Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Ziarenkowce - Coggle Diagram
Ziarenkowce
Gram dodatnie
Staphylococcus (gronkowce)
Charakterystyczne cechy gronkowców:
preferują warunki tlenowe, ale mogą
żyć jako względne beztlenowce
rosną w ciągu 24 godzin w temperaturze 37°C na zwykłych podłożach bakteriologicznych, (też w obecności 7,5% NaCl);
są katalazododatnie
nie wykazują ruchu.
Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus)
budowa
ściana komórkowa
z grubej warstwy mureiny
kwasy lipotejchojowe przenikają całą warstwę mureiny i są zakotwiczone w ścianie komórki
mogą aktywować dopełniacz drogą alternatywną i pobudzać makrofagi do wydzielania cytokin
białko A - białko powierzchniowe
właściwości antyfagocytarne
czynnik zlepny
ma zdolność do wiązania fibrynogenu i inne białka ważne dla procesu adhezji.
większość szczepów ma otoczkę polisacharydową
epidemiologia
najczęstszy patogen wśród czynników etiologicznych bakteryjnych zakażeń człowieka
łatwo kolonizują skórę i powierzchnię błon śluzowych (zwłaszcza uszkodzonych)
wysoka odporność na warunki środowiskowe
zjawisko nosicielstwa S. aurens w przedsionku nosa i w okolicy odbytu
patogeneza
najczęstsze zakażenia gronkowcowe pierwotne
powłok skórnych
tkanek miękkich
zakażenia ran
infekcje kości i stawów
zakażenia towarzyszące obecności ciał obcych
zakażenia gronkowcowe wtórne (podczas wielu infekcji)
dróg oddechowych
zapalenie wsierdzia
infekcje dróg moczowych
zakażenie miejscowe, powierzchowne:
zapalenie mieszków włosowych
jęczmień
pojedynczy czyrak skórny
czyrak mnogi (karbunkuł)
ropień
liszajec zakaźny
zanokcica i zastrzał
zakażenia miejsca operowanego;
zakażenie głębokie
pooperacyjne lub pourazowe zapa-
lenie kości/kości i szpiku
zapalenie wsierdzia
zapalenie płuc
połogowe zapalenie sutka
zapalenie zatok przynosowych
zapalenie ucha środkowego
choroby wywołane działaniem toksyn
gronkowcowych
zatrucie pokarmowe
charakteryzuje się gwałtownymi wymiotami i biegunką, pojawiającymi się od 1 do 5 godzin po spożyciu skażonego gronkowcami pożywienia
ustępuje samoistnie po 24-48h przy właściwym nawodnieniu
choroba Rittera
powstawanie dużych, licznych pęcherzy, które pękają i odsłaniają skórę właściwą
zespół wstrząsu toksycznego
obejmuje wiele narządów, może prowadzić do niewydolności wielonarządowej, wstrząsu i śmierci
charakterystyczny nagły początek z gorączką, wymiotami, biegunką, rumieniowatą wysypką, złuszczaniem się skóry na dłoniach i stopach, bólami mięśniowymi, zaburzeniami świadomości, obniżeniem ciśnienia tętniczego krwi
grupa gronkowców koagulazoujemnych (coagulase-negative staphylococci, CNS)
mniejsze właściwości chorobotwórcze niż S. aureus
CNS należą do normalnej flory człowieka. Są klasycznymi szczepami oportunistycznymi.
wywołują zakażenia oportunistyczne oraz pomimo sprawnego układu immunologicznego (np. zapalenie pęcherza moczowego u młodych kobiet)
obecność różnych adhezyn, które nadają zdolność niektórym szczepom do nieodwracalnej adhezji na powierzchni biomateriałów
Staphylococcus epidermidis (gronkowiec naskórkowy)
Najpowszechniejszy czynnik etiologiczny zakażeń powodowanych przez CNS (70-80% przypadków)
najczęściej jest przyczyną zakażeń u osób, u których zostało wprowadzone ciało obce na stałe lub okresowo do ustroju
wczesne zapaleń wsierdzia po zastosowaniu sztucznych zastawek, zapalenie opon mózgowo rdzeniowych u dzieci z wszczepionymi zastawkami dokomorowymi i zakażenie krwi u chorych z zastosowaną linią naczyniową
usunięcie wszczepu jest konieczne
na powierzchni biomateriałów produkują substancje polimerowe, będące podstawą do rozwoju biofilmu, chroniącego drobnoustroje przed działaniem antybiotyków i systemem immunologicznym
może być przyczyną sepsy
Staphylococcus saprophyticus (gronkowiec saprofityczny)
odpowiada za 10-20% ostrych zakażeń układu moczowego
zaburzenia oddawania moczu i młodych, aktywnie seksualnie kobiet
niespecyficzne zapalenia cewki moczowej u aktywnie seksualnie mężczyzn
diagnostyka
pobranie materiałów - aspiraty i wymazy
ważne rozróżnienie w laboratorium czy ich obecność wynika z zakażenia, czy kontaminacji
wykonanie różnicowania i ustalenia wrażliwości wyhodowanych gronkowców
hodowla na zwykłych podłożach bakteriologicznych w temp 37st przez 18-24h
Rozpoznanie gatunkowe gronkowców opiera się m.in. na wykrywaniu koagulazy i/ lub czynnika zlepnego
leczenie i profilaktyka
W przypadku zakażenia S. epidermidis związanego z obecnoscią ciała obcego całkowite wyleczenie uzyskuje się przez eliminację ogniska pierwotnego zakażenia
W przypadku poważnych infekcji, w których nieznane jest ognisko zakażenia, należy prowadzić terapię skojarzoną przez długi okres
W chorobach uwarunkowanych efektem działania toksyn w pierwszej kolejności należy zadbać o nawodnienie i elektrolity + antybiotyki + immunoglobuliny
Micrococcus
nie są chorobotwórcze
rozmnażają się na podłożach zwykłych w warunkach tlenowych
czasem syntezują barwniki
nie wytwarzają spor
stanowią normalną florę człowieka
Streptococcus (paciorkowce)
właściwości ogólne
względnie beztlenowe
forma skręconych łańcuchów lub dwoinek
większość wchodzi w skład normalnej mikroflory śluzówek
nie wytwarza spor
S. pyogenes
- paciorkowiec ropny grupy
A, beta-hemolizujący;
budowa i właściwości
kolonie rosnące na agarze z krwią otoczone są dużą, żółtawą strefą, w której nie ma erytrocytów
konsekwencja rozkładu hemoglobiny przez streptolizynę
serogrupowane na podstawie struktury wielocukru C, typowane na podstawie chemicznego białka powierzchniowego M
czynniki wirulencji
streptolizyna O i S - toksyny niszczące bł. kom.
pirogenne egzotoksyny paciorkowcowe A, B, C - superantygeny wywołujące wzmożoną produkcję cytokin
streptokinaza - przez rozpuszczenie fibryny ułatwia rozprzestrzenianie się w tkankach
hialuronidaza
DNaza
epidemiologia
nosicielstwo u dzieci sięga 10-20%
zakażenie przez bezpośredni kontakt i drogą kropelkową
okres inkubacji 1-3 dni
zakaźność do 24h od podania antybiotyku
obraz kliniczny zakażeń
ostre inwazyjne zakażenia
angina paciorkowcowa
ropowica
róża
szkarlatyna
martwicze zapalenie skóry
powikłania i następstwa po przebytej chorobie paciorkowcowej
zapalenie kłębuszków nerkowych
dochodzi do niego w związku z obecnością dużej liczby kompleksów immunologicznych
gorączka reumatyczna
diagnostyka laboratoryjna
metody bezpośrednie (odczyn aglutynacji lateksowej, koaglutynacja),
użycie metod mikroskopowych i hodowli
Odróżnienia paciorkowców grupy A od innych paciorkowców beta-hemolitycznych dokonuje się na podstawie wyniku testu krążkowego z bacytracyną (jedynie paciorkowce grupy A są na nią wrażliwe)
S. agalactiae
- paciorkowiec grupy B,beta-hemolizujący, występuje u niego również wielocukier ściany komórkowej grupy A;
zakażenia u osób w immunosupresji
zakażenie skóry i tkanek miękkich
sepsa
zakażenie układu moczowego
zapalenie płuc
zapalenie otrzewnej
sepsa z zapaleniem opon mr lub bez zapalenia u noworodków
zakażenie w pierwszych dniach życia
wysoka śmiertelność, najczęściej w trakcie porodu
czynniki predysponujące
wcześniejsze infekcje S. agalactiae u matki
w przypadku kolonizacji pochwy matki w 35.-37. tyg. ciąży stosuje się profilaktykę antybiotykową okołoporodową
powikłany poród
przedwczesny podód
ciąża mnoga
brak przeciwciał otoczkowych u matki i dziecka
leczenie i profilaktyka
amoksycylina
w lekkich (miejscowych) zakażeniach
amoksycylina z kwasem klawulanowym
w zakażeniach mieszanych (np. z S. aureus)
penicylina G, ampicylina lub cefotaksym
w terapii sepsy i zapalenia opon mr u noworodków
paciorkowce hemolizujące grup C i G;
S. pneumoniae
(pneumokoki) - paciorkowiec alfa-hemolizujący;dwoinki zapalenia płuc
budowa i właściwości
gruba otoczka o specyficznej strukturze polisacharydu, aktywnego jako antygen
może zostać zidentyfikowany w reakcji pęcznienia otoczek przy wykorzystaniu specyficznej surowicy
ochrania przed fagocytozą
warianty bez otoczki niezdolne do wywołania schorzenia
epidemiologia
40-70% zdrowych osób jest nosicielami na śluzówkach górnych dróg oddechowych
zakażenie zazwyczaj na drodze endogennej z normalnej flory w warunkach sprzyjających
obraz kliniczny
podstawowe zakażenie: płatowe i odoskrzelowe zapalenia płuc
zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli
ropień opłucnej
zapalenie otrzewnej
zapalenie ucha środkowego
zapalenie zatok
zapalenie omr
zapalenie spojówek
w ciężkich zakażeniach rozwój sepsy
diagnostyka laboratoryjna
badanie mikroskopowe i hodowla
uwaga łatwe obumieranie
w celu różnicowania do innych alfa-hemolizujacych stosuje się test krążkowy z optchiną (pneumokoki wrażliwe) i test rozpuszczalności w żółci (autoliza pneumokoków)
grupa viridans
- paciorkowce zieleniejące tworzące mikroflorę bakteryjną jamy ustnej
S. mutans
S. oralis
S. sanguis
budowa i właściwości
hemoliza alfa
brak grupy antygenowej
przyczyna próchnicy zębów
patogeneza
końcowe metabolity licznych bakterii płytki to organiczne kwasy uszkadzające szkliwo, co pozwala różnym próchniczym bakteriom rozpocząć proces niszczenia zębiny
uszkodzenie śluzówki jamy ustnej umożliwia przedostanie się paciorkowców do naczyń krwionośnych
może spowodować przejściową bakteremię
kolonizacja i wytworzenie biofilmu na zastawkach serca
diagnostyka bakteriologiczna zapalenia wsierdzia polega na izolacji patogenu z posiewu krwi
enterokoki (paciorkowce kałowe) - niehemolizujące, gr D
charakterystyczna oporność na działanie wielu antybiotyków
podział
ze względu na zdolność do hemolizy
alfa - zieleniejące (częściowo hemolizujące)
beta - całkowicie hemolizujące
gamma - niehemolizujące
ze względu na wytwarzaniu wielocukru ściany komórkowej
A, B, C, D, G i F
czynniki wirulencji
otoczka wielocukrowa - powoduje hamowanie fagocytozy
liczne enzymy - rola w patogenezie chorób
u paciorkowca ropnego występują m.in. streptolizyna, streptokinaza i hialuronidaza
u pneumokoków m.in. pneumolizyna i neuraminidaza
białka M - proteiny powierzchniowe, umożliwiają adhezję do powierzchni komórki gospodarza
toksyny pirogenne - odpowiedzialne za powstawanie np. wysypki w szkarlatynie
u S. pyogenes występują hiperwirulentne szczepy, których produkty, w tym toksyny pirogenne, mogą oddziaływać jako superantygeny i wywoływać paciorkowcowy zespół wstrząsu toksycznego
infekcja paciorkowcowa może dotyczyć wszystkich tkanek i narządów oprócz żołądka i jelita cienkiego, w których bakterie te nie wywołują zakażeń
Enterococcus (paciorkowce kałowe)
budowa i właściwości
występują w jelitach ludzi i zwierząt
nieruchliwe
katalazoujemne
grupa antygenowa D
zdolność wzrostu w temperaturze 45st w obecności 6,5% NaCl, przy pH 9
odróżnienie od streptokoków
bakterie oportunistyczne, niski poziom chorobotwórczości
przyczyna zakażeń szpitalnych
E. faecalis
E. faecium
obraz kliniczny
ciężkie zakażenia szpitalne
zakażenia układu moczowego
zakażenia w obrębie miednicy mniejszej i jamy brzusznej
zakażenia skóry i tkanek miękkich (rany oparzeniowe, stopa cukrzycowa)
zapalenie wsierdzia (najgroźniejsze)
diagnostyka
wykrycie patogenu w materiale biologicznym
leczenie
naturalna odporność na wszystkie cefalosporyny i klindamycynę
niska skuteczność innych preparatów
Gram ujemne
Neisseria
Moraxella
z grupy HACEK