisme
De Brücke-kunstenaars waren de
- eerste manifestaties van het expressionisme in Duitsland,
maar niet noodzakelijkerwijs de belangrijkste.In München ontkiemde een beweging met verdergaande implicaties rond een van de grote persoonlijkheden van de moderne kunst,
Ze noemden zichzelf
der blaue reiterDeze groep
- omarmde geen enkele stijl,
hoewel hun werk onder de noemer
- expressionisme valt
vanwege het
- vrije gebruik van vorm, kleur en ruimte,
samen met hun interesse in het overbrengen van
- intense stemmingen en ideeën door middel van dit formele experiment.
Net als Die Brucke bekeek Der Blaue Reiter de
- hedendaagse, geïndustrialiseerde samenleving met scepsis.
Maar in plaats van
- directe kritiek te leveren,
trokken de kunstenaars van Der Blaue Reiter zich
- terug uit de stad en het moderne leven
en richtten ze zich
- op de volkscultuur,
- een geïdealiseerde weergave van de natuur,
- of een geromantiseerd middeleeuws verleden.
De kunstenaars van Die Brücke gebruikten
- ook vaak mensen als hun hoofdonderwerp.
Der Blaue Reiter ontwikkelden een
- zachtere, meer lyrische esthetiek,
waarbij ze
- organische vormen en vormen gebruikten en minder harde randen schilderden.
-
Paul Klee
Zijn stijlontwikkeling is moeilijk te traceren, omdat
- de kunstenaar zijn thema's en vormen voortdurend opnieuw onderzocht om
- tot een
realiteit te komen die verder reikt dan de zichtbare wereld.