Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Herpes Zoster (โรคงูสวัส) - Coggle Diagram
Herpes Zoster (โรคงูสวัส)
พยาธิสภาพ
เกิดจากเชื้อ VZV (varicella zoster virus) เมื่อได้รับเชื้อครั้งแรกจะเกิดเป็นสุกใส (chickenpox) เมื่อผื่นหายแล้วเชื้อจากผิวหนังจะหลบซ่อนในปมประสาทรับความรู้สึก เมื่อภุิมต้านทานร่างกายต่ำเชื้อกำเริบ
เชื้อจะแบ่งตัวและกระจายในปมประสาท มีอาการอักเสบและตายของเส้นประสาท เกิดอาการปวดตามเส้นประสาท
อาการ
ปวดแสบปวดร้อนตามเส้นประสาท
เชื้อกระจายลงมาตามเส้นประสาทและปล่อยไวรัสรอบปลายประสาทที่ผิวหนัง ทำให้ เกิดตุ่มน้ำใสเป็นกลุ่มๆ หรือเป็นแถวยาวตามแนวของเส้นประสาท
ระยะ
ระยะ prodromal phase มีการอักเสบของเส้นประสาท แต่ไม่มีรอยโรคที่ผิวหนัง ผู้ป่วยจะรู้สึกชา ปวด เจ็บแปลบบ อาจคันหรือแสบร้อนตามเส้นประสาทเป็นอยู่ข้างเดียว ร่วมกับปวกศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว ไข้ 2-3 วัน
การพยาบาล
รักษาตามอาการร่วมกับยาต้านไวรัส acyclovir famciclovir valaciclovir
pain managment
ยาลดอาการปวด แบบ neuropathic pain
3th opioids
1st serotonin norepinephrine reuptake inhibitors, tricyclic antidepressants, gabapentin, prgabalin
2nd transdermal patches of capsaicin / lidocaine
non phamaco
บรรเทาไม่สุขสบายจากไข้
ระยะ infection rash มีผื่นขึ้นบริเวณผิวหนัง ที่มี sensory ganglion พบบ่อย คือ ophthalmic branch ของเส้นประสาทสมองคู่ที่ 5 และบริเวณลำตัวที่เลี้ยงด้วยเส้นประสาทระดับ T3-L2 ลักษณะผื่น เริ่มจากแดง แบบ maculo papular rash ขึ้นเป็นกลุ่ม มีขนาดหลากหลาย และกลายเป็นตุ่มน้ำใส (vesicle) กลายเป็นตุ่มหนอง (pustules) 3-5 วัน แล้วค่อยๆตกสะเก็ด (crush) ภายใน 7-10 วัน ค่อยๆหลุดออกภายใน 2-4 สัปดาห์
ป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย
woun care ด้วย 0.9 Nacl วันละ 2 ครั้ง
ทายา ATB
สอนการดูแลบาดแผล
ดูแลให้ยาแก้คัน
ป้องกันการสูญเสียการมองเห็น
ประเมินอาการปวดตา
ให้ยาแก้ปวด
ดูแลพักผ่อนในบริเวณแสงไม่จ้าเกินไป
ป้ายยา หยอดยา ปิดตา
ระยะ resolution phase ฟื้นจากโรค นับแต่รแยโรคที่ผิวหนังหาย ภาวะแทรกซ้อนที่หลงเหลือคือ ปวด pstherpetic neuralgia (PHN)
ป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
ความรู้วัคซีนแก่ญาติผู้ป่วยเพื่อป้องกันงูสวัส หากไม่เคยเป้นสุกใสมาก่อน
แนะนำหลีกเลี่ยงสัมผัสผู้ป่วยสุกใสหรือวูสวัส
ให้คำแนะนำ DMETHOD
การตรวจวินิจฉัย
Tzanck test ขูดเนื้อเยื่อบริเวณก้นแผล ป้ายบนสไลด์ พบ multinucleated giant cell ให้ผล positive
viral culture เพาะเชื้อในเซลล์ ใช้เวลานาน ได้ผลแม่นยำเมื่อมีตุ่มน้ำใส
viral antigen เช่น DIF PCR
ภาวะแทรกซ้อน
ติดเชื้อแบคทีเรีย ที่ผิวหนัง
ทางตา keratitis corneal ulcer จนตาบอด
การกระจายออกนอก dermatome ทำให้เช้าสู่อวัยวะภายใน ปิดอักเสบ ตับอักเสบ
ทางระบบประสาท เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ สมองอักเสบ
อัมพาต stroke เกิด Ramsay Hunt syndrome เกิดกับเส้นประสาทคู่ที่ 7 เกิด เกิดตุ่มน้ำใสมี่รูหู เพดานปาก ลิ้น ปวดหู มี facial nerve paralysis
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
ปวดแสบบริเวณแนวเส้นประสาท
เสี่ยงต่อแผลติดเชื้อ
ไม่สุขสบาย
เสี่ยงต่อการแพร่กระจายเชื้อ