Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
NED - Toneel in de Griekse oudheid - Coggle Diagram
NED - Toneel in de Griekse oudheid
ontstaan
feesten ter ere van de god dionysos
god van wijn
feest van de vruchtbaarheid
dithyramben
lofliederen in beurtzang
vraag en antwoord
koor >> 50 zangers
in het midden een altaar voor dionysos
inhoud evalueert van dionysos naar griekse mythologie naar goden naar halfgoden naar helden van het volk
thespis
koor kwam los en trad op als persoon van god of held wiens daden werden gezongen
gewaagd want god word uit gebeeld als mens
hypokrites
persoon los van koor die antwoorden geeft
opvoering
tragedie festival
in het midden van de winter
accent dionysos als god van vruchtbaarheid
komedie festival
januari
accent op plezier maken
stedelijk dionysia
april in athene
voorbereidingen begonnen 10 maanden vooraf
uit kandidaten koos men 3 dichters die 3 tragedies en 1 saterspel moesten optreden
kosten voor koor en uitrusting werd gedragen door 3 burgers (sponsors)
dichter en acteurs werden door staat betaald
duurde 3 dagen (1 dag 1 dichter)
kleding
toneelmaskers van hout
keurige kleren en toneel laarzen
maskers zorgden ervoor dat mimiek onmogelijk was
allen mannen mogen spelen
expressiviteit van stem belngrijk
deus ex machina
machine zodanig dat het leek alsof mensen konden zweven
werd ook gebruik om mensen uit de onderwereld te halen
konden donder en bliksem na bootsen
theater
eerst
effen ronde dansplaats
toeschouwers zaten in een kring er rond
later
toevoeging thespis vroeg verandering
helft cirkel werd gebruikt als skènè
later werden zitbanken toegevoegd
eerste vast theater
Akropolis
dionysostheater
indeling
orchestra
cirkel vormige ruimte op de begane grond
voor het koor
skènè
gebouw waarin zich de kleedkamers en atributen bevonden
proskenion/logeion
verhoging voor de acteurs
theatron
reeks trapsgewijze oplopende banken in een halve cirkel
tegenover het orkestra en skene
parados
twee toegangswegen naar het orchestra
later ook gebruikt als uitwijking voor de acteurs
kenmerken tragedie
inhoud
over mythologie en eigen nationale helden
koor
catharis
effect van zuiverend inzicht bij de toeschouwer, teweeggebracht door het bijwonen van een tragedie
wet van die eenheden
handeling
1 handeling
plaats
1 locatie
tijd
in 1 dag
bodeverhaal
verhaal verteld door een bode of bediende om te vertellen wat zich op een andere plaats dan het toneel afspeelt
spanningsboog
expositio
epitatis (motorisch moment)
hoogpunt crisis
peripetie (beslissende wending)
ontknoping/ ondergang
auteurs
aeschylos
eerste tragedie schrijver
evolutie theater goed te zien in zijn werken
1 acteur >> 2 acteurs > 3 acteurs > actie en conflict
centraal staat het noodlot wat niet te ontlopen viel
Oresteia
sophocles
rol individuele personages hier belangrijker als bij aeshylos
onmacht van de mens tegen het noodlot staat nog meer centraal
oedipus
koning loas komt via een orakel te weten dat zijn zoon hem zal vermoorden en met zijn vrouw zou trouwen
als zijn zoon geboren word maakt hij hem een vondeling en de zoon werd gered door een herder die hem opvoed
op een feest komt Oedipus er achter dat hij vondeling is en gaat zijn familie zoeken. onderweg komt hij een man tegen krijgt ruzie met hem en dood hem (zijn vader)
in Thebe is er een epidemie en wie het antwoord weet van het raadsel van de sfinx mag met de koningin trouwen opdipoes weet het antwoord en trouwt met zijn moeder
later is er nog een epidemie het orakel zegt dat degene die de koning vermoord heeft verbannen moet worden als we er achter komen dat dit odipoes is steekt hij zijn ogen hij en verband zichzelf
antigone
de zonen van Oedipus gaan om in een gevecht om macht
kreoon komt aan de macht en voert in dat allen goede mensen begraven mogen worden
polyneikes was slecht maar antigone (dochter oedipus) wilt hem toch begraven, ze doet dit word gekapt en komt in de gevangenis waar ze levend begraven word
verloofde haimoon (zoon kreoon) pleegt zelfmoord ook vrouw kreoon pleegt zelf moord
kreoon komt tot besef dat hij een fout is begaan en dat hij nu alleen achterblijft
euripides
koor krijgt toelichtende functie
de mens komt helemaal centraal te staan
geen pure tragedie maar tragikomedies
interesse voor psychologie van de vrouw
medea
medea gaat jasoon achterna vor liefde
ze trouwen in het rijk Korinthe waar kreoon regeert en krijgen twee kinderen
jasoon word verliefd op dochter van kreoon en trouwen. kreoon wil medea uit het land zetten
medea heeft een duivels plan ze vergiftigt kreusa en haar twee kinderen om jasoon ten gronde te richten