Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Chương 2 CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC - Coggle Diagram
Chương 2
CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC
NHÓM CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU LÝ THUYẾT
Phương pháp mô hình hóa
Tồn tại ở các dạng: Vật lý, toán học, sinh học, sinh thái, mô hình số
Đóng vai trò đại diện thay cho hiện tượng nghiên cứu
Tương đối giống với nghiên bản
Nhiệm vụ của mô hình là phát hiện ra những điều chưa biết về hiện tượng
Nghiên cứu sự vật, hiện tượng bằng cách xây dựng mô hình
Phương pháp nghiên cứu lịch sử
Đi tìm nguồn gốc phát sinh, quá trình phát triển và những biến đổi của đối tượng
Xây dụng tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Phương pháp phân loại và hệ thống hóa lý thuyết
Phương pháp phân loại lý thuyết
Giúp phát hiện ra quy luật phát triển cụ thể của đối tượng, sự phát triển của kiến thức khoa học
Giúp các kết cấu phức tạp trở nên dễ nhận biết hơn, dễ sử dụng hơn
Đưa ra các dự đoán mới về xu hướng phát triển mới của khoa học và thưc tiễn
Sắp xếp một cách logic theo từng phương diện, từng đơn vị kiến thức, từng vấn đề khoa học có cùng dấu hiệu bản chất, có cùng xu hướng phát triển
Phương pháp hệ thống hóa lý thuyết
Sắp xếp những thông tin, dữ liệu đa dạng thành một hệ thống có kết cấu chặt chẽ
Giúp mở rộng và nâng cao sự hiểu biết để xây dựng một lý thuyết mới hoàn chỉnh hơn
Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết
Phương pháp tổng hợp lý thuyết
Phương pháp liên kết các khía cạnh, các bộ phận, các mối quan hệ thành một thể nhằm tạo một hệ thống lý thuyết mới, đầy đủ và khái quát
Tổng hợp lý thuyết thực hiện các nội dung
Lựa chọn tài liệu cần thiết cho xây dựng luận cứ
Sắp xếp tài liệu theo tiến trình để phát hiện tương quan và quan hệ nhân - quả để nhận dạng tương tác
Xây dựng hệ thống khái niệm trù phú, quy luật và sử dụng tư duy logic để giải thích, để phán đoán bản chất các quy luật
Bổ sung nếu phát hiện tài liệu có thiếu sót hay sai lệch
Phương pháp phân tích lý thuyết
Phân tích các thông tin về lý thuyết thành từng mặt, từng bộ phận, từng mối quan hệ nhằm phát hiện ra các khía cạnh, cấu trúc lý thuyết, các trường phái nghiên cứu và xu hướng phát triển
Bao gồm: Phân tích nguồn tài liệu, phân tích tác giả, phân tích cấu trúc logic nội dung
Phương pháp giả thuyết
Thu thập thông tin để chứng minh dự đoán
Thực hiện đồng thời 2 chức năng: Dự đoán và định hướng nghiên cứu
Đưa ra dự đoán về bản chất đối tượng
Giả thuyết được xây dựng trên cơ sở phán đoán, suy diễn nên chỉ mang tính giả định và xác xuất
Chứng minh trực tiếp bằng cách dựa vào luận chứng chân xác, áp dụng tính suy luận để kết luận
Chứng minh gián tiếp là chứng minh các phản luận là phi chân xác, là giả dối và từ đó rút ra chân xác
NHÓM CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CÚU THỰC TIỄN
Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm khoa học
Đặc trưng
Tiến hành theo một kế hoạch chi tiết
Đối tượng thử nghiệm chia làm hai nhóm: Thực nghiệm và đối chứng
Tiến hành dựa trên lý thuyết
Quy trình tiến hành
Tiếc hành các bước
Phân tích kết quả
Chọn đối tượng thưc nghiệm
Khẳng định giả thuyết
Xây dụng giả thuyết thực nghiệm
Đề xuất khả năng ứng dụng vào thực tiễn
Là phương pháp nghiên cứu đối tượng trong điều kiện đặc biệt
Ưu & nhược điểm
Ưu: Nâng cao kĩ năng thực hành nghiên cứu, tạo ra hướng nghiên cứu mới
Nhược: Hiện tượng diễn ra hoàn toàn không tự nhiên, đồi hỏi có các thiết bị kĩ thuật cao, đòi hỏi có kĩ năng tổ chức, khó áp dụng vào các nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu phi thực nghiệm
Phương pháp quan sát khoa học
Là phương pháp thu thập thông tin dựa trên cơ sở tri giác đối tượng
Quy trình tiến hành
Đối tượng và phương diện quan sát
Lựa chọn phương thức quan sát
Lập kế hoạch quan sát
Kiểm tra kết quả quan sát
Xác định đối tượng
Xử lí dữ liệu
Xác định rõ mục đích quan sát
Phương pháp điều tra
Thảo luận nhóm/Phỏng vấn nhóm
Ưu & nhược điểm
Ưu: Ít tốn kém thời gian và tiền bạc
Nhược: Không được điều khiển cẩn thận
Quy trình tiến hành
Lập kế hoạch
Lập nhóm
Tiến hành thảo luận
Chuẩn bị các câu hỏi liên quan
Xác định mục tiêu và chủ đề
Giúp khám phá ý kiến, thái độ, nhận thức
Phỏng vấn có cấu trúc chặt chẽ
Khảo sát bằng bảng câu hỏi
Ưu & nhược điểm
Ưu: Thu thập một khối lượng lớn thông tin
Nhược: Độ tin cậy của thông tin thu được không đưa ra câu trả lời chân thực
Quy trình tiến hành
Thực hiện khảo sát
Xác định hình thức khảo sát
Thiết kế bảng câu hỏi
Xác định đối tượng tham gia
Khảo sát thử với số lượng nhỏ
Xác định mục tiêu
Thu thập phiếu trả lời
Thưc hiện khảo sát
Là phương pháp thu thập thông tin bằng cách giao tiếp gián tiếp với đối tượng
Phỏng vấn không có cấu trúc chặt chẽ
Ưu & nhược điểm
Ưu: Thu thập được thông tin phản ánh suy nghĩ nội tâm
Nhược: Không đảm bảo người được phỏng vấn
Quy trình tiến hành
Thiết kế sơ bộ bản câu hỏi
Lập kế hoạch
Tiến hành phỏng vấn
Xác định đối tượng
Xử lí và phân tích
Xác định mục đích
Là phương pháp điều tra thu thập thông tin bằng cách giao tiếp trực tiếp với đối tượng
Khái niệm
Điều tra xã hội
Điều tra cơ bản
Thực hiện qua hình thức: Phỏng vấn, khảo sát bằng phiếu câu hỏi