Xu hướng thứ nhất, cộng đồng dân cư muốn tách ra để hình thành cộng đồng dân tộc độc lập. Nguyên nhân do thức tỉnh, ý thức dân tộc, muốn thoát khỏi sự áp bức, bóc lột của các thực dân, đế quốc, thành lập các dân tộc độc lập.
Xu hướng thứ hai, nổi lên trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản phát triển thành chủ nghĩa đế quốc bóc lột thuộc địa, các dân tộc hoặc thậm chí các dân tộc ở nhiều quốc gia muốn liên hiệp lại với nhau. Phát triển của lực lượng sản xuất, khoa học và công nghệ, làm xuất hiện nhu cầu xóa bỏ rào cản giữa dân tộc, thúc đẩy các dân tộc xích lại gần nhau.