Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Historia SELE - Coggle Diagram
Historia SELE
Gaia: II. Errepublika: 1931ko konstituzioa eta erreformak (1931-1936)
Behin-behineko gobernua (beltza)
Ahalegina izan zen Espainian sortzeko gizarte
Moderno
Demokratiko bat
Klase ertaineko talde batek sustatu nahi zuen
Ordura arte eskasa izandako gizarte justizia
Langile mugimenduko sektore baten laguntzaz
Donostiako Ituna sinatu zuten indar politikoek behin-behineko gobernu bat osatu zuten
Errepublika behin aldarrikatuta
Politika erreformista bat martxan jartzeko
Hauteskundeak antolatzeko
II. Errepublikan hiru etapa bereizten ditugu
Aldi bakoitzean koalizio-gobernu bat egon zen
Biurteko Erreformista (urdina) (1931-1933)
PSOE eta ezkerreko errepublikazaleak gobernuan aritu ziren
Azaña gobernuburua
Gertatutakoa
1931ko ekainean egindako hauteskundeetatik
Gobernu berria atera zen
Konstituzio berria prestatu behar zuen parlamentua
Konstituzioaren bitartez printzipio progresistak gizarteratu nahi zituzten:
Emakumeentzako sufragioa
Antolaera deszentralizatua
Autonomiak
Eskubide zabalak
Behin-behineko gobernuarekin hasitako erreforma batzuei ekin zitzaien aldi honetan:
Estatu berria integrala zen baina zenbait lurraldetako autonomiarekin bateragarria
Gizartea modernizatzeko hezkuntzaren erreforma bat egin zuten
Ikasketak egiteko aukera zabaldu nahi zuten
Irakaskuntzan errepublikazale asko zegoen
Manuel Azañak armadaren erreformari ekin zion
Militarrak aginpide zibilaren kontrolpean ipini zituen
Armada behar berrietara egokitu nahi zuen
Nekazaritzaren erreforma bat
Latifundisten ustez
Gehiegikeria
Jornaleroen ustez
Eskasa
Estatu akonfesionala eta sekularizazioaren defentsa
Gai hau talde atzerakoiek asko erabilitako argudioa izan zen
Euren propagandan errepublika antierlijiosoa balitz bezala aurkeztu zuten
Aldi honetan gatazka batzuek krisi politiko bat eragin zuten:
Sanjurjada
Sanjurjo haien buru zutela militar batzuek politika erreformistaren kontra altxamendu armatu bat egin zuten
Anarkisten ezinegonak matxinada batzuk sortu zituen
Casas Viejasko istiluaren zapalkuntza giro gaizto haren adibide tragikoa izan zen
Biurteko erreformistaren amaiera
Krisi politikoari egoera ekonomiko kaskarra gehitu zitzaion
Manuel Azañak dimititu zuen
Krisia gainditzeko hauteskunde berriak egon ziren
Eskuindarren garaipena ekarri zutenak
Biurteko Beltza (gorria) (1933-1936*)
Eskuindarren biurtekoa edo biurteko beltza
Eskuineko erakundeak
Lerrouxen Alderdi Errepublikazale Erradikala
Gil Roblesen CEDA gobernuan
Bigarren aldi honetako ezaugarri nagusiak honako hauek izan ziren:
Gobernutik egindako politika kontrarreformista
Aurreko agintariek hasitako erreforma gehienak indargabetu zituzten
Esate baterako:
Nekazaritza-erreforma ezerezean utzi zuten
Sanjurjadako errudunak askatu zituzten
Polarizazio politikoa handituz joan zen
Eskuin autoritarioen gorakadak piztu zuen
Ezker erradikalaren erantzuna
Ondorioz, 1934ko urrian Asturiasen iraultza saio bat egon zen
II. Errepublikako krisirik larriena izan zen
Gobernuak bidali zituen altxamendu asturiarra zapaltzera
Francisco Franco jenerala
Afrikako tropak
Asturiasko iraultzaren ondoren
Gobernuak luzatu zuen
Ezkertiarren kontrako zapalkuntza
Eskuindarren planak gelditu ziren ustelkeria-eskandalu batzuengatik
Alejandro Lerrouxek dimititu behar zuen
Alcalá Zamorak izendatu zuen gobernuburu
Manuel Portela Valladares
Portela Valladaresen gobernuak hauteskunde berriak antolatu behar izan zituen
Fronte popularren aldia (berdea) (*1936ko otsaila - 1936ko uztaila)
Fronte Popularra zen
Langile mugimenduko kideek eta ezkerreko errepublikanoek sortutako aliantza
Errepublikaren eta erreformen defentsarako
Fronteak 1936ko hauteskundeak ozta-ozta irabazi zituen
Gobernu berriak ez zuen denborarik eduki berriro martxan jartzeko
Biurteko beltzean desegindako erreformak
Gobernu berria krisi batean eratu zen
Garaiko indarkeria giro handiak gainditu zuen
Hilketa batzuk egon ziren
Calvo Sotelo monarkiazalea
Castillo militar errepublikazalea
Sanjurjo buru zuten militar afrikanista eskuindar batzuek planifikatu zuten
Konspirazio bat
Mola jeneralaren zuzendaritzapean
Errepublikaren aurkako estatu-kolpearen porrotak ekarri zuen
Gerra zibila
II. Errepublika, Gerra Zibila eta Autonomia Euskal Herrian
II. Errepublika eta Gerra Zibilaren arrazoiak (beltza)
II. Errepublika
II. Errepublika Espainian ahalegina izan zen sortzeko gizarte
Moderno bat
Demokratiko
Errepublika ez zen lurralde edo gizarte talde guztietan berdin
Ulertu
Edo defendatu
Hasieratik egin zuten politika erreformista bat
Aspaldiko arazoak eta gabeziak gainditu nahi zituena:
Gizarte politika aurreratua
Antolaera deszentralizatua...
Politika hark
Botere atzerakoiak haserre zituen
Ezin izan zituen talde erradikalen protestak ezkutatu
Gerra Zibilaren arrazoiak
Militar batzuek errepublikaren kontra egindako estatu-kolpeak porrot egin zuen
Gerra bilakatu zen
Gerrarako beste arrazoi sakonago batzuk egon ziren
Gatazka armatua aspaldian hasitako tirabira batzuen adierazpen biolentoa izan zen:
1929ko mundu krisiak eragin negatiboa eduki zuen errepublikanoen erreformetan
Nekazaritza-inguruan gatazkak areagotu ziren
Alderdi politikoen polarizazioa
Muturreko taldeak eta indarkeria giroa handituz joan ziren
Errepublikanoek gobernua kendu zieten botere tradizionalei
Oligarkia finantzarioak
Eliza
Aristokrazia
Botere atzerakoi haiek aginte galdua berreskuratu nahi zuten nola edo hala
Gerraren hasiera eta bandoak Euskal Herrian (berdea)
Hasieratik Euskal Herrian bi jarrera politiko bereizi ziren:
Araban eta Nafarroan
Karlismoa nagusia zenez
Errepublikaren aurkako altxamendua garaile izan zen
Bizkaian eta Gipuzkoan
Ordea, euskal nazionalismoa eta Fronte Popularra indartsuak zirenez
Errepublikaren defentza nagusitu zen
Autonomia prozesua (urdina)
Saiakera
Zatiketa hau euskal autonomiaren sorreran ikusi zen
Eusko Ikaskuntzak idatzitako Lizarrako Estatutua ez zen aurrera atera
Lau euskal lurralde historikoen autonomiarako lege-proiektua
Estatuaren printzipio batzuekiko talka zegoen
Adb: akonfesionaltasuna
Proiektuarekin jarraitzeko aldaketak egitea ezinbestekoa zen
Banaketa
Bandoak:
Nazionalistak
Errepublikazaleengana hurbildu ziren
Karlistak, ordea
Aldendu eta errepublikaren etsaien bandoan aritu ziren
Ondorioz
Nafarroa
Kanpoan geratuko zen
Araban
Estatutua onartzeko prozesua atzeratu zen
Egindako presioengatik
Autonomia
Gerra zegoen biitartean euskal autonomia martxan jarri zen
1936ko urrian
Eusko Jaurlaritza koalizio-gobernu bat izan zen
Agirre lehendakariaren zuzendaritzapean
Bere zeregin nagusia izan zen errepublikaren defentsa antolatzea
Gobernu autonomoaren agintea oso mugatua izan zen
Lurraldetasunaren eta denboraren ikuspuntutik
Gerraren garapena (, amaiera) eta ondorioak (gorria)
Garapena
Madril konkistatzea ezinezkoa zela ikusita
Francok iparraldeko gune errepublikanoaren kontrako kanpainari ekin zion
Lurraldearen kontrako erasoaldietan potentzia faxisten laguntza militarra erabakigarria izan zen
Altxatuek gunea konkistatu ahal izateko
Euskal errepublikanoek egindako ahaleginak alferrikakoak izan ziren
Euren lurraldea babesteko
Beste bandokoek soldadu gehiago zituztelako
Haien kontrako masa-bonbardaketez baliatu zirelako aurkariek
Amaiera
Tropa frankisten kontrolpean eroriko ziren
Lehenago Gipuzkoa
Geroago Bizkaia
Erregimen totalitario berriaren helburua zen
Oposizio mota guztiak gogor zapaltzea
Agintari zentralista berrien zerrenda beltzean egon ziren hasieratik
Errepublikaren arrastoak
Autonomia barne
Euskal nortasuna
Ondorioak
Bizkaia eta Gipuzkoa diktaduraren hizkeran izango ziren
"Probintzia traidoreak"
Irabazleek larrutik ordaindu erazi nahi zieten errepublikari leialak izana
Esate baterako
Kontzertu ekonomikoak ezabatu zizkien Francok
Estatu frankistaren sorrera
Frankismoaren jatorria
Gerra Zibila hasi zenean
Francisco Franco ez zen errepublikaren aurkako altxatuen buruzagia
Haiek Sanjurjo haien liderra istripu batean galdu zuten
Francori lidertza ematea erabaki zuen
Jeneral altxatuen batzorde batek
Salamanca aldean
1936ko irailean
Eraginkortasun handiagoa lortu nahi zutelako
Geroztik
Botere pertsonala handituz joango zen
Diktaduraren oinarriak jartzen hasi zen gerra garaian
Esate baterako
FET-JONS alderdi bakarraren sorrerarako dekretua promulgatu zuenean
1937ko apirilean
Uztailaren 18ko erregimenaren gobernua
Frankismoaren abiapuntua izan zen
Diktadorearen alde jardungo zuten funtsezko hiru instituzioak izan ziren
Falange berria
Eliza
Militarrak
Francoren sostengu nagusia
Frankismoaren oinarriak (+)
Oinarri politikoak
Sarrera
Frankismoa diktadura pertsonala zen
1939tik 1975era bitartean
Aldaketa ekonomikoak eta sozialak gertatu arren
Ezaugarri batzuk mantendu ziren
Erregimenaren oinarri politiko-ideologikoak
Faxismotik sistema politiko totalitarioa hartu zuen
Hau da
Eraiki zuen erregimena
Gizartea erabat kontrolatu
Eta oposizio mota guztiak ezabatu edo zapaldu nahi zituena
Horretarako Estatuaren interbentzionismoa gizarte aspektu guztietara zabalduz
Aniztasunaren kontrakoa
Antikomunista
Nazionalkatolizismoa
Elizaren eta frankismoaren arteko aliantza sendo bat egon zen
Elizak
Frankismoa zilegi egin zuen
Errepublikak gizartea sekularizatuz kendu nahi zion eragina berreskuratu zuen
Ikuspegi zentralista
Nazionalismo espainiarra sustatzen zuena
Frankismoak periferiako kulturak eta hizkuntzak gogor zapaldu zituen
Halaber, espainiar historia berrinterpretatu zuen
Oinarri sozialak
Diktadura FET-JONS alderdi ofizial bakarraren inguruan antolatu zen
Mugimendu Nazionala hizkera ofizialean
Beste erakunde laguntzaile batzuk sortu zituztela
Gazterien Frontea
O.S.E. edo "Sindikatu Bertikala"
S.E.U. ...
Erregimena talde ultrakontserbadoreen elkartea zen
Diktadoreak sektore guztien gainetik gobernatzen zuen
Frankismoaren
Pentsaera
Ideologia atzerakoi askoren sintesia izan zen
Oinarri soziala
Pentsaera hori defendatzen zuen gizarte-taldeak izan zen
Armada
Eliza...
Frankismoak promulgatu zituen "Erresumaren Funtsezko Legeak"
Zazpi arau juridiko horiek haren botereak eta oinarriak antolatzeko legeen multzoa izan ziren
Frankismoaren bilakaera 1939tik 1959ra bitartean
1940ko hamarkada, Gerraostea, Autarkiaren urteak
Oposizioa
Gerra amaitu zen arren
Erregimendak oposizioa zapaltzen jarraitu zuen
Adb:
Lege errepresiboak promulgatuz
Errepublikazale asko erbesteratu zen
Oro har erresistentzia gutxi egon zen
Maquis delako gerrilla eta zenbait greba 40ko hamarkadan egon ziren
Ekonomia
Agintari frankistek egin zuten politika ekonomikoa oinarrituta
Autarkian
Interbentzionismoan
Oso emaitza txarra eman zuen
Eskasia handiko garaia izan zen, egon ziren
Errazionamendua
Merkatu beltza
Kanpo politika
Bigarren Mundu Gerraren garaian
Erregimena Ardatzarekin harreman onak edukitzen saiatu zen
Gerra aurrera joan ahala
Franco potentzia faxistetatik aldentzen saiatu zen
Gerra amaituta
Francoren erregimenak nazioarteko bazterketa jasango zuen
Erregimenaren finkapena (1950ko hamarkada)
Aldaketak 50.eko hamarkadaz geroztik
Gerra Hotzari esker
1953an AEBekin Madrilgo Itunak eta Vatikanoaren konkordoa sinatuz
Nazioarteko onarpena lortu zuen erregimen frankistak
Onarpen horrek oposizioari kalte handia egin zion
Antikomunismoak erregimenaren iraupena ziurtatu zuen
Francok funtsezko printzipio politikoak mantendu zituen arren, erregimenari saiatu zen
Parafernalia faxista leuntzen
Irekitasunaren irudia ematen
Protesta
Ustezko irekitasun apur horrengatik unibertsitateko ikasleek protesta bat 1956an antolatu zutenean
Ezetz ikusi zen
Erregimenaren erantzuna zapalkuntza berriro gogortzea izan zen
Ekonomia
Autarkiaren porrota gainditzeko
Politika ekonomikoa aldatu zen
Liberalizatu
Aldaketarako erabakigarriak izango ziren
OPUS DEIko ministro teknokratak
Aditu haiek
1957an
Sartu ziren gobernura
1959an
Egonkortze-plana martxan jarri zuten
Izango zena abiapuntua
Aldaketa sozial
Ekonomiko sakonen
Gaia: Diktadura frankista EH-n (1939-1975). Euskal gizartea eta ekonomia frankismoan
Frankismoaren eta Euskal Herriaren arteko harremanak (ideia orokor batzuk) (urdinez)
Sarrera:
Estatuko beste lurraldeetan bezala
Frankismoaren aliatuak ere egon ziren Euskal Herrian
Oligarkiak harreman ona eduki zuen erregimenarekin
Euskal oposizioa handienetakoa izan zen arrazoi hauengatik:
Industriagune batean
Langile-mugimenduaren presentzia handia
Frankismoak gogor zapaldu zituen euskal
Kultura
Nortasuna
Euskal nortasun hori defendatzeko
Nazionalismo bat zegoen
Euskal Herria frankismoaren lehenengo etapan (1939-1959) (beltzez)
Oposizioa hasieran
Oro har, frankistak ez ziren herritarrak pairatu zuten
Eskubide eta ideia zapalketa gogorra
Diktaduraren hasieran erbesteratu ziren
Herritar batzuk
Euskal agintari errepublikazaleak barne
Gerraosteko urteak
1940ko hamarkada
Gogor samarrak izan ziren
Errepresioarekin batera
Herritar gehienek eskasia sufritu zuen
Oposizioa geroago
1940ko eta 1950ko hamarkadetan antolatutako protestek
Gobernuaren erantzun gogorra ekarri zuten
Euskal oposizioaren itxaropena zapuztu zuen
Gerra hotzaren garaian
Frankismoak lortutako onarpen internazionalak
Oposizioak beste borroka mota batzuk bilatuko ditu
Ekonomia
1950ko hamarkadatik aurrera
Ekonomian aldaketa asko gertatu ziren
XIX. mendean gehien garatu ziren lurralde berberak
Lurraldeak
Katalunia
Madril
Euskal Herria
Garatu ziren XX. mendearen erdialdean
Eliza
Euskal Elizak lan garrantzitsua egin zuen
Politika sozial alternatibo bat antolatzen
Euskal kulturaren defentsan
Euskal apaizek frankismoarekin harreman txarra zuten
Deba Goiena aldean
Korporatibismoaren sorrera nabarmena
J. M. Arizmendiarretaren zuzendaritzapean
Nazionalismoa
Euskal nazionalismoan talde berri bat agertu zen
Belaunaldi gazteago batek zituen
Nazionalismo tradizionala moderatua izateagatik kritikatzen zuena
Independentismoa eta ideia ezkertiarrak
Haiek sortuko zutela
Lehenengo EKIN
Geroago ETA
Euskal Herria frankismoaren bigarren etapan (1959-1975) (gorriz)
Ekonomia eta inmigrazioa
60ko hamarkadako garapen ekonomiko handiak
Ekarri zuen industrializazio berriarekin batera
Bizkaiak eta Gipuzkoak ezagutu zuten
Inmigrazio garrantzitsua
Euskal oposizioak gero eta presentzia handiagoa zuen
Greba eta protesta ugari egon ziren
ETA indarkeria erabiltzen hasi zen
60ko hamarkadaren amaieran
Segurtasun indar frankistek saiatu ziren
Erakundea desegiten
70ko hamarkada Burgosko Prozesuarekin hasi zen
Nazioartean egindako protestek indargabetzea lortu zuten
Etakideen kontrako heriotza zigorrak
Frankismoaren gainbeherarekin
Ugariagoak ziren
Haren aurkako kritikak eta protestak
Erregimenak bere azken aldian errepresioa areagotu zuen
ETAren ekintzak ere ugaldu ziren
1973an Luis Carrero Blanco hil zuten
Francoren laguntzaile nagusia
Frankismoaren amaiera eta Trantsizio garaia
Oso giro gatazkatsu batean gertatu ziren
1973an hasitako mundu-krisiak agerian utzi zituen
Ekonomiaren gabeziak
Mendekotasuna
Industria astunarekin
Atzerriko merkatuarekin
Ingurumen kutsadura
Energia kontsumo handia
Gaia (Frankismoa 1959tik 1975era bitartean)
Frankismoaren oinarriak (+)
Frankismoa 1959tik 1975era bitartean (gorria)
Garapen aldia (1959-1969)
Sarrera
60ko hamarkadan frankismoak berak sustatu zituen aldaketa ekonomikoen ondorioz etorri ziren
Aldaketa sozial sakonak
Honek guztiak
Handitu zuen hutsunea
Erregimenaren
Eta gizartearen artean
Oposizioa indarberritu zuen
Giro berriaren seinale
Salbuespen egoerak gero eta ohikoagoak ziren
Kanpo politika
Are gehiago, frankismoaren aliatu batzuk ere urruntzen hasi ziren
Esate baterako
Vatikanoko II. Kontzilioak katoliko aurrerakoi asko eraman zuen antifrankismora
Kontsumismoa
Espainian
Kontsumismo-gizartea agertu zen
Behe mailako jendearen bizimodua asko hobetu zen
Lehenengoz klase ertain zabala zegoen
Espainiar gehienen asmoa gero eta gehiago
Europako herrialde aurreratuagoen bizimodua eta askatasuna lortzea izango zen
Diktadura horretarako oztopoa
Adarrak
Garai hartan frankismoaren barruan immobilismo politikoa ez zen ikuspegi bakarra izan
Erregimen barruan sektore erreformista batek erregimena modernizatu nahi zuen
Denbora aurrera joan ahala
Talde hau handituz joango zen
Momentuz
Immobilistak nagusi
Francoren (eta diktaduraren) dekadentzia (1969-1975)
1969an Franco jeneralak bere oinordekoa izendatu zuen
Joan Karlos Borboikoa
1970eko hamarkadan
Aurreko hamarkadako bilakaera areagotu zen
Francoren dekadentzia gero eta argiago zegoen
Oposizioa eta frankista erreformistak geroa pentsatzen hasi ziren
Erregimenak errepresioa areagotu zuen bere amaierako aldian
Trantsizioa gaiztotuko zuen krisi ekonomiko larri bat ere hasi zen
Gaia: Trantsizioa (1975-1982): 1978ko Konstituzioa eta 1979ko Gernikako Estatutua
Trantsizioa Espainian
Frankismoaren amaiera ekarri zuten faktoreak (Berdea)
Honako faktore hauek frankismoaren amaiera ekarri zuten:
Frankismoaren beraren legeak:
Gorteek eta presidenteak aldaketak egiteko ahalmena zuten
Diktadurako politikariak
Frankista erreformistek diktadurak etorkizunik ez zuela zekiten
Egoera sozioekonomikoa:
60ko hamarkadatik gizarte modernizatuarentzat diktadura oztopo hutsa zen
70eko hamarkadaren hasieran sortutako krisiak giroa gaiztotu zuen
Kanpo presioa:
Diktaduraren iraupenaren kontra egin zuten presioa:
Europako Erkidegoak
AEBek
Vatikanoak
Prozesu hura baldintzatutako beste faktore batzuk ere azpimarratu behar dira
Geroari begira, ziurgabetasuna zegoen
Krisi ekonomiko handiak gaiztotu zuen egoera
Botere atzerakoi batzuen mehatxua hor zegoen
Adibidez militarrena
Diktadura ezabatzeko prozesua (gorria)
Diktadorea hil eta gero:
Joan Karlos Borboikoa estatuburu berria bilakatu zen
Hark Arias Navarro immobilista karguan berretsi zuen
Oposizioak aprobetxatu zuen
Ariasen lidergo kaskarra
Erregimenaren aurkako protestak handitzeko
Arias Navarrok dimititzea erabaki zuen
Frankista erreformistek aprobetxatu zuten Adolfo Suarez gobernuburu bihurtzeko. Ondorioz
Gobernua eta parlamentua haien kontrolpean zituzten
T. Fernandez Mirandak gorte frankistak zuzentzen zituelako
Aldaketak egitea posible zen
Suarez-ekin gobernuan:
Oposizio antifrankistak
Suarezengan bestelako politika bat ulertu zuen
Harekin egin beharreko aldaketak adostuko zituen
Bi helburu nagusi:
Krisi ekonomikoa gainditzeko programa bat adostea
Hau Moncloako Itunen abiapuntua izango zen
Legedi bat negoziatzea
Askatasun politikoak babesteko
Armada eta segurtasun neurriak kontrolatzeko
Erreforma Politikoaren Legea
Lehenago gorte frankistetan aurrera atera zen
Ondoren, erreferendum batean herritar gehienek baietz esan zuten
Erregimen berria antolatzeko prozesua (Urdina)
Erregimen berria eraikitzeko
Beharrezkoa zen
Parlamentu berri bat
Ordura arte debekatutako oposizioa legearen barruan sartzea
Halaber, hauteskundeetan egon ziren
UCD eta AP bezalako alderdi berriak
Frankista erreformistenak
1977ko hauteskunde haietatik
Gorte Konstituziogileak atera ziren
Suarez indartuta atera zen (izan zen
Frankismoaren azken presidentea
Etapa berriko lehenengoa)
Parlamentu hartan alderdi nagusiak ziren
UCD
PSOE
Parlamentu berri hark 1978ko konstituzioa idatzi eta promulgatuko zuen
Espainia monarkia parlamentarioa izango zen
Espainia antolatu nahi zuten
Zuzenbidezko estatu sozial eta demokratiko baten antzera
Agirian antolatzen diren hiru gai nagusiak dira
Herritarren eskubideak
Erakundeak
Lurralde antolaketa
Deszentralizatua
Herritarrek konstituzioa berretsi zuten
Beste erreferendum batean
Salbuespen esanguratsu bat
Euskal nazionalistek
Sustatu zuten abstentzioa
Protesta bezala
Lortu zuten Euskadin boto nagusia izatea
Bigarren legegintzaldia (Morea)
Konstituzioa indarrean jarri eta gero
Gorte haiek desegin ziren
1979ko hasieran bigarren legegintzarako hauteskundeak egiteko deialdia egon zen
UCD alderdiak ere irabaziko zituen
Hala ere, 2. legegintzarako hasieratik arazo batzuk piztu ziren
UCDren barruko gatazkak
Erregearen eta Suarezen arteko harreman txarra handitu
Militarren presioa Suarezen kontra handitu
Krisi ekonomikoa gordinago zegoen...
Azkenean
Suarezek dimisioa emango zuen
Leopoldo Calvo Sotelo ministroa gobernuburu bihurtu zen
1981ko otsailean
Haren inbestidura parlamentuan eztabaidatzen zuten bitartean
Militar atzerakoi batzuk estatu-kolpe bat egiten saiatu ziren
Porrot hutsa izan zen
Calvo Sotelok kargua hartu zuen
Haren agintalidaren erabakirik aipagarriena izan zen
Espainia NATO erakundean sartzea
Arazo handiek jarraitu zutenez
Hauteskunde aurreratuetara deitu zuen
1982ko urrian
Oposizioko alderdi nagusia zen PSOEk garaipena lortzean
Diktadura amaitu zenetik
Oposizio antifrankistan izandako alderdi batek gobernua lortu zuen lehenengoz
Trantsizioa Euskal Herrian
Euskal Herria Trantsizioaren hasieran (gorria)
Diktaduratik ateratzeko prozesua ongi ulertzeko, prozesu hura baldintzatutako faktore batzuk azpimarratu behar dira
Ziurgabetasuna etorkizunaren aurrean
Krisi ekonomikoak gaiztotutako egoera txarra
Botere atzerakoien mehatxua hor zegoen
Garai hartako euskal politikan istilu eta tirabira etengabeak egon ziren
Defendatzen zuten
Batzuek frankismoaren erreforma
Beste batzuek haustura
ETAk Segurtasun Indarren kontrako ekintzak ugaldu zituen
Sistema berrian Euskal Herriaren etorkizuna ez zegoen erabakita
Euskal Herrian alderdi politikoen aniztasun handia zegoen
Espainia osoan zeuden alderdi berberak
PSOE
UCD...
Eta abertzaleak
EAJ
HB...
Gerra zibilaren aurretik zeudenak
PSOE
EAJ
Trantsizioko urteetan sortutako batzuk
HB
UCD
AP
EE...
1977ko hauteskundeek
Periferiako nazionalismoen indarra erakutsi zuen
Haien interesako nolabait betetzeko beharrezkoa izango zen
Antolaera deszentralizatua
Estatu osora zabalduko zen autonomien sorrera
Euskal Autonomia antolatzeko prozesua (urdina)
Autonomiaren aurreko prozesua gure artean zailagoa izan zen Katalunian baino, arrazoi hauengatik:
Barne ezegonkortasun handiagoa
ETAk areagotua
Abertzaleen arteko zatiketa
Gatazka etengabeak gobernu zentralarekin
Adibidez: gure artean abstentzioa boto nagusia izan zen Konstituzioaren erreferendumean
Gertatutakoa
Gobernu zentralak antolatu zuen
Eusko Kontseilu Nagusia
Consejo General Vasco
Helburua zen
Estatutuaren proiektua idatzi
Botereen transferentzia adostea
Nafarroaren estatusa tirabira askoren iturri izan zen
Abertzaleen ustez Nafarroa Euskal Herriaren oinarria da
Proiektu autonomikoaren oinarria EAJren proposamena izan zen
Kanpoan geratu zirela
HBko abertzale erradikalak
APko eskuindar zentralistak
Autonomia
Euskal Herrian
Espainiako agintariekin adostutako "Gernikako Estatutua"
Herritarrek berretsi zuten erreferendumean
Euskal probintziek berreskuratu zituzten
Autonomia fiskala ahalbidetzen duten Kontzertu Ekonomikoak
Diputazioek
Zergak biltzen dituzte
Eusko Jaurlaritzako Ogasun Sailari ematen dizkiote
Gasteizko gobernuak negoziatzen du Madrilgo agintariekin
Haiei eman behar dien kopurua
Kupo delakoa
Nafarroan
Nafarroan bere autonomia erregimen propioa antolatu zuen
Garai bateko foru-sisteman oinarritua
"Foru Hobekuntzaren Legea"
Nafarroan Kontzertu Ekonomikoen parekoari Konbenioa deitzen zaio
Nafarrek nahi izanez gero
Legediak EAEko lurraldeekin bat egiteko aukera dagoela onartzen du
Testu motak:
Politikoak
Manifestua
Talde baten pentsaera/ideologia adiearzten duen izkribua
Hitzaldia
Norbaiten ikuspuntu (politiko/sozial/ekonomiko)aren ahozko adierazpena
Programa
Talde politiko baten (pentsaera edota) egitasmoak adierazten dituen izkribua
Juridikoak
Normalean egile (parlamentua) eta hartzailea (herritar guztiak) kolektiboak
Legea
Gizarte bateko arlo jakin baten funtzionamendurako promulgatzen duten arau juridikoa, herritar guztientzat (agintariek barne) errespetatu behar dutena
Konstituzioa
Estatu baten funtzionamendua arautzen duen lege nagusia, haren oinarri juridiko-politikoak eta herritarren eskubideak adierazi eta finkatzen dituena
Autonomia-estatutua
Espainiako erkidego baten autogobernua zehazten duen arau juridikoa
Normalean egilea gobernua
Dekretuak
Lege berri bat indarrean jartzen duen gobernuaren agindua
Egilea hitzarmena negoziatu duten taldeak
Ituna
Zenbait bando/talde-ren artean adosten den hitzarmena, zeinean talde horiek bete beharreko printzipio batzuk dauden