Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Nguồn gốc, sự phát triển và phân loại của ngôn ngữ - Coggle Diagram

- - - - Trạng thái tự nguyện, hoà bình
        
        Diễn ra do sự giao lưu giữa các dân tộc về chính trị, kinh tế, văn hoá
      - Kết quả của sự tiếp xúc ngôn ngữ
        
        Các ngôn ngữ có sự thâm nhập và ảnh hưởng lẫn nhau ở nhiều phương diện: từ vựng, ngữ pháp, ngữ âm, ngữ nghĩa,...
        
        Tiêu cực: làm què quặt, lai căng, tiêu vong ngôn ngữ
        
        Tích cực: làm phong phú, giàu có thêm cho ngôn ngữ
        
        Yếu tố của ngôn ngữ mới biến đổi về âm thanh, ngữ pháp để phù hợp với ngôn ngữ sẵn có mà nó du nhập vào
        
        Được bộc lộ dưới hai hình thức
        
        Vay mượn: giữ lại cả cái được biểu đạt và cái biểu đạt
        
        Sao phỏng: giữ lại cái được biểu đạt, tạo ra cái biểu đạt mới
      - Trạng thái cưỡng bức, ép buộc
        
        Diễn ra do sự xâm lược của các thành phần ngoại bang
    - - Chế độ chiếm hữu nô lệ
        
        Chữ viết đồng thời xuất hiện
        
        Người nắm được chữ viết chủ yếu là tầng lớp tri thức => ngôn ngữ lúc này không được coi là ngôn ngữ toàn dân
        
        Sự ra đời của nhà nước đòi hỏi có một ngôn ngữ thống nhất - ngôn ngữ nhà nước
      - Khi dân tộc được hình thành
        
        Những nét chung, thống nhất ngày càng được củng cố, phát triển
        
        Những dị biệt trong ngôn ngữ bị triệt thoái dần
        
        Hình thành ngôn ngữ dân tộc thống nhất
      - Chế độ công xã nguyên thuỷ
        
        Xu hướng hợp nhất, liên minh
        
        Một ngôn ngữ chiến thắng các ngôn ngữ khác và trở thành ngôn ngữ chung (vẫn chịu ảnh hưởng và biến đổi ít nhiều)
        
        Có sự pha trộn giữa các ngôn ngữ => nảy sinh ngôn ngữ mới (vẫn giữ hình thái cơ cấu của một trong những ngôn ngữ cũ)
        
        Xu hướng chia tách, phân li
        
        Từ cùng một ngôn ngữ hình thành những ngôn ngữ khác nhau
        
        Xảy ra khi bộ lạc tăng trưởng dân số, bộ phận trong bộ lạc bị tách ra => nảy sinh khác biệt ngôn ngữ (phương ngữ, thổ ngữ)
    - - Tiếng Việt thời kì phong kiến
        
        Tiếp xúc, giao lưu với tiếng Hán, tiếp nhận có Việt hoá
        
        Chuyển đổi nghĩa
        
        Sao phỏng, dịch nghĩa sang tiếng Việt
        
        Đảo lại vị trí các từ tiếng Hán
        
        Dùng từ Hán làm yếu tố cấu tạo nên từ tiếng Việt mới
        
        Việt hoá ngữ âm
        
        Chữ Nôm ra đời trên cơ sở mượn một số yếu tố văn tự Hán
      - Tiếng Việt thời kì Pháp thuộc
        
        Chữ Quốc ngữ dần được phổ cập + tiếp nhận những ảnh hưởng tích cực của ngôn ngữ, văn hoá phương Tây làm thay đổi nhiều mặt trong đời sống nhân dân
        
        Văn xuôi tiếng Việt hình thành, phát triển, ngày một chuẩn hoá
        
        Hệ thống từ ngữ, thuật ngữ mới trong các lĩnh vực chính trị xã hội, văn hoá giáo dục, khoa học kĩ thuật được tạo lập, ổn định
        
        Báo chí, sách vở tiếng Việt ra đời, ngày càng phát triển
        
        "Thơ Mới" phá bỏ những luật lệ khắt khe, đổi mới trong âm điệu, từ ngữ, hình ảnh, tứ thơ,...
        
        Đảng Cộng sản Đông Dương công bố "Đề cương văn hoá Việt Nam" (1943) => tiếng Việt ngày càng chứng tỏ được vai trò của nó trong đời sống xã hội
      - Tiếng Việt thời kì dựng nước
        
        Trong hệ thống âm đầu có một số phụ âm kép (tl, kl, pl,...)
        
        Chưa có thanh điệu
        
        Trong hệ thống âm cuối có các âm như -l, -h, -s,...
        
        Từ được hạn định đặt trước, từ hạn định đặt sau
        
        Có nguồn gốc bản địa
      - Tiếng Việt sau Cách mạng tháng Tám
        
        Chức năng của tiếng Việt được mở rộng
        
        Tiếng Việt được sử dụng là công cụ dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học
        
        Tiếng Việt đóng góp phần trọng yếu vào việc xây dựng đất nước
        
        Tiếng Việt được sử dụng làm ngôn ngữ quốc gia chính thức
        
        Vị thế của tiếng Việt hiện nay đặt ra yêu cầu chuẩn hoá về mọi mặt
        
        Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản tuyên ngôn độc lập (1945), chính thức khẳng định vị thế của tiếng Việt
    - - Quy luật
        
        Sự biến đổi của ngôn ngữ luôn kế thừa, bảo tồn những cái đã có
        
        Các phương diện trong cơ cấu tổ chức của ngôn ngữ có sự biến đổi không đồng đều
        
        Từ vựng biến đổi nhanh chóng, rõ rệt
        
        Ngữ âm biến đổi chậm hơn
        
        Ngữ pháp biến đổi chậm nhất, hầu như không biến đổi
        
        Ngôn ngữ luôn biến đổi và phát triển
      - Đặc điểm
        
        Ngôn ngữ văn hoá hình thành trong lòng ngôn ngữ dân tộc
        
        Khi ngôn ngữ dân tộc đã phát triển thì sẽ dẫn đến việc xây dựng ngôn ngữ văn hoá
        
        Ngôn ngữ văn hoá là ngôn ngữ dân tộc được tinh luyện, đạt đến chuẩn mực
        
        Ngôn ngữ dân tộc có quan hệ chặt chẽ với phương ngữ
        
        Ngôn ngữ dân tộc được xây dựng trên cơ sở tổng hoà từ các phương ngữ khác nhau
        
        Ngôn ngữ dân tộc được xây dựng trên cơ sở một phương ngữ nhất định (thường là ở vùng trung tâm kinh tế, chính trị, văn hoá)
  - - - Lao động tạo ra con người xã hội
        
        Tiền đề sinh vật học (sinh ra trước)
        
        Lồng ngực nở nang => cơ quan phát âm phát triển
        
        Dáng đi đứng thẳng => tầm nhìn phát triển
        
        Hai chi trước phát triển => tìm ra lửa => nấu chín thức ăn => bộ não phát triển => toàn bộ hoạt động nhận thức phát triển
        
        Tiền đề xã hội học (sinh ra sau)
        
        Lao động tập thể làm nảy sinh nhu cầu giao tiếp, trao đổi
        
        Tiền đề sinh vật học là cơ sở cho tiền đề xã hội học phát triển
    - - Thuyết tiếng kêu trong lao động
        
        Song, chỉ là cơ sở cho sự hình thành một bộ phận nhỏ trong thành phần từ vựng của ngôn ngữ
        
        Xuất hiện từ những tiếng kêu của con người trong lao động tập thể
      - Thuyết khế ước xã hội
        
        Nhưng để có khế ước cần phải có ngôn ngữ => đây là điều luẩn quẩn, phi lí
        
        Do con người thảo luận với nhau mà quy định nên
      - Thuyết cảm thán
        
        Ngôn ngữ bắt nguồn từ những âm thanh bộc lộ cảm xúc của con người
      - Thuyết ngôn ngữ cử chỉ
        
        Dùng điệu bộ, cử chỉ của thân thể để biểu hiện ý tưởng
        
        Được cho rằng ra đời trước ngôn ngữ âm thanh
      - Thuyết tượng thanh
        
        Dùng những âm thanh của con người để mô phỏng đặc điểm sự vật khách quan
        
        Sự bắt chước những âm thanh của thế giới khách quan
- - - - Chắp dính
        
        Căn tố không biến đổi hình thái, có thể hoạt động và tồn tại một mình => mối liên hệ giữa các hình vị trong một từ không chặt chẽ
        
        Mỗi phụ tố chỉ biểu hiện một ý nghĩa ngữ pháp và ngược lại
        
        Mỗi từ thường cấu tạo gồm hai bộ phận: căn tố, phụ tố
      - Đa tổng hợp
        
        Vừa có sự chắp nối các yếu tố (chắp dính), vừa có sự biến đổi ngữ âm khi kết hợp (hoà kết)
        
        Có một loại đơn vị đặc biệt gọi là đơn vị lập khuôn
        
        Có thể bao gồm cả bổ ngữ, trạng ngữ, chủ ngữ
        
        Vừa là từ, vừa là câu, được tạo ra trên cơ sở động từ
      - Hoà kết
        
        Trong hoạt động giao tiếp, từ thường biến đổi hình thức để biểu hiện ý nghĩa, quan hệ, chức năng ngữ pháp khác nhau
        
        Mỗi phụ tố có thể biểu hiện nhiều ý nghĩa ngữ pháp và ngược lại
        
        Mỗi từ thường cấu tạo gồm hai bộ phận: căn tố, phụ tố
        
        Phân loại
        
        Nhóm các ngôn ngữ hoà kết phân tích tính
        
        Nhóm các ngôn ngữ hoà kết tổng hợp tính
      - Đơn lập
        
        Âm tiết được tách bạch rõ rệt, thường là đơn vị có nghĩa
        
        Các ý nghĩa và quan hệ ngữ pháp được biểu hiện chủ yếu bằng hư từ, trật tự từ và các ngữ điệu
        
        Từ không biến đổi hình thái
    - - Căn cứ xác định loại hình ngôn ngữ
        
        Cấu trúc nội dung
        
        Cấu tạo ngữ pháp
        
        Ngữ âm
      - Là một kiểu cấu tạo ngôn ngữ, bao gồm các ngôn ngữ có đặc điểm giống nhau về mặt ngữ âm, từ vựng, ngữ nghĩa, ngữ pháp
    - - Từ không biến đổi hình thái
        
        Hình thức ngữ âm không biến đổi theo các ý nghĩa ngữ pháp, chức năng ngữ pháp trong câu
        
        Quyết định những phương thức ngữ pháp phổ biến của tiếng Việt
        
        Từ tiếng Việt luôn có một hình thức ngữ âm duy nhất, ổn định
        
        Dẫn đến các hiện tượng phổ biến
        
        Chuyển từ loại
        
        Đồng âm
      - Các phương thức ngữ pháp chủ yếu
        
        Trật tự từ
        
        Thay đổi trật tự từ thì các phương diện liên quan cũng sẽ bị thay đổi theo
        
        Từ và cụm từ cần được sắp xếp theo một trật tự phục vụ cho việc biểu hiện các ý nghĩa, các chức năng/ quan hệ ngữ pháp nhất định
        
        Hư từ
        
        Thể hiện ý nghĩa ngữ pháp tình thái
        
        Thể hiện ý nghĩa ngữ pháp quan hệ
      - Tính phân tiết và đặc điểm, vai trò của âm tiết
        
        Đặc điểm, vai trò của âm tiết
        
        Luôn mang thanh điệu nhất định
        
        Thường là đơn vị nhỏ nhất có nghĩa
        
        Thường xuất hiện trong tư cách một từ
        
        Có cấu trúc chặt chẽ rõ ràng
        
        Tính phân tiết
        
        Mỗi âm tiết được tách bạch rõ ràng
    - - Phương pháp
        
        Phương pháp so sánh loại hình học
        
        Ngữ nghĩa
        
        Từ vựng
        
        Ngữ âm
        
        Ngữ pháp (có ý nghĩa lớn nhất)
        
        Cấu trúc từ pháp
        
        Cấu trúc cú pháp
        
        Phân biệt ba loại thuộc tính
        
        Phổ quát
        
        Loại hình
        
        Riêng biệt
      - Cơ sở
        
        Những đặc trưng thuộc cấu trúc hình thái học của từ
  - - - Phương pháp
        
        Phương pháp so sánh - lịch sử
        
        Ý nghĩa
        
        Hình thức âm thanh
      - Cơ sở
        
        Dựa vào yếu tố thuộc về từ vựng, cụ thể là lớp từ vựng cơ bản
        
        Rút ra được sự tương ứng về âm và nghĩa
        
        Từ chỉ vật, việc, hiện tượng gần gũi quanh con người
        
        Không thể dựa vào các yếu tố
        
        Cơ cấu ngữ âm và ngữ pháp
        
        Từ tượng thanh, các từ thuộc lớp từ văn hoá
    - - Họ ngôn ngữ Hán Tạng
      - Họ ngôn ngữ Nam Phương
      - Họ Kap-ka-dơ
      - Họ Mã Lai - Đa Đảo
      - Họ Xê-mít Kha-mít
      - Các ngôn ngữ của thổ dân Châu Phi
      - Họ Tuyếc
      - Họ các ngôn ngữ Bắc Mĩ
      - Họ ngôn ngữ Ugo - Phần Lan
      - Họ các ngôn ngữ Trung Mĩ
      - Họ ngôn ngữ Ấn - Âu
      - Họ các ngôn ngữ Nam Mĩ
    - - Các ngôn ngữ được tách ra từ ngôn ngữ mẹ tạo thành một ngữ hệ
        
        Các nhánh ngôn ngữ (nằm trong dòng ngôn ngữ)
        
        Các dòng ngôn ngữ (nằm trong họ ngôn ngữ)
      - Một ngôn ngữ gốc có thể được chia tách thành nhiều ngôn ngữ khác biệt
    - - Trải qua nhiều thế kỉ, bộ mặt âm thanh của các từ tương ứng trong các ngôn ngữ có sự biến đổi (có quy luật)
      - Tiếng Việt có quan hệ gần gũi với nhiều ngôn ngữ dân tộc thiểu số anh em trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam
      - Tiếng Việt thuộc họ Nam Á, dòng Môn - Kmer, nhánh Việt - Mường