Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
2.4 HONDAKINAK KANPORATZEA: IRAITZ-APARATUA - Coggle Diagram
2.4 HONDAKINAK KANPORATZEA: IRAITZ-APARATUA
1.IRAITZ-ORGANOAK
Birikak
Zelula-arnasketan sortzen den karbono dioxidoa kanporatzen dute
Izerdi-guruinak
Izerdia sortzen dute eta haren bidez hainbat hondakin kanporatzen
nitrogenoaren deribatuak, kaltzio-gatzak, potasio-gatzak...
Izerdiak gorputzaren tenperatura erregulatzeko balio du, lurruntzen denean hozten da
Giltzurrunak
Gernu sistemako organo nagusiak
gernua sortzen dute
hainbat substantzia kanporatu
urea, gibelean proteinak degradatzean sortzen den produktu toxikoa
Gibela
Bilirrubina iraizten du, alkohola degradatzen parte hartzen du, eta gernura doan urea sortzen
NOLA FUNTZIONATZEN DU GERNU-SISTEMA?
Gernu- edo iraitz-sistemaren anatomia
iraitz-sistemak gernua sortu, metatu eta gorputzetik kanpora botatzen
Gernu-sistemaren atalak
Ureterrak
Gernua jasotzen duten bi hodi mehe dira, giltzurrunak maskuriarekin konektatzen
Maskuria
Gernua metatzen duen organo huts bat da, zabaltzen da, gernu-kantitatea handitu
Giltzurrunak
Bizkarrezurraren bi aldetan, bi organo dira, hiru atal bereizten:
Muina edo erdiko masa
Marraduna da, eta triangelu-formako eremuak ditu (giltzurrun-piramideak)
Giltzurrun-pelbisa
Barrenaldean dago, inbutu-formakoa da eta uretrarekin konektatzen du giltzurruna
Azala
Kanpoko atala, gorrixka eta pikor-itxurakoa
Uretra
Gernua maskuritik kanpora eramaten duen hodia da
Nefronak
Giltzurrun bat mikroskopioan behatuz gero, milioi bat oinarrizko unitate baino gehiago ikusten dira, neufronak dira
Glomerulua
Arteriola
Benula
Bowmanen kapsula
Giltzurrun tubulua
Tubulu biltzailea
NOLA FUNTZIONATZEN DUTE GILTZURRUNEK
Nola sortzen da gernua?
Bi prozesu nagusi daude
Iragaztea
Glomeruluko odol-kapilarretan barrena doa odola, kapilarretatik ura eta beste molekula txiki batzuk ateratzen
eta Bowmanen kapsularen barrura doaz, molekula horietako batzuk toxikoak
horiek kanporatu egin behar
Birxurgatzea
Substantzia erabilgarriak birxurgatzen dira nefronan zehar
Uraren %99ra arte ere birxurgatzen, gainerako urak eta substantzia toxikoek gernua eratzen
Tubulu biltzailetara eta ureterretara eramaten dira, iraizteko
Zer konposizio du gernuak?
Gernua likido hori bat da, gardena
Gernuaren osagai nagusia ura da %95, baina ere gatzak ditu, eta pigmentuak (kolorea ematen dute)
gernuaren konposizioa eta odol-plasmarenak antzekoak dira
baina ez du organismoarentzat erabilgarria den mantenugairik adibidez glukosarik edo proteinarik
beste hondakin gehiago ditu adb: urea
Giltzurrunek homeostasiari eusten diote
egunero litro eta erdi ur iraizten dugu, 30g urea, 15g gatz, kantitate horiek aldakorrak dira
Giltzurrunek gorputzeko ur eta gatz kantitatea erregulatzen dute
barne-ingurunea orekan mantentzen arduratzen dira
gorputzaren homeostasiari eusten laguntzen
GERNU-SISTEMAK ZER GAIXOTASUN JASAN DITZAKE?
Gernu-sistemaren osasuna
Zistitisa
Gernu-maskuriaren hantura, infekzio mikrobiano betengatik sortzen
Sintomak: gernu arrea, abdomeneko mina, sarriago pixa egin beharra eta mikzio mingarria
Gernu-infekzioa
Mikroorganismoan barrualdean sartzen direnean gertatzen da, infekzioak maskuriari nahiz uretrari eragiten
Giltzurrun-kalkuluak
Gernuak substantziak garraiatzen dituzte, batzuk giltzurrunetan prezipitatu daitezke
hareak eta kalkuluak sortzen
Giltzurrun-gutxiegitasuna
Giltzurrunen iragazte-ahalmena gutxitzea da, hondakin toxikoak metatzen dira odolean eta heriotza eragin dezakete
hori konpontzeko dialisia egin behar, behin-behineko tratamendua da
