Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

GEOLOGIA, Itsas sedimentazioa, Itsas garraioa, Itsas higadura - Coggle…

- - - - Izotz masa eskergak, kontinenteetako azalera handiak hartzen dituzteenak. Lurraren alboan izotz masak sortzen dira itsasorantz. Zonar polarretan eta patagonian.
    - - Mendien goialdean sortutako izotzezko ibaiak, haranetatik jeisten dira, kota baxuagoetaraino. Bertan izotza urtu egiten da. Hiru atal:
        
        Zirkua
        
        Mendiz inguratutako gunea, metatutako elurra izotz bihurtzen da.
        
        Mihia
        
        Izotz masa, zirkuan hasi eta mendi hegalean jeisten da.
        
        Aurrealdea
        
        Mihiaren amaiera, izotza urtu eta garraiatutako materialak ibaiean joaten dira.
  - - - Higadura glaziarra
        
        Izotz masak abrasioz higatzen du, hondoko hormak lixatuz eta krioklastiaren eraginez askatu diren arroka pusken zatiak erauziz. Honen ondorioz glaziar haranak eta arroka laiatuak osatzen dira.
      - Garraio glaziarra
        
        Glaziarren mihiak material asko garraiatzen ditu. Honen gainera material asko puskatzen ditu
      - Sedimentazio glaziarra
        
        Glaziarrak urtzean uzten dituen material jalkinei till deritze. Morrenak glaziarrak uzten dituen till pilak dira.
- - - - Noiz behinka ur emaria duten gainazaleko urak dira. Euri sasoietan maldan behera joaten da ura, ibilgu finkorik gabe. Higaduraren bitarte bi gauza eratu.
        
        Maitagarrien tximia
        
        Erraz higatzen diren harrizko zutabeak. Goialdean higadurarekiko erresistenteak diren arrokez osatuta dago. Perretxiku forma.
        
        Karkabak
        
        Ertz nabarmenak. Ildo eta ildaxka sakonak
    - - Ibilgu eta ur emari iraunkorreko gainazaleko urak. Urtaro eta prezipitazioaren arabera aldatu egiten da. Hiru zati ezberdin.
        
        Erdiko ibilbidea
        
        Ibilbidearen erdiko zatia. Ez dago hainbesteko malda, garraioa nagusi. Meandro izeneko bihurgune erregularrak. Erdian materialak jalkituta geratzen dira eta alboetako materialak higatu eta garraiatzen dira.
        
        Behe ibilbidea
        
        Amaierako zatia. Bukeran itsasoratu egiten da. Sedimentazioa da nagusi. Jalkinei alubioi deritzaie.
        
        Deltak
        
        Hiruki formako bokaleak. Ibaiko materialak hainbat adar ezberdinetan metatuta geratzen da.
        
        Estuarioak
        
        Bokale irekiak, olatu handiko itsasoetan. Materialak urrutira eramaten dituztelako.
        
        Goi ibilbidea
        
        Ibaiaren hasiera. Malda oso handia, higadura lan oso handia. Haranak V forma.
        
        Ur jauziak
        
        Desnibel handia dago. Ura bertikalki jeisten da
        
        Ur lasterrak
        
        Malda handia eta harritsuan uraren abiadura handitu.
        
        Lapikoak
        
        Sakogune ia zirkularrak. Harri puska gogorrenak egiten dituzte. Hondoko hutsunetan geratzen dira.
- - - - Modelatu karstikoa kare harrizko eremuetan sortzen den paisaia da. Kare harrien disoluziagatik sortzen da. Arrakaletatik sortzen den uraren CO-aren eraginez karehariak desegiten joaten dira.
        
        FORMA EXOKARSTIKOAK (GAINAZALEKOAK)
        
        Lapiazak
        
        Gailur zorrotzez bereizitako ildazka sakonak.
        
        Dolinak
        
        Zirkulu formako sakoguneak. Ura leizeetara edo haitzuloak eraistean sortuak.
        
        FORMA ENDORKARSTIKOAK (LURPEKOAK)
        
        Kobazuloak
        
        Kare harrizko mendiaren barruan; galeriaz (bide horizontalak), leizez (kanpora doazen bideak, ura sartzen den bide bertikalak) eta aretoz (galeria zabalez) osatuta.
        
        Uretan disolbatutako gatz karbonatuak prezipitatzean egitura hauek sortzen ditu:
        
        Estalaktitak: sabaitik beherantz, barruan zuloa eta puntadunak dira.
        
        Estalamigtak:behetik gorantz, biribilak goialdean.
        
        Zutabeak: estalaktikak eta estalagmitak elkartzean eratzen dira.
- - - - Ozeanoetan gertatzen diren ur fluxuak dira. Haize eta tenperatura desberdintasunak eraginda.
    - - Itsas mailaren goranzko mugimendu bertikalak. Eguzkiaren grabitate erakarmenaren ondorioz gertatzen da.
    - - Itsasaldien gainazaleko uhinak dira, haizeak eragindakoak.
- - - - Haizearen abiadura eta daramatzan partikulen araberakoa da.
        
        Defluzioa
        
        Higakin xeheak eramaten ditu. Lur zoruaren guinean geratzen dira eta reg izeneko basamortuak eramaten ditu.
        
        Korrosioa
        
        Eramaten dituen partikulek higatzen dituzte. Arroka fungiformeak eratuz, perretxiko formako harriak.
    - - Abiaduraren ata daramatzan higakin tamainaren araberakoa da. Handienak itzulika joaten dira, ertainak jauzika eta txikienak esekita.
    - - Abiadura gutxitzean edo partikulan oztopo batekin topatzean gertatzen da.
        
        Rippleak
        
        Hondartzan agertzen diren huin formako arrastoak.
        
        Dunak
        
        Harezko muinak, haizearen norabidean eratu eta aurrerantzean dira.