Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

tkanki zwierzęce - Coggle Diagram

- - - - błona podstawna - warstwa substancji międzykomórkowej, składająca się głownie z białek włóknistych m.in. kolagenu. Jest wytworem komórek nabłonkowych. Umożliwia zachowanie kształtu komórek nabłonka i zapewnia transport substancji chemicznych między nimi, a sąsiednimi tkankami
  - - - nabłonki jednowarstwowe
      - nabłonki wielowarstwowe
    - - nabłonek płaski
      - nabłonek sześcienny
      - nabłonek walcowaty
    - - nabłonek ochronny
      - nabłonek wydzielniczy
      - nabłonek transportujący
  - - - komórki spłaszczone, wieloboczne - ułatwia transport substancji między oddzielanymi środowiskami
      - Jądra komórkowe umieszczone centralnie
      - bariera fizyczna
      - umożliwia transport substancji
      - powierzchnia skrzeli; ściany pęcherzyków płucnych; wyściółka naczyń włosowatych; powierzchnia ciała niektórych bezkręgowców (np. płazińców)
    - - komórki sześcienne
      - jądra komórkowe umieszczone centralnie
      - liczne mitochondria, aparaty Golgiego
      - silnie rozbudowana siateczka śródplazmatyczna
      - funkcja wydzielnicza
      - funkcja resorbcyjna
      - części wydzielnicze wielu gruczołów; ściany kanalików nerkowych
    - - komórki są wysokie i walcowate
      - jądra komórkowe umieszczone blisko błony podstawnej
      - liczne aparaty Golgiego
      - silnie rozbudowana siateczka śródplazmatyczna
      - bariera fizyczna
      - funkcja wydzielnicza
      - funkcja resorbcyjna
      - wyściółka dużej części przewodu pokarmowego'; pokrycie ciała niektórych bezkręgowców - np. pierścienic, mięczaków
    - - komórki
        
        wysokie, kształt graniastosłupa
        
        niskie, klinowate
      - Jądra komórkowe umieszczone zależnie od rodzaju komórki
      - funkcja wydzielnicza
      - funkcja resorbcyjna
      - pokrycie dróg oddechowych
    - - komórki ułożone w wielu warstwach
      - komórki spłaszczają się w miarę wzrostu odległości od błony podstawnej
      - funkcja ochronna
      - pokrycie ciała większości kręgowców (rogowaciejący); przełyk; odbyt; pochwa (nierogowaciejący
  - - - podział
        
        wg liczby komórek
        
        jednokomórkowe - komórki są rozmieszczone pojedynczo wśród innych komórek nabłonkowych; np. gruczoły śluzowe mięczaków i ryb
        
        wielokomórkowe - komórki tworzą zespoły
        
        wg sposobu wydzielania
        
        wydzielania wewnętrznego - ich wydzielina jest odprowadzana do płynów. Gruczoły dokrewne wydzielające hormony do krwi
        
        wydzielania zewnętrznego - ich wydzielina jest odprowadzana do środowiska zewnętrznego (np. gruczoły potowe) lub do światła narządów (np. wątroba)
- - - - bezpostaciowa substancja podstawowa
      - włókna białkowe odporne na rozerwanie
      - włókna białkowe sprężyste elastynowe
  - - - zarodkowa
      - siateczkowa
      - włóknista
      - tłuszczowa
    - - chrzestna
      - kostna
    - - krew
      - limfa
      - hemolimfa
  - - - cechy
        
        zbudowana z komórek oraz substancji międzykomórkowej
        
        substancja międzykomórkowa - podstawowym składnikiem są związki organiczne
        
        komórki - fibroblasty - wrzecionowate, wytwarzają liczne wypustki
        
        funkcja: stanowi zrąb (rusztowanie) narządów, na którym opierają się inne tkanki
        
        funkcja: transportująca, bierze udział w reakcjach odpornościowych organizmu, regeneracja narządów
      - siateczkowa
        
        zbudowana z fibroblastów i substancji podstawowej zawierającej włókna kolagenowe
        
        komórki tworzą sieć, w której okach znajduje się substancja międzykomórkowa i limfocyty
        
        bierze udział w reakcjach immunologicznych organizmu
        
        tworzy szpik kostny - funkcja krwiotwórcza
        
        występowanie
        
        szpik kostny
        
        węzły limfatyczne
        
        śledziona
      - włóknista
        
        lużna
        
        duża ilość substancji podstawowej, w której zanurzone są nieregularnie ułożone włókna
        
        różne rodzaje komórek
        
        zrąb, na którym opierają się inne tkanki
        
        wypełnia przestrzenie między narządami
        
        występowanie
        
        zrąb większości narządów
        
        wolne przestrzenie między narządami
        
        zbita
        
        tworzy więzadła i ścięgna łączące ze sobą elementy ruchu
        
        składa się z komórek, niewielkiej ilości substancji podstawowej oraz licznych włókien (głównie kolagenowych)
        
        występowanie
        
        ścięgna i więzadła
        
        skóra właściwa kręgowców
      - tłuszczowa
        
        żółta
        
        komórki zawierają zwykle jedną dużą krople tłuszczu
        
        gromadzi substancje zapasowe
        
        funkcja zapasowa
        
        funkcja amortyzująca
        
        funkcja termoregulacyjna
        
        występowanie
        
        pod skórą
        
        wokół narządów wewnętrznych
        
        brunatna
        
        komórki zawierają wiele drobnych kropli tłuszczu i liczne mitochondria
        
        funkcja termoregulacyjna - w czasie rozkładu tłuszczu brunatnego niemal całość uwolnionej energii zamienia się w ciepło, co pozwala na szybkie podniesienie temperatury
        
        występowanie
        
        u zwierząt zapadających w sen zimowy
        
        u małych ssaków narażonych na utratę ciepła
        
        u człowieka - głównie w okresie niemowlęctwa
    - - cechy
        
        występuje u kręgowców i głowonogów
        
        funkcja ochronna
        
        funkcja mechaniczna - utrzymuje organizm we właściwej pozycji i umożliwia ruch
      - chrzęstna
        
        cechy
        
        chrondrocyty - komórki chrzęstne - zlokalizowane w jamkach chrzęstnych oraz substancja międzykomórkowa
        
        chrondroblasty - produkcja substancji międzykomórkowej
        
        chrondroklasty - uczestniczą w rozkładzie chrząstki; umożliwiają przebudowę i wzrost szkieletu
        
        brak naczyń krwionośnych i nerwów
        
        szklista
        
        w substancji międzykomórkowej występują ułożone gęsto i równomiernie włókna kolagenowe
        
        wytrzymała na ściskanie
        
        występowanie
        
        powierzchnie stawowe kości
        
        połączenia żeber z mostkiem
        
        sprężysta
        
        w substancji międzykomórkowej występują liczne i nieregularnie ułożone włókna sprężyste
        
        podatna na zginanie; sprężysta
        
        występowanie
        
        małżowina uszna
        
        elementy krtani
        
        część chrzęstna nosa
        
        włóknista
        
        w substancji międzykomórkowej występują ułożone równolegle pączki włókien kolagenowych
        
        wytrzymała na rozerwanie
        
        występowanie
        
        krążki międzykręgowe
        
        spojenie łonowe
      - kostna
        
        cechy
        
        substancja międzykomórkowa zawiera sole mineralne - głównie fosforan wapnia - oraz włókna kolagenowe - tkanka twarda i jednocześnie elastyczna
        
        tworzy beleczki kostne pomiędzy którymi znajdują się jamki kostne połączone kanalikami kostnymi
        
        komórki kostne
        
        osteoblasty - kościotwórcze - biorą udział w powstawaniu nowych komórek kostnych i substancji międzykomórkowej; regeneracja kości
        
        komórki kostne - osteocyty - dojrzałe komórki powstałe z osteoblastów w wyniku ich mineralizacji; znajdują się w jamkach kostnych
        
        osteoklasty - kościogubne - niszczenie zbędnej lub martwiej tkanki kostnej
        
        zawiera naczynia krwionośne i nerwy
        
        zbita
        
        blaszki tworzą osteony - ułożone koncentrycznie wokół kanału osteonu blaszki - kanałem biegną naczynia krwionośne i nerwy
        
        występowanie
        
        trzony kości długich
        
        zewnętrzne warstwy kości płaskich
        
        gąbczasta
        
        blaszki kostne tworzą beleczki kostne o luźnym układzie, zależnym od kierunku sił działających na kość
        
        występowanie
        
        nasady kości długich
        
        wnętrze kości płaskich
    - - krew
        
        funkcja: transportuje substancje w obrębie organizmu; dostarcza substancje odżywcze i tlen, odprowadza CO2, substancje szkodliwe i zbędne produkty metaboliczne
        
        funkcja: uczestniczy w reakcji odpornościowych i termoregulacji
        
        osocze
        
        charakterystyka
        
        płyn o słomkowym zabarwieniu
        
        skład
        
        woda 90%
        
        związki
        
        organiczne 9%
        
        3 more items...
        
        nieorganiczne 1% - utrzymanie ciśnienia osmotycznego i pH
        
        3 more items...
        
        elementy morfotyczne**
        
        erytrocyty
        
        komórki owalne zwykle zawierające jądro u kręgowców
        
        erytrocyty ssaków są pozbawione m.in. jądra, mitochondriów
        
        funkcja: transport tlenu i części CO2 - hemoglobina
        
        leukocyty
        
        zdolne do ruchu
        
        mają jądro komórkowe
        
        podział
        
        granulocyty (obojętnochłonne, zasadochłonne, kwasochłonne)
        
        agranulocyty (monocyty, limfocyty)
        
        funkcja: biorą udział w odpowiedzi immunologicznej
        
        trombocyty
        
        u większości zwierząt kręgowych to wrzecionowate komórki z jądrem komórkowym
        
        u ssaków to fragmenty cytoplazmy megakariocytu (komórki macierzystej płytek), nie mają jądra komórkowego i nazywane są płytkami krwi
      - limfa
        
        powstaje na skutek przenikania płynu tkankowego z przestrzeni międzykomórkowych do włosowatych naczyń limfatycznych
        
        skład podobny do składu osocza
        
        zawiera dużo limfocytów
      - hemolimfa
        
        tkanka płynna występująca u wielu bezkręgowców o otwartym układzie krwionośnym
        
        funkcja analogiczna do krwi i limfy
        
        zawiera charakterystyczne komórki pełzakowate zdolne do fagocytozy i barwniki transportujące tlen i CO2
- - - - astrocyty - największe, funkcja podporowa i odżywcza
      - lemocyty - tworzą osłonkę mielinową
  - - - odbierają bodźce
      - przetwarzają i przesyłają impulsy nerwowe
      - kontrolują i koordynują czynności życiowe
      - budowa
        
        ciało komórki nerwowej - zawiera organelle
        
        dendryty - liczne, krótkie i rozgałęzione wypustki, doprowadzają impulsy do ciała komórki
        
        akson - pojedyncza, długa i rozgałęziona na końcu wypustka, przekazuje impuls w kierunku odbiorcy
        
        włókna bezmielinowe - otoczone tylko błoną komórkową
        
        włókna mielinowe - otoczone osłonką mielinową pełniąca funkcje ochronną i zwiększa prędkość przekazywania impulsu dzięki węzłom Raviera - przerwom w osłonce mielinowej
    - - dostarczają neuronom substancje nerwowe
      - izolują neurony od innych tkanek
      - uczestniczą w regeneracji komórek nerwowych
      - tworzą osłonki mielinowe
- - - - aktyny - miofilamenty cienkie
      - miozyny - miofilamenty grube
  - - - włókna są wydłużone, cylindryczne
      - komórki zawierają liczne jądra komórkowe położone peryferycznie
      - miofilamenty położone na przemian - pod mikroskopem to poprzeczne prążkowanie
      - skurcze są szybkie i silne, zależne od woli
      - mięśnie szkieletowe
    - - komórki są cylindryczne, widlasto rozgałęzione na końcach
      - komórki przylegają do siebie, a miejsca ich styku to tzw. wstawki
      - komórki zawierają jedno lub dwa jądra komórkowe położone centralnie
      - miofilamenty położone na przemian - poprzeczne prążkowanie
      - skurcze są szybkie, słabsze od mięśni szkieletowych, niezależne od woli
    - - komórki wrzecionowate
      - zwykle jedno jądro komórkowe położone centralnie
      - miofilamenty położone nieregularnie - brak prążkowania
      - skurcze są powolne i dłuższe od skurczy mięśni prążkowanych, niezależne od woli
      - ściany narządów wewnętrznych