Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
МОРФОНОЛОГИЯ САЛАЛАРЫ - Coggle Diagram
МОРФОНОЛОГИЯ САЛАЛАРЫ
Үндестік заңы
Қазақ тіліндегі морфонологияның маңызды құбылыстарының бірі – үндестік заңы. Бұл заң бойынша сөз құрамындағы дауысты және дауыссыз дыбыстар жуан-жіңішкелігі немесе қатаң-ұяңдығы жағынан үндеседі.
Мысалы, қала-лар, **көр-ген сөздерінде дауысты және дауыссыз дыбыстардың үндесуі байқалады. Морфонология бұл құбылыстың морфемалардың қосылуындағы рөлін қарастырады.
тілдің морфемалық құрылымы мен фонетикалық заңдылықтарының өзара байланысын зерттейтін тіл білімінің саласы. Морфонология морфемалардың өзгерісі кезінде болатын дыбыстық құбылыстарды қарастырады. Бұл сала бірнеше негізгі бағыттарға бөлінеді:
Қорытынды
Морфонологияның осы салалары қазақ тілінің дыбыстық құрылымы мен морфемалық элементтерінің өзара әсерін жан-жақты зерттеуге бағытталған. Бұл зерттеулер тілдің ішкі жүйесіндегі дыбыстық және морфологиялық заңдылықтарды түсінуге мүмкіндік береді.
Алломорфия
морфемалардың түрлі нұсқаларда көрінуі, яғни бір морфеманың дыбыстық құрамы контекске байланысты өзгеруі. Морфонологияда алломорфия түбір немесе қосымшалардың фонетикалық жағынан түрленуін зерттейді
Мысалы, қазақ тіліндегі қала (қала – қаласы, қаланың) сөзінде түбірдің соңғы дыбысының өзгеруі осы алломорфия құбылысына жатады.
Фонетикалық ауысулар
Бұл салада морфемалардың қосылуы кезінде дыбыстардың өзгеруін зерттейді. Кейбір дыбыстар қосымшалар жалғанған кезде өзге дыбыстармен ауысады. Мысалы, қазақ тіліндегі қатаң дыбыстар ұяңдануы немесе ілгерінді және кейінді ықпал заңдылықтары морфонологияда қарастырылады.
-
-
-
-
-