Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Czynniki regulujące spożywanie pokarmu – głód i sytość - Coggle Diagram
Czynniki regulujące spożywanie pokarmu – głód i sytość
GŁÓD
subiektywne wrażenie doświadczane w żołądku, gdy czujemy potrzebę jedzenia. Jego intensywność zależy od tego, przez jak długi czas owa potrzeba nie była zaspokajana. Głód uruchamia zachowania związane z poszukiwaniem pożywienia i jego spożywaniem
APETYT
psychologiczna chęć zjedzenia określonego pokarmu i dotyczy przede wszystkim przyjemnościowych aspektów jego wyboru i spożywania.
REGULOWANIE SPOŻYWANIA POKARMU
Fizjologiczne centrum regulacji pokarmu znajduje się w podwzgórzu. Kluczową rolę odgrywa jądro łukowate podwzgórza, którego komórki nerwowe pozbawione są bariery krew-mózg i reagują na zmiany skłaadu płynu mózgowo-rdzeniowego
2 RODZAJE
Neurony NPY/AgRP
syntetyzują neuropeptydy odpowiedzialne za wysyłanie sygnałów pobudzających pobieranie pokarmu tj. neuropeptyd Y(NPY) i białko agouti (AgRP)
Neurony POMC/CART
wytwarzają substancje hamujące łaknienie, a wyzwalające odczucie sytości tj. proopiomelanokortynę (POMC), przekształcającą się następnie w alfa-melanotropinę (alfa-MSH), oraz peptyd regulowany przez kokainę i amfetaminę (CART), którego działaniem można tłumaczyć obniżenie łaknienia u osób używających te narkotyki
SYTOŚĆ
oznacza odczucie zaspokojenia, które opóźniając ponowne pojawienie się wrażenia głodu, wyznacza odstęp czasu do kolejnego posiłku i wpływa na jego rozmiar. Czas trwania odczucia sytości zależy od ilości i składu spożytego pokarmu, wiążąc się głównie z oddziaływaniem czynników hormonalnych i metabolicznych
NASYCENIE (PRZESYT)
odczucie, które stopniowo narastając podczas spożywania pokarmu, prowadzi do zaprzestania konsumpcji wskutek wypełnienia żołądka i osłabienia funkcji zmysłów smaku i powonienia.
SYGNAŁY HORMONALNE
DŁUGOTERMINOWE
CHOLECYSTOKININA
wydzielana przez ściany jelita, wywołuje skurcz pęcherza żółciowego i rozszerzanie żołądka. Po wstrzyknięciu CKK do krwi (przed posiłkiem) spożycie pokarmu zmniejsza się proporcjonalnie do dawki hormonu. Spowodowane jest to aktywacją aferentnych włókien nerwu błędnego oraz obecnością receptorów CKK w brzuszno-przyśrodkowej części podwzgórza.
INSULINA
wydzielana przez wyspy trzustki, w odp na wzrost poziomu glukozy we krwi, zwiększa syntezę anoreksygenicznych neuropeptydów. Dodatkowo hamuje syntezę neuropeptydu Y, który uważa się za potencjalny stymulator spożycia
GRELINA
wytwarzana w głównie żołądku, maks przed jedzeniem, w miarę jedzenia szybko maleje. Dociera do jądra łukowatego podwzgórza, aktywuje neurony NPY/AgRP, a hamuje aktywność neuronów POMC/CART → doprowadza do przewagi czynników oreksygennych. Intensywne ćwiczenia i niedosypianie (mniej niż 6h) sprzyjają podwyższonym poziomom greliny we krwi
LEPTYNA
wytwarzana głównie przez tkankę tłuszczową. Skutki jej działania ujawniają się w dłuższej perspektywie (nie od razu po posiłku). Działa bezpośrednio - pobudza ośrodek sytości w jądrze brzuszno-przyśrodkowym podwzgórza, a także pośrednio aktywując neurony POMC/CART, które są odpowiedzialne za wydzielanie neurohormonów anoreksygenicznych.
KRÓTKOTERMINOWE
PEPTYD YY - anoreksygenny
OKSYNTOMODULINA
GLP-1
SYGNAŁY METABOLICZNE
TEORIA LIPOSTATYCZNA
wiąże odczucia głodu i sytości z zawartością we krwi wolnych kwasów tłuszczowych, które stanowią zastępcze źródło energii, gdy występują trudności z zaopatrzeniem komórek w glukozę
TEORIA AMINOSTATYCZNA
opiera regulację spożycia pokarmu na zdolności mózgu do monitorowania stężenia aminokwasów w plazmie krwi
TEORIA GLUKOSTATYCZNA
opiera się na zbieżności zmian odczuć i zachowań pokarmowych z fluktuacjami stężenia glukozy we krwi, które zmienia się w dość znacznym zakresie zależnie od dopływu tego cukru z pożywienia.
SYTOŚĆ SENSORYCZNIE SPECYFICZNA
postępujące w miare jedzenia zmniejszenie przyjemności odczuwanej w następstwie reagowania na smak i zapach aktualnie spożywanego pokarmu, z jednoczesnym wzrostem zainteresowania pokarmem o odmiennej smakowitości.
SYGNAŁY TERMICZNE
przekazywane przez termoreceptory znajdujące się na powierzchni i wewnątrz ciała. Wspołnie z TSH (hormonem tyreotropowym) biorą udział w powstawaniu odczuć głodu i sytości, dostosowując wielkość spożycia do potrzeb energetycznych potrzebnych do utrzymania stałej ciepłoty ciała. Gdy jest zimno - odczuwamy głód, gdy ciepło nie. Szczególną rolę odgrywa tu tkanka brunatna
UWARUNKOWANIA WYBORU POKARMU
Reakcje warunkowe
PREFERENCJA
AWERSJA
Czynniki społeczne
Alliestezja
Czynniki psychologiczne
Wygląd, smak i zapach pokarmu
Czynniki fizjologiczne