Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สมุฏฐานโรค 3 ประการ, นางสาวชุติมา งามพลกรัง 66201304011 - Coggle Diagram
สมุฏฐานโรค 3 ประการ
ปิตตะสมุฏฐาน
สาเหตุของปิตตะสมุฏฐาน
อาเพศทั้งสิบ
ชอบกินอาหารร้อน ไม่ชอบอาหารเย็น
ไม่พอใจอาหารรสเปรี้ยว แต่ชอบอาหารรสเผ็ดร้อน
ชอบของบูดของดอง
มักอยู่ใกล้ไฟ หรือผิงไฟบ่อย ๆ
ชอบดื่มน้ำร้อน
มักโกรธในช่วงกลางวัน (ตอนตะวันเที่ยง)
1 more item...
อาการของปิตตะสมุฏฐาน
อาการร้อนภายในร่างกาย
รู้สึกสะท้านเป็นคราว ๆ บางครั้งรู้สึกหนาวสลับร้อน
นอนไม่หลับ หลงใหล ฝันร้าย หรือตื่นกลางคืนบ่อย ๆ
คอแห้ง ปากร้อน รู้สึกแสบร้อนในปาก ลิ้น และจมูก
ไม่มีเหงื่อออกทั้งที่ร่างกายร้อน
พูดผิดถูก พูดมาก หรือพูดเพ้อเจ้อ
มึนเมา หรือมีความรู้สึกหลงลืมบ่อยครั้ง
1 more item...
ตำรับยาในการแก้ปิตตะสมุฏฐาน
ชิงช้าชาลี, มะตูมอ่อน, รากดีปลี, แห้วหมู, ขิงแห้ง ต้มสมุนไพรจนสุกดี ดื่มเมื่อเย็นช่วยบรรเทาอาการไข้เพื่อดี
รากมะตูม, หญ้าเกล็ดหอย, แฝกหอม, รากระดอม ต้มสมุนไพรและดื่มเมื่อเย็นเพื่อรักษาโรคดีวิบัติ
จันทน์ทั้งสอง, กระพังโหม, แห้วหมู ต้มและดื่มก่อนรับประทานอาหารเช้าเพื่อบรรเทาอาการไข้
หญ้าเกล็ดหอย ต้มดื่มเพื่อบรรเทาอาการโรคจากดี
บอระเพ็ด, ชิงช้าชาลี, มะขามป้อม, หญ้าเกล็ดหอย ต้มดื่มเมื่อเย็นเพื่อแก้ดีวิบัติและบรรเทาอาการปวดระบม
บอระเพ็ด, เถามวก, เกสรบัวหลวง, รากโลท ต้มดื่มเพื่อลดอาการดีวิบัติและเสมหะ
รากขัดมอน, รากขี้กา, ผักขวง, เครือเขา, ยอดด้วยปลาย ต้นผีเสื้อ หญ้าเกล็ดหอย ต้มและเติมน้ำผึ้งเล็กน้อย ดื่มเพื่อแก้ไข้เพื่อดี
1 more item...
วาตะสมุฏฐาน
สาเหตุของวาตะสมุฏฐาน
วาตะสมุฏฐานเกิดจากลมที่เคลื่อนที่ผิดปกติในร่างกาย ซึ่งสามารถเกิดได้จากปัจจัยหลายอย่าง
การเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล
การบริโภคอาหารที่ไม่เหมาะสม
อารมณ์ที่เกิดจากความเครียด หรือการทำงานหนัก
โดยมีการกำเริบของลมที่เป็นช่วงสำคัญคือเดือนเก้า เดือนสิบ เดือนสิบเอ็ด และเดือนสิบสอง ซึ่งเป็นช่วงที่ลมในร่างกายมีแนวโน้มกำเริบง่าย
อาการที่เกิดจากวาตะสมุฏฐาน
ความอยากอาหารที่ผิดปกติ อาจมีความอยากรับประทานอาหารที่เผ็ดร้อน ฝาด หรือขม มักชอบกินเนื้อแห้งหรือปลาแห้ง
ความผิดปกติทางจิตใจ มักเกิดความคิดเศร้าโศก นอนไม่หลับ มีอารมณ์หงุดหงิด ซึมเศร้า หรือฟุ้งซ่าน
ปัญหาเกี่ยวกับการย่อยอาหาร มีอาการท้องพะอืดพะอม ลมขึ้นสูงในท้อง ทำให้เกิดอาการเสียดแทงที่บริเวณยอดอก ท้องแข็ง มีอาการเรอบ่อย
ปัญหาทางผิวหนัง เกิดลมพิษหรือผดผื่นขึ้นทั่วร่างกาย ผิวหนังแห้งกร้าน มีสีคล้ำ และรู้สึกแสบคันมาก
อาการเหนื่อยล้าและไร้พลัง มักรู้สึกอ่อนเพลียและไม่สามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้เต็มที่ ร่างกายรู้สึกหนักและไม่มีแรง
การเจ็บปวดในบริเวณต่าง ๆ ของร่างกาย มีอาการปวดศีรษะ เจ็บปวดทั่วร่างกาย หายใจติดขัด นอนไม่หลับ มีความเจ็บปวดในช่องท้อง
อาการในช่องปาก มีความรู้สึกแห้งในปาก ปากแห้ง ปากฝาด ลิ้นขม ไข้ขึ้นในช่องปากและลำคอ
1 more item...
ตำรับยาในการแก้วาตะสมุฏฐาน
รากอบเชย รากมะนาวชะลูด และดอกอุบลมาต้มรวมกัน ดื่มน้ำต้มในขณะที่ยังร้อน และเติมน้ำผึ้งเล็กน้อย แก้ลมที่วิการ หรือ "ลมอรธาน" ซึ่งเป็นอาการลมกำเริบในร่างกาย ทำให้เสื่อมคลายอาการลมที่รุนแรง
หนุมาน สะค้าน บอระเพ็ด รากขี้กา มะแว้ง มะเขือขื่น เทียนดำ ข่า นำสมุนไพรทั้งหมดมาต้มด้วยฟืน กรองน้ำออก ดื่มทันทีที่ยังร้อน แก้ไข้ที่เกิดจากลมที่กำเริบและทุเลาอาการเจ็บไข้จากลมรุนแรง ช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวเร็วขึ้น
นำบอระเพ็ดและขิงมาต้มรวมกัน ดื่มน้ำต้ม แก้อาการไข้ที่เกิดจากลมร้าย เป็นยาที่ใช้เพียงสองสิ่งแต่มีฤทธิ์รุนแรงในการรักษา
ซ้องแมวควาย รากมะแว้ง รากผักเป็ด บอระเพ็ด รากอบเชย หนุมาน นำสมุนไพรทั้งหมดมาปรุงต้ม ดื่มน้ำในขณะที่ยังอุ่น แก้ไข้ที่เกิดจากลมอรธานที่ทำให้ร้อนศีรษะ อาการจะลดลงและสูญหาย
ตรีกฏุก บอระเพ็ด หอม กระเทียม ใบสะเดา นำสมุนไพรเหล่านี้มาต้มกับน้ำร้อน ดื่มเพื่อแก้ไข้ลม แก้ไข้และลมที่เกิดจากลมกำเริบ ช่วยให้ลมหายในร่างกายกลับคืนสู่สภาพปกติ
หนอนตายหยาก รากมะรุม รากฟักข้าว เกลือสินเธาว์ โคกกระสุน ขิงแห้ง เจตมูลเพลิง ดีปลี นำสมุนไพรเหล่านี้มาบดเป็นผง แล้วดื่มกับน้ำร้อน แก้ลมที่กระจายอยู่ในช่องท้องและอก ช่วยบรรเทาความอึดอัดและความไม่สบายใจ
รากสัตบรรณ บอระเพ็ด ใบสะเดา รากโมกหลวง น้ำผึ้ง เปรียงพระโค นำรากและใบสมุนไพรมาบดเป็นผงผสมกับน้ำผึ้งและเปรียงพระโค กวนตั้งไฟ ช่วยแก้ไข้ลมที่กำเริบและเพิ่มลมในร่างกายที่หายไป
เสมหะสมุฏฐาน
สาเหตุหลักของเสมหะสมุฏฐาน
การกินอาหารที่มีรสชาติเค็ม เปรี้ยว หวาน และอาหารร้อนมากเกินไป
พฤติกรรมการกินอาหารในช่วงค่ำคืน กินเกินความต้องการของร่างกาย
ชอบอาหารที่เป็นเนื้อพล่า หรือปลายำ ซึ่งมีรสจัด
การกินอาหารหรือเครื่องดื่มที่ทำให้รู้สึกสดชื่นมากเกินไป
มีความพึงพอใจในอารมณ์เย็น สงบ ชื่นๆ
พักผ่อนไม่เพียงพอ หรือนอนหลับมากเกินไป
ชอบฝันเห็นการว่ายน้ำ หรืออยู่ในสระน้ำ ซึ่งเป็นการสะท้อนถึงสภาวะเสมหะที่กำเริบ
อาการที่เกิดจากเสมหะสมุฏฐาน
กายเยือกเย็น : รู้สึกเย็นทั้งร่างกายโดยเฉพาะในช่วงฤดูหนาว
ขนลุกแลผมชัน : เกิดอาการขนลุกและเส้นผมตั้งขึ้น
หลับเชื่อม : นอนหลับเป็นเวลานานจนมีอาการง่วงงุน รู้สึกไม่ตื่นเต็มที่
อยากน้ำ : มีความกระหายมากกว่าปกติ ต้องการดื่มน้ำบ่อยครั้ง
ปัสสาวะสีขาว : ปัสสาวะเป็นสีขาว หรือมีลักษณะขุ่นข้น
บิดตัวเล่น : รู้สึกไม่สบายตัว บิดกายเพราะความระส่ำในร่างกาย
ผิวเผือด : ผิวหนังซีดเผือด ไม่สดใส ขาดพลังงาน
1 more item...
ตำรับยาในการแก้เสมหะสมุฏฐาน
รากมะตูม, รากสะเดา, แก่นจวง, บอระเพ็ด, เปราะหอม, รากมะแว้ง, ว่านน้ำ, รากสะเดาดิน, ดีปลี, จุกโรหินี ต้มสมุนไพรทั้งหมดให้น้ำงวดลง แล้วดื่มแก้เสมหะ
ลูกกระดอม, ลูกโมกหลวง, โกฐสอต้มสมุนไพรจนเดือด แล้วบดพริกไทยให้ละเอียดผสมในน้ำอุ่นพร้อมน้ำผึ้ง ดื่มเพื่อระงับเสมหะ
รากฟักข้าว, รากตะคร้อ, รากยอป่า, เปลือกโลท, รากรกฟ้า, ลูกมะขามป้อม, รากเกด ต้มสมุนไพรแล้วดื่มแก้เสมหะ และช่วยบรรเทาไข้
รากมะตูม, ขมิ้น, ผักปอดแห้วหมู, รากช้าแป้น, แก่นจวง ต้มสมุนไพรและดื่มเพื่อบรรเทาอาการเสมหะ ในคัมภีร์โรคนิทาน เปลือกมูกหลวง, น้ำเต้า, ผักชี, ลูกกระดอม, รากขี้เหล็ก, ใบสะเดา ต้มสมุนไพรทั้งหมดแล้วดื่มเพื่อบรรเทาเสมหะเน่าและแก้การจับโทษเสมหะ
ใบส้มป่อย, หัวหอม, เถาวัลย์เปรียง, สมอไทย ต้มสมุนไพรตามจำนวนที่ต้องการและดื่มเพื่อลดเสมหะ
เมล็ดกระดอม, เบญกานี, ลูกจันทน์, ฝิ่น, กระวาน, ยางตะเคียน, กานพลู, สีเสียดทั้งสอง, เทียนดำ, มะขามขบ, เปลือกแมงคุด บดสมุนไพรให้เป็นผงแล้วผสมกับปูนใสและน้ำไพล ทำเป็นยาลูกกลอนเพื่อลดอาการบิดและแก้เสมหะ
"สมุฏฐานโรค" ในคัมภีร์ธาตุวิวรณ์ อธิบายถึงสาเหตุหลัก 3 ประการที่ทำให้เกิดโรค ได้แก่ ปิตตะ (ดี), เสมหะ (น้ำ), และวาตะ (ลม) รวมถึงปัจจัยที่ทำให้โรคกำเริบ เช่น ฤดูกาล อาหาร การเคลื่อนไหว และกรรม การรักษาจะต้องดูแลให้ธาตุทั้งสามนี้กลับมาสมดุลตามธรรมชาติ
นางสาวชุติมา งามพลกรัง 66201304011