Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Zachowania ryzykowne i szkodliwe dla zdrowia - Coggle Diagram
Zachowania ryzykowne i szkodliwe dla zdrowia
🚬 PALENIE TYTONIU
🌍 Epidemiologia palenia (na świecie)
🇬🇷 najwięcej palaczy UE jest w Grecji
⚰️ 2 mln ludzi rocznie umiera (same papierosy nie przyczyniają się do śmierci, ale pociągają za sobą choroby)
na świecie jest ponad 1 miliard palaczy (spadek do 17,5%)
🇵🇱 Palenie w Polsce
2020: paliło prawie 30% Polaków (31% mężczyzn i 27% kobiet)
83 tysiące zgonów ogólnie (56 tys mężczyzn, 27 tys kobiet)
🍭 Próby palenia w wieku 11-15 lat
Największa skuteczność wdrażania programów profilaktycznych ma sens od 11 do 13 roku życia, potem skuteczność spada
👧🏻 początkowo niewielka ilość palących dziewcząt, z czasem doganiają chłopaków i pojawia się znacząca różnica
ponad połowa młodych ludzi ma za soba próby palenia, które przerodzą się w regularne palenie
Przyczyny palenia tytoniu
⚡️ pobudzające
nałogowe
🧘🏼♀️ uspokajające
bierne (osoba sama nie pali, ale przebywa w otoczeniu palaczy - dzieci)
Składniki dymu papierosowego
Ponad 4 tysiące różnych szkodliwych substancji chemicznych
nikotyna
tlenek węgla
ciała smołowate
pyły
Skutki palenia
🫁 W obrębie układu oddechowego
przewlekłe nieżyty oskrzeli
obturacyjna choroba płuc
🦀 rak płuc, rozedma płuc
🤧 W obrębie układu immunologicznego
cząsteczki zawarte w dymie tytoniowym niszczą fagocyty, które pełnią ważną rolę w układzie odpornościowym -> osłabiony układ = zachorowalność na różnego rodzaju choroby, w tym raka płuc
🫀 W obrębie układu krążenia
nikotyna powoduje zwiększenie częstości akcji serca, zwężenie naczyń włosowatych, zwiększenie ciśnienia krwi, arytmii serca, niedokrwienie mięśnia sercowego
zwiększony poziom złego cholesterolu (LDL) i obniżony poziom dobrego cholesterolu (HDL)
🫁 zaburzenia równowagi tlenowej (tlenek węgla zmniejsza zaopatrzenie na tlen, a nikotyna powoduje zapotrzebowanie serca na tlen)
Skutki biernego palenia
🍭 bierne palenie jest przyczyną ok. 17% przypadków raka płuc wśród niepalących, którzy mieli styczność z dymem papierosowym w okresie dzieciństwa
konsekwencje są odroczone w czasie
Rzucenie palenia
Dlaczego trudno jest rzucić palenie?
Palenie jest uwarunkowane instrumentalnie, jest pewnym sposobem pozyskiwania pewnych korzyści, ale z drugiej strony próby rzucenia palenia narażają osobę na awersyjne konsekwencje -> dlatego często się wraca do palenia
👍 Wzmocnienie pozytywne
lepsza pamięć
sprawniejsze funkcjonowanie psychoruchowe
większa koncentracja uwagi
zwiększona czujność
doznawanie przyjemności
👎 Wzmocnienie negatywne
spowolnienie tętna
głód nikotynowy
niemożność znalezienia sobie miejsca
drażliwość
zwiększenie apetytu, przyrost wagi
💊 NARKOTYKI
🍭 Czemu dzieci i młodzież sięgają po środki narkotyczne?
Imponowanie innym
Ciekawość
Wpływ grupy (przymus)
Szpan (kto tak jeszcze mówi??)
👩🏻🎓 A studenci?
🧘🏼♀️ dla rozluźnienia
🥳 W trakcie zabawy
🥂 w towarzystwie
🙇🏻♀️ w czasie sesji (trud)
Czynniki wpływające na zażywanie narkotyków
Środowisko (jeżeli jednostka znajduje się w środowisku sprzyjającym (rodzina, dostępność) to może być uzależniona)
Natura
🙋🏻♀️ Człowiek (człowiek, jego wola i decyzje mają największy wpływ, ważna jest zdolność adaptacji do środowiska i posiadania zasobów do odmawiania)
Rodzaje uzależnień
Fizyczne
jest wynikiem włączenia narkotyku w cykl przemian tkankowych
próby odstawienia powodują głód narkotykowy
Społeczne
wiąże się z zażywaniem środków odurzających w grupie
pod wpływem nacisku czy presji innych osób
Psychiczne
potrzeba sięgania do rzeczy, które redukują negatywnie, a dają pozytywnie
podobne do jedzenia czy hazardu
silna potrzeba narkotyku w celu redukcji nieprzyjemnych doznań, a dostarczenia sobie doznań przyjemnych
Czym jest narkomania?
Stałe lub okresowe używanie w celach niemedycznych środków odurzających lub substancji psychotropowych lub środków zastępczych w wyniku czego powstało lub może powstać uzależnienie
Rodzaje narkotyków
⚡️ środki pobudzające
amfetamina
ecstasy
kokaina
kofeina
🦄 środki halucynogenne
LSD
🍄 inne halucynogeny
😴 środki odurzające i uspokajające
🍃 marihuana i haszysz
barbiturany i benzodiazepiny
opium i jego pochodne
Co jest najczęściej używane?
LSD
Ekstazy
Amfetamina
Haszysz
Marihuana
⚠️ Sygnały ostrzegawcze
kolizje z prawem
🤬 przestępstwa połączone z agresją
👩🏼⚖️ Oskarżenie o przestępstwo
zmiany w wyglądzie zewnętrznym
nos, jama ustna, skora
kontrola czynności ruchowych
pamięć, myślenie
wygląd i higiena
mowa
rozwój fizyczny
stan zdrowia
zmiany aktywności i nawyków
💤 zmiana nawyków żywieniowych, rytmu snu
kradzieże i własne skrytki
przyjaźnie i porozumiewanie się z ludźmi
wiara lub kulty
wygląd pokoju
zaniedbywanie obowiązków domowych
język
nieuzasadniona nieobecność w domu
🏫 problemy związane ze szkołą/pracą
używanie akcesoriów
zmiany w osobowości
🤥 zaprzeczanie, kłamstwa
niska samoocena
spóźnianie się
brak dążeń
zmiany w kontaktach koleżeńskich
😱 lęk, paranoja
zmiany w kontaktach z rodzicami i rodziną
brak instynktu samozachowawczego
🤪 brak dojrzałości
🤬 wrogość lub agresja przeciwko innym o sobie
nowe rysy osobowości
🍻 PICIE ALKOHOLU
Używanie a nadużywanie alkoholu
Używanie = kiedy alkohol jest używany przez:
zdrowych
nieuzależnionych
dorosłych
nadużywanie = picie:
w zbyt dużych ilościach
🚗 w nieodpowiednich okolicznościach (np. w miejscu pracy, przed prowadzeniem pojazdu)
🍭 w zbyt młodym wieku
Dawki
Standardowa dawka alkoholu: 10 g alkoholu
Maksymalne dawki
dla mężczyzny: 4-5 standardowe porcje alkoholu; picie przez 5 dni w tygodniu lub codziennie 40-60 g alkoholu
dla kobiety: 1-2 standardowe porcje alkoholu; picie przez 5 dni w tygodniu lub codziennie 20-40g alkoholu
Szkodliwe a ryzykowne picie
Picie ryzykowne
Wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia szkód zdrowotnych (gdy mężczyzna pije 4-5 standardowych porcji alkoholu, a kobieta 1-2 standardowych porcji przez conajmniej 5 dni w tygodniu)
lub picie codzienne 40-60 g przez mężczyzn i 20-40g przez kobiety
Szkodliwe picie
konsumpcja, która wywołuje szkody w funkcjonowaniu fizycznym i psychicznym; regularne dzienne spożycie ponad 60g alkoholu przez mężczyznę i 40 g przez kobietę
szkodliwe > ryzykowne
Rekordy w piciu
🇪🇺 UE
🇫🇷 Francja: 14,2l
🇵🇹 Aktualnie (nowe dane): Portugalia: 20,7% osób dorosłych codziennie spożywa alkohol
🇱🇺 Luksemburg: 15,5 litra 100% alkoholu na głowę mieszkańca
🇵🇱 Polska
🥂 70% sprzedawanego w Polsce alkoholu jest konsumowane przez 18% pijących (jest grupa osób, które często piją)
⚠️ blisko 2 mln dzieci alkoholików, a ponad 1/4 tych dzieci znajduje się w stanie zagrożenia życia lub zdrowia
📈 spożycie alkoholu z roku na rok rośnie (w przeciwieństwie do palenia), trend rosnący oscyluje się na 9,7
Wg WHO
🇧🇾 najwięcej pije Białorusinów
🌍 średnia światowa = 6,2 l
🇵🇱 Polska jest wyżej niż średnia
❌ Eliminowanie alkoholu
🚹 mężczyźni: po ok. jednej godzinie znika standardowa dawka alkoholu
🚺 kobiety: potrzeba więcej czasu, przez godzinę eliminuje się 8 g alkoholu (skutek czynników fizjologicznych uwarunkowanych płcią)
Pozostałe info
🥳 binge drinking: weekendowe upijanie się, często u młodych ludzi - pójście na imprezę i picie dużej ilości alkoholu
🦠 W okresie pandemii wzrosło picie alkoholu