Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
4.GAIA -ATOMOA- (Leire Ibargaray), x a z, isotopoak, anion, katioi, k.e. …
4.GAIA -ATOMOA- (Leire Ibargaray)
ATOMOA ETA EREDU ATOMIKOAK
def. ATOMOA: materiaren zatirik edo osagairik txikiena da.
beren partikula azpiatomikoak:
ELEKTROIAK (e-)
PROTOIAK (p+)
NEUTROIAK (n+-)
def EREDU ATOMIKOAK:historian zehar atomoa azaltzeko sortu diren teoriak dira
THOMSON
Atomoen barruan elektroiak: AUSAZKO POSIZIOAN eta FINKO daude
Bere ereduaren izena: anguirri/plumb cake eredua
ELEKTROIAK (e-) aurkitu zituen
Atomoa neutroa denean= (p+ kop.=e- kop)
Atomoek KARGA ELEKTRIKOA dute
RUTHERFORD
Atomoaren GEHIENA HUTSA da
elektroiak inguruan biratzen daude
atomoaren nukleoa: karga positiboa (p+), bolumen txikia eta masa handiena.
DALTON
atomoak ZATIEZINAK dira
Elementu bakoitzaren atomo guztiak BERDINAK dira
BOHR
ATOMOAREN AZALA aztertu egin zuen
(k.e.) konfigurazio elektronikoa ere azaldu zuen : atomo baten elektroiak adierazteko erabiltzen den prosezua
e- haien energiaren (e- kopurua=2·n^2) arabera: maila eta azpimailetan antolatu
maila=zenbakia (1,2,3,4...7)
azpimaila:letra (s,p,d,f,h,i)
ATOMO BATEN KOPURUAK NEURTZEKO...
Z=
zenbaki atomikoa
da. Protoi kopurua (neutroa denean ere adierazten du elektroi kopurua-> p+=e-)
A=
masa zenbakia
da (protoien eta neutroien arteko batura da)
GARRANTZITSUA-> ISOTOPOAK ERE DAUDE
def. ISOTOPOAK: elementu beraren atomoak dira, denak protoi (p+) kopuru berdina dute Baina neutroi (n+-) kopuru desberdinak.
MOTAK (2)
EGONKORRAK (aldatzen ez direnak)
EZ-EGONKORRAK /ERRADIAKTIBOAK(denborarekin atomoaren nukleoa aldatzen doaz neutroiak jaurtikiz eta denbora pasatu ahala, hurbilen duten isotopo egonkorra bihurtzen da.
ADIBIDEA
UGARITASUNA-> isotopo bakoitza naturan ugaritasun bat duela adierazten da askotan. Datu horiekin, ugaritasun batezbestekoa atera behar dugu
A = A1 ·(%1) + A2 ·(%2) + .... /100
ERABILERA
MEDIKUNTZA (kobaltoaren isotopo bat-> erradio terapian)
IKERKETA (karbonoaren isotopo bat-> prosezu kimikoak+hondakin arkeologikoak (ze garaikoa den) aztertzen ditu)
ENERGIA-ITURRIA (uranioaren isotopo batzuk-> zentral nuklearretan erabili)
ATOMOAK NEUTROAK EZ DIRENEAN (kargatuak direnean)
Hau gertatzen da haien oreka elektrikoa apurtzen denan. " eratan gertatu al da hau:
elektroiak JASO
karga- -> ANIOIAK deitzen dira
normalean ez-metaletan
elektroiak EMAN
nomalean metalak
karga +-> KATIOIAK deitzen dira
BOHR-EN ELEKTROIEN ANTOLAKETA
JADANIK DAKIGU
ekarpen garrantzitsuena: azalaren antolaketa (atomoarena)
elektroien antolaketa: konfigurazio elektronikoa (k.e.)
maila
azpimaila
bere atomoak-> protoiak, elektroiak eta neutroiak
def KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA: elementu baten elektroien antolaketa
geruzak (zenbakiak->1,2,3,4,5,6,7)
azpigeruzak (letrak->s,p,d,g,h,i)
+GARRANTZITSUA
azalaren geruza bakoitza, elektroi kopuru maximo bat du
e- =2·n^2
elektroiak orbitetan energia (n) konstantearekin biratu
elektroiak nukleotik distantzia jakin batera kokatuta dauden orbitetan SOILIK bira daitezke
