Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
DESGAITASUNA DUTEN PERTSONEN ESKUBIDEEI BURUZKO NAZIOARTEKO KONBENTZIOA:!:…
DESGAITASUNA DUTEN PERTSONEN ESKUBIDEEI BURUZKO NAZIOARTEKO KONBENTZIOA
:!:
OINARRIZKO ESKUBIDEAK ETA PRINTZIPIO OROKORRAK
2
. Artikulua: Definizioak
Konbentzioaren testuinguruan definizio berezi bat behar duten hitzak zerrendatzen dira. Adibidez, "hizkuntza" hitzak ez dio soilik hitz egiten duen hitzari erreferentzia egiten, keinuen bidezko hizkuntzari eta hitzezkoak ez diren beste hizkuntza batzuei ere bai. Berdina gertatzen da komunikazio hitzarekin
3
. Artikulua: Oinarri nagusiak
Sustatu
Erabateko parte-hartzea gizartean, aukeren berdintasuna, irigarritasuna eta emakume eta gizonen artek berdintasuna sustatu
Sahiestu
Diskriminazioa
Errespetatu
Norberaren independentzia, erabakiak hartzeko askatasuna eta niztasun funtzionala duten haurren garapena eta nortasuna errespetatu
1
. Artikulua: Xedea
Sustatu eta babestu desgaitasuna duten pertsonak. Horien artean, haurren giza eskubideak, erabateko askatasuna eta berdintasuna bermatzea lortu nahi dute.
4
. Artikulua: Bete-behar nagusiak
Desgaitasuna duten pertsonak diskriminatzen dizkien legeak ez lirateke indarrean egon behar. Gobernuek lege horiek aldatzeko mdua bilatu beharko lukete. Horretarako, kontuan hartu beharko lukete desgaitasuna duten pertsonak.
OINARRIAK / JUSTIFIKAZIOA
Desgaitasuna duten pertsonen errealitatea
diskriminazioa eta bazterketa
gaitasunen gutxiespena
beharrezko hezkuntza eta osasun-arreta gabezia
gizarteak/sistemak ezarritako mugak
Zer da konbentzio bat?
herrialdeen arteko akordioa
gobernuek bete beharrekoa
kompromesu juridikoa
lege/arau juridikoak helburuetara moldatu
Giza-eskubideak
ARAU-JURIDIKO / LEGE MULTZOA
eskubide/sortzetiko duhintasuna babestu
Haurren Eskubideak
Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioa
elikadura
osasun-arreta
hezkuntza
abusu/indarkeriaren aurrean babesa
Aldaketa beharra
Konbentzioaren sorrera
diskriminaziotik babestu eta inklusio soziala bultzatu
Gizartea/sistema aldatu
pertsona guztietara moldatu
arauak
jarrerak/ikuspegiak
eraikinak eta azpiegiturak
BERDINTASUNA ETA DISKRIMINAZIORIK EZA
6
. Artikulua: Gaingabetasunen bat duten emakumeak
Emakume eta haurren giza eskubideak eta askatasuna babesteko konpromisoa hrtu dute gobernuek
7
. Artikulua: Gaingabetasunen bat duten harruak
Desgaitasuna duten haurrek beraien giza eskubideetaz eta askatasunetaz gozatzeko eskubidea izateaz gain, beraien beharrei lehentasuna emateko eskubidea baitute, edozein haurrari bezala.
5
. Artikulua: Diskriminazio eza eta berdintasuna
Pertsona guztiek dute babes eskubidea izatea
ESKUBIDE ETA ASKATASUN INDIBIDUALAK
14
. Artikulua: Pertsonaren askatasuna eta segurtasuna
Gobernuek bermatu beharko lukete legeak desgaitasuna duten pertsonen askatasuna babesten duela.
15
. Artikulua: Torturaren eta krudelak, iraingarriak edo jasanezinak izan daitezkeen beste edozein tratu edo zigorren kontrako babesa
Inork ez luke torturatua, apalduta edo tratu krudelik jasan behar. Denek dute eskubidea esperimentu mediko edo zientifikoak egin ditzaten ukatzeko.
13
. Artikulua: Justiziara iristeko eskubidea
Tratu zuzena izateko eskubidea
16
. Artikulua: Esplotazioa, bortxakeria eta abusuen kontrako babesa
Desgaitasuna duten haurrak indarkeriatik eta gehiegikeriatik babestu behar dira.
12
. Artikulua: Legearen aurrean pertsona gisa duten errekonozimendu bera
Desgaitasuna duten pertsonek “gaitasun juridikorako” eskubidea dute, gainerako pertsona guztiek duten neurri berean, esaterako, etxebizitza baten alokairu-kontratua sinatzeko.
17
. Artikulua: Pertsonaren segurtasuna babesa
Desgaitasuna duten pertsonak ezin dira gutxiagotzat jo, diren bezala errespetatuak izateko eskubidea dute.
10
. Artikulua: Bizitza eskubidea
Gizaki oro bizitzeko eskubidearekin jaiotzen da. Gobernuek eskubide hori bermatu behar diete desgaitasuna duten pertsonei zein desgaitasunik ez dutenei.
18
. Artikulua: Lekuz aldatzeko askatasuna eta nazionalitaterako eskubidea
Legez erregistratutako izen bat izateko, nazionalitate bat izateko eta, ahal den neurrian, gurasoen arreta eta zaintza jasotzeko eskubidea. Ezin zaio inori eragotzi herrialde batean sartzea edo bertatik irtetea, desgaitasunen bat duelako.
IRISGARRITASUNA ETA ZERBITZUAK
25
. eta
26
. Artikuluak: Osasuna eta errehabilitazioa
Desgaitasunen bat duten pertsonek eskubidea dute doako osasun-arretaren barietate eta kalitate bera izateko edo gainerako pertsonek jasotzen dutenaren arrazoizko kostua izateko.
24
. Artikulua: Hezkuntza
Pertsona guztiek dute eskolara joateko eskubidea; hortaz, desgaitasunen bat dutenei ezin zaie hezkuntza jasotzeko aukera ukatu, eta ez litzaieke hezkuntza eskaini behar eskola bereizi batean.
27
. Artikulua: Lana eta enplegua
Desgaitasunen bat duten pertsonek gainerako pertsonek dituzten eskubide berak dituzte diskriminatu gabe aukeratzen duten enpleguan lan egiteko.
9
. Artikulua: Irisgarritasuna
Herritar guztiei irekita dagoen gune oro
(eraikinek, bideek, eskolek eta ospitaleek bezala) irisgarria izan behar da desgaitasunen bat duten pertsonentzat, baita haurrentzat ere.
28
. Artikulua: Bizi-maila egokia eta gizarte-babesa
Desgaitasuna duten pertsonek eskubidea dute elikadurarako, edateko uretarako, jantzietarako eta etxebizitzarako, inolako diskriminaziorik gabe.
EGOERA BEREZIAK
11
. Artikulua: Arrisku eta larrialdi humanitarioko egoerak
Desgaitasuna duten pertsonek gainerako guztiek duten eskubide bera dute, gerretan eta larrialdi edo hondamendi naturaletan (ekaitzetan, adibidez) beren segurtasuna babesteko eta bermatzeko.
INPLEMENTAZIOA ETA JARRAIPENA
32
. Artikulua: Nazioarteko kooperazioa
Herrialdeek laguntza eman beharko liokete elkarri Konbentzio honetako artikuluak aplikatzeko.
31
. Artikulua: 31. artikulua: Estatistikak eta datuak biltzea
Gobernuek desgaitasunen bat duten pertsonei buruzko estatistikak eta datuak lortu behar dituzte, programa eta zerbitzu hobeak garatu ahal izateko.
33
. Artikulua: Ezarpen eta jarraipen nazionalak
PARTAIDETZA ETA GIZARTERATZEA
21
. Artikulua: Adierazpen- eta iritzi-askatasuna, eta informazioa eskuratzea
Pertsona guztiek beren iritziak askatasunez emateko eskubidea dute, baita informazioa bilatu, jaso eta partekatzeko eskubidea ere, informazioa ulertzeko eta erabiltzeko moduan jasotzeko eskubidea izanez.
22
. Artikulua: Pribatutasuna errespetatzea
Inor ezin da sartu pertsonen arazo pribatuetan, desgaitasunen bat izan edo ez.
20
. Artikulua: Banakako mugikortasuna
Askatasunez mugitzeko eta independenteak izateko eskubidea.
23
. Artikulua: Etxearen eta familiaren errespetua
Pertsona guztiek dute beren familiekin bizitzeko eskubidea. Herrialdeko gobernuak laguntza eman behar dio familiari desgaitasunarekin lotutako gastuak ordaintzeko, informazioa emateaz eta lotutako beste zerbitzu batzuk emateaz gain.
19
. Artikulua: Bizimodu independentea eta gizarteratzea
Modu independentean non bizi diren erabakitzeko eskubidea izateaz aparte, komunitatearen bizitzan sartzeko eskubidea dute, komunitatean bizitzeko laguntza-zerbitzuak (etxeko arreta, laguntza pertsonala…) jasoz.
29
. Artikulua: Parte-hartzea bizitza publiko eta politikoan
Desgaitasuna duten pertsonek beren komunitateetako bizitza publikoan eta politikoan parte hartzeko eskubidea dute (taldeak osatzea, herritarrei zerbitzuak ematea, bozkalekuetara sarbide egokia izatea, agintariak aukeratzea eta kargu publikoetarako hautatua izatea).
30
. Artikulua: Kultura-bizitzan, jolas-jardueretan, aisialdian eta kirolean parte-hartzea.
Arteetan, kiroletan, jokoetan, filmetan eta beste jolas-jarduera batzuetan parte hartzeko eta horietaz gozatzeko eskubidea.
DESGAITASUNA DUTEN PERTSONEN ESKUBIDEEI BURUZKO KOMITEA
36
. Artikulua: Txostenak kontuan hartzea
37
. Artikulua: Kooperazioa estatu parte-hartzaileen eta batzordearen artean
35
. Artikulua: Estatuek aurkeztutako txostenak
38
. Artikulua: Batzordearen harremanak beste organo batzuekin
34
. Artikulua: Gaingabetasunen bat duten pertsonei buruzko batzordea
39
. Artikulua: Batzordearen txostena
AZKEN XEDAPENAK
47
. Artikulua: Zuzenketak
48
. Artikulua: Salaketa
46
. Erreserbak
45
. Artikulua: Indarrean jartzea
49
. Artikulua: Formatu irisgarria
44
. Artikulua: Integraziorako eskualde-erakundeak
50
. Artikulua: Testu autentikoak
43
. Artikulua: Betebeharrak hartzeko adostasuna
42
. Artikulua: Sinadura
41
. Artikulua: Gordailuzaina
40
. Artikulua: Estatu alderdien Biltzarra
Desgaitasuna duten pertsonen eskubideei buruzko Konbentzioan 50 artikulu daude. 33. artikulutik 50.era bitartekoek definitzen dute gobernuek eta helduek, eta, bereziki, desgaitasuna duten helduek eta haien ordezkari diren erakundeek nola lagundu beharko luketen desgaitasuna duten pertsona guztien eskubideak bermatzeko.