Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
System polityczny – aspekty teoretyczne, systemy demokratyczne,…
System polityczny – aspekty teoretyczne
Pojęcie systemu politycznego
W ujęciu relacjonalnym
– całokształt zależności jakie powstają w procesie walki o władzę i jej utrzymanie
W ujęciu funkcjonalnym
– struktura integrująca wspólnotę polityczną
W ujęciu instytucjonalnym
– ogół instytucji podejmujących decyzje polityczne
Badanie systemów politycznych
w paradygmacie instytucjonalnym
Opiera się na analizie tekstów prawnych, przede wszystkim rangi konstytucyjnej
Opis systemów z czasem
ustępował w tym nurcie badaniom porównawczym
–
porównywano systemy jako pewne całości oraz poszczególne instytucje w ramach systemów
(np. rządy, prezydentów, parlamenty).
Badania w tym nurcie mają wyraźny wydźwięk normatywny – wskazuje się na wyższość określonych systemów nad innymi
w paradygmacie neoinstytucjonalnym
Szersze ujęcie instytucji zarówno jako formalnych –
norm prawnych jak i nieformalnych, np. obyczajów, wartości, akceptowanych społecznie zachowań
pozwala neoinstytucjonalistom zrozumieć prawne uwarunkowania działania systemu jak i dostrzec, że procesy decyzyjne w systemie politycznym są warunkowane także przez inne niż prawo czynniki. Badania neoinstytucjonalne pozwalają więc uchwycić zarówno uwarunkowania działania systemów politycznych jak i ich działanie.
Klasyfikacja systemów politycznych według poszczególnych osób
Arystoteles
Arystoteles wyróżnił dwa kryteria, w oparciu o które stworzył własną klasyfikację ustrojów – systemów.
Kryteria podziału: ilość rządzących i cel jakiemu służą (dobro własne lub wspólnoty)
.*
Dla własnej korzyści
Rządy jednostki:
tyrania
Rządy wąskiej grupy:
oligarchia
Rządy wielkości:
demokracja ( ochlokracja )
Dla dobra wspólnego
Rządy jednostki:
monarchia
Rządy wąskiej grupy:
arystokracja
Rządy wielkości:
politeja
Maxa Webera
Z uwagi na kryterium
akceptacji władzy państwowej przez społeczeństwo Weber
wyróżnił typy panowania – którym odpowiadają odrębne systemy polityczne
tradycyjny
l
egalny (racjonalistyczny).
charyzmatyczny
wg Karola Marksa i Fryderyka Engelsa
W oparciu o
kryterium
ekonomiczne
i mające z niego wynikać stosunki władzy wskazywali na występowanie w historii państw:
socjalistycznych
burżuazyjnych (kapitalistycznych),
niewolniczych
feudalnych
Formy państwa
Ze względu na strukturę organizacyjną naczelnych organów państwowych, relacje między nimi oraz między nimi a społeczeństwem / Ze względu na charakter instytucji głowy państwa
wyróżniamy
monarchie (w nowożytności wśród nich: monarchie absolutne, monarchie konstytucyjne i monarchie parlamentarne),
republiki (zasadniczo: parlamentarno-gabinetowe, prezydenckie, semiprezydenckie, ponadto kanclerskie i parlamentarno-komitetowe :
W oparciu o kryterium sposobu organizacji terytorialno-administracyjnej państwa wyróżniamy
państwa federacyjne (złożone),
konfederacje
państwa unitarne (jednolite),
Klasyfikacja ze względu na reżim polityczny
Systemy demokratyczne
– suwerenem jest większość obywateli, którzy sprawują rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli, są przeprowadzane wolne, konkurencyjne wybory
Systemy autortyczne
– rządy sprawuje jednostka, lub grupa osób, która dla nie jest wyłaniana w drodze wyborów i nie jest kontrolowana społecznie.
Systemy totalitarne
– to władze w pełni kontrolują życie społeczne poprzez wykorzystanie ideologii i indoktrynacji. Mechanizmy władzy dotykają także życia prywatnego mieszkańców państwa – władza stara się je kontrolować
systemy demokratyczne, autokratyczne i totalitarne
