Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Historia (11, 12...) - Coggle Diagram

- - - - Estatuko beste lurraldeetan bezala
        
        Frankismoaren aliatuak ere egon ziren Euskal Herrian
        
        Oligarkiak harreman ona eduki zuen erregimenarekin
      - Euskal oposizioa handienetakoa izan zen arrazoi hauengatik:
    - - Langile-mugimenduaren presentzia handia
    - - Kultura
      - Nortasuna
    - - Nazionalismo bat zegoen
  - - - Oro har, frankistak ez ziren herritarrak pairatu zuten
        
        Eskubide eta ideia zapalketa gogorra
      - Diktaduraren hasieran erbesteratu ziren
        
        Herritar batzuk
        
        Euskal agintari errepublikazaleak barne
      - Gerraosteko urteak
        
        1940ko hamarkada
        
        Gogor samarrak izan ziren
        
        Errepresioarekin batera
        
        Herritar gehienek eskasia sufritu zuen
    - - 1940ko eta 1950ko hamarkadetan antolatutako protestek
        
        Gobernuaren erantzun gogorra ekarri zuten
      - Euskal oposizioaren itxaropena zapuztu zuen
        
        Gerra hotzaren garaian
        
        Frankismoak lortutako onarpen internazionalak
      - Oposizioak beste borroka mota batzuk bilatuko ditu
    - - 1950ko hamarkadatik aurrera
        
        Ekonomian aldaketa asko gertatu ziren
      - XIX. mendean gehien garatu ziren lurralde berberak
        
        Lurraldeak
        
        Katalunia
        
        Madril
        
        Euskal Herria
        
        Garatu ziren XX. mendearen erdialdean
    - - Euskal Elizak lan garrantzitsua egin zuen
        
        Politika sozial alternatibo bat antolatzen
        
        Euskal kulturaren defentsan
        
        Euskal apaizek frankismoarekin harreman txarra zuten
      - Deba Goiena aldean
        
        Korporatibismoaren sorrera nabarmena
        
        J. M. Arizmendiarretaren zuzendaritzapean
    - - Euskal nazionalismoan talde berri bat agertu zen
      - Belaunaldi gazteago batek zituen
        
        Nazionalismo tradizionala moderatua izateagatik kritikatzen zuena
        
        Independentismoa eta ideia ezkertiarrak
      - Haiek sortuko zutela
        
        Lehenengo EKIN
        
        Geroago ETA
  - - - 60ko hamarkadako garapen ekonomiko handiak
        
        Ekarri zuen industrializazio berriarekin batera
      - Bizkaiak eta Gipuzkoak ezagutu zuten
        
        Inmigrazio garrantzitsua
      - Euskal oposizioak gero eta presentzia handiagoa zuen
        
        Greba eta protesta ugari egon ziren
    - - 60ko hamarkadaren amaieran
      - Segurtasun indar frankistek saiatu ziren
        
        Erakundea desegiten
    - - Nazioartean egindako protestek indargabetzea lortu zuten
      - Etakideen kontrako heriotza zigorrak
    - - Ugariagoak ziren
        
        Haren aurkako kritikak eta protestak
      - Erregimenak bere azken aldian errepresioa areagotu zuen
      - ETAren ekintzak ere ugaldu ziren
        
        1973an Luis Carrero Blanco hil zuten
        
        Francoren laguntzaile nagusia
    - - Oso giro gatazkatsu batean gertatu ziren
      - 1973an hasitako mundu-krisiak agerian utzi zituen
        
        Ekonomiaren gabeziak
      - Mendekotasuna
        
        Industria astunarekin
        
        Atzerriko merkatuarekin
      - Ingurumen kutsadura
      - Energia kontsumo handia
- - - - Honako faktore hauek frankismoaren amaiera ekarri zuten:
        
        Frankismoaren beraren legeak:
        
        Gorteek eta presidenteak aldaketak egiteko ahalmena zuten
        
        Diktadurako politikariak
        
        Frankista erreformistek diktadurak etorkizunik ez zuela zekiten
        
        Egoera sozioekonomikoa:
        
        60ko hamarkadatik gizarte modernizatuarentzat diktadura oztopo hutsa zen
        
        70eko hamarkadaren hasieran sortutako krisiak giroa gaiztotu zuen
        
        Kanpo presioa:
        
        Diktaduraren iraupenaren kontra egin zuten presioa:
        
        Europako Erkidegoak
        
        AEBek
        
        Vatikanoak
      - Prozesu hura baldintzatutako beste faktore batzuk ere azpimarratu behar dira
        
        Geroari begira, ziurgabetasuna zegoen
        
        Krisi ekonomiko handiak gaiztotu zuen egoera
        
        Botere atzerakoi batzuen mehatxua hor zegoen
        
        Adibidez militarrena
    - - Diktadorea hil eta gero:
        
        Joan Karlos Borboikoa estatuburu berria bilakatu zen
        
        Hark Arias Navarro immobilista karguan berretsi zuen
        
        Oposizioak aprobetxatu zuen
        
        Ariasen lidergo kaskarra
        
        Erregimenaren aurkako protestak handitzeko
        
        Arias Navarrok dimititzea erabaki zuen
        
        Frankista erreformistek aprobetxatu zuten Adolfo Suarez gobernuburu bihurtzeko. Ondorioz
        
        Gobernua eta parlamentua haien kontrolpean zituzten
        
        T. Fernandez Mirandak gorte frankistak zuzentzen zituelako
        
        Aldaketak egitea posible zen
      - Suarez-ekin gobernuan:
        
        Oposizio antifrankistak
        
        Suarezengan bestelako politika bat ulertu zuen
        
        Harekin egin beharreko aldaketak adostuko zituen
        
        Bi helburu nagusi:
        
        Krisi ekonomikoa gainditzeko programa bat adostea
        
        Hau Moncloako Itunen abiapuntua izango zen
        
        Legedi bat negoziatzea
        
        Askatasun politikoak babesteko
        
        Armada eta segurtasun neurriak kontrolatzeko
        
        Erreforma Politikoaren Legea
        
        Lehenago gorte frankistetan aurrera atera zen
        
        Ondoren, erreferendum batean herritar gehienek baietz esan zuten
    - - Erregimen berria eraikitzeko
        
        Beharrezkoa zen
        
        Parlamentu berri bat
        
        Ordura arte debekatutako oposizioa legearen barruan sartzea
        
        Halaber, hauteskundeetan egon ziren
        
        UCD eta AP bezalako alderdi berriak
        
        Frankista erreformistenak
      - 1977ko hauteskunde haietatik
        
        Gorte Konstituziogileak atera ziren
        
        Suarez indartuta atera zen (izan zen
        
        Frankismoaren azken presidentea
        
        Etapa berriko lehenengoa)
        
        Parlamentu hartan alderdi nagusiak ziren
        
        UCD
        
        PSOE
      - Parlamentu berri hark 1978ko konstituzioa idatzi eta promulgatuko zuen
        
        Espainia monarkia parlamentarioa izango zen
        
        Espainia antolatu nahi zuten
        
        Zuzenbidezko estatu sozial eta demokratiko baten antzera
        
        Agirian antolatzen diren hiru gai nagusiak dira
        
        Herritarren eskubideak
        
        Erakundeak
        
        Lurralde antolaketa
        
        Deszentralizatua
        
        Herritarrek konstituzioa berretsi zuten
        
        Beste erreferendum batean
        
        Salbuespen esanguratsu bat
        
        Euskal nazionalistek
        
        Sustatu zuten abstentzioa
        
        Protesta bezala
        
        Lortu zuten Euskadin boto nagusia izatea
    - - Konstituzioa indarrean jarri eta gero
        
        Gorte haiek desegin ziren
        
        1979ko hasieran bigarren legegintzarako hauteskundeak egiteko deialdia egon zen
        
        UCD alderdiak ere irabaziko zituen
      - Hala ere, 2. legegintzarako hasieratik arazo batzuk piztu ziren
        
        UCDren barruko gatazkak
        
        Erregearen eta Suarezen arteko harreman txarra handitu
        
        Militarren presioa Suarezen kontra handitu
        
        Krisi ekonomikoa gordinago zegoen...
      - Azkenean
        
        Suarezek dimisioa emango zuen
        
        Leopoldo Calvo Sotelo ministroa gobernuburu bihurtu zen
        
        1981ko otsailean
        
        Haren inbestidura parlamentuan eztabaidatzen zuten bitartean
        
        Militar atzerakoi batzuk estatu-kolpe bat egiten saiatu ziren
        
        Porrot hutsa izan zen
        
        Calvo Sotelok kargua hartu zuen
        
        Haren agintalidaren erabakirik aipagarriena izan zen
        
        Espainia NATO erakundean sartzea
        
        Arazo handiek jarraitu zutenez
        
        Hauteskunde aurreratuetara deitu zuen
        
        1982ko urrian
        
        Oposizioko alderdi nagusia zen PSOEk garaipena lortzean
        
        Diktadura amaitu zenetik
        
        Oposizio antifrankistan izandako alderdi batek gobernua lortu zuen lehenengoz
  - - - Diktaduratik ateratzeko prozesua ongi ulertzeko, prozesu hura baldintzatutako faktore batzuk azpimarratu behar dira
        
        Ziurgabetasuna etorkizunaren aurrean
        
        Krisi ekonomikoak gaiztotutako egoera txarra
        
        Botere atzerakoien mehatxua hor zegoen
      - Garai hartako euskal politikan istilu eta tirabira etengabeak egon ziren
        
        Defendatzen zuten
        
        Batzuek frankismoaren erreforma
        
        Beste batzuek haustura
        
        ETAk Segurtasun Indarren kontrako ekintzak ugaldu zituen
        
        Sistema berrian Euskal Herriaren etorkizuna ez zegoen erabakita
      - Euskal Herrian alderdi politikoen aniztasun handia zegoen
        
        Espainia osoan zeuden alderdi berberak
        
        PSOE
        
        UCD...
        
        Eta abertzaleak
        
        EAJ
        
        HB...
        
        Gerra zibilaren aurretik zeudenak
        
        PSOE
        
        EAJ
        
        Trantsizioko urteetan sortutako batzuk
        
        HB
        
        UCD
        
        AP
        
        EE...
      - 1977ko hauteskundeek
        
        Periferiako nazionalismoen indarra erakutsi zuen
        
        Haien interesako nolabait betetzeko beharrezkoa izango zen
        
        Antolaera deszentralizatua
        
        Estatu osora zabalduko zen autonomien sorrera
    - - Autonomiaren aurreko prozesua gure artean zailagoa izan zen Katalunian baino, arrazoi hauengatik:
        
        Barne ezegonkortasun handiagoa
        
        ETAk areagotua
        
        Abertzaleen arteko zatiketa
        
        Gatazka etengabeak gobernu zentralarekin
        
        Adibidez: gure artean abstentzioa boto nagusia izan zen Konstituzioaren erreferendumean
      - Gertatutakoa
        
        Gobernu zentralak antolatu zuen
        
        Eusko Kontseilu Nagusia
        
        Consejo General Vasco
        
        Helburua zen
        
        Estatutuaren proiektua idatzi
        
        Botereen transferentzia adostea
        
        Nafarroaren estatusa tirabira askoren iturri izan zen
        
        Abertzaleen ustez Nafarroa Euskal Herriaren oinarria da
        
        Proiektu autonomikoaren oinarria EAJren proposamena izan zen
        
        Kanpoan geratu zirela
        
        HBko abertzale erradikalak
        
        APko eskuindar zentralistak
      - Autonomia
        
        Euskal Herrian
        
        Espainiako agintariekin adostutako "Gernikako Estatutua"
        
        Herritarrek berretsi zuten erreferendumean
        
        Euskal probintziek berreskuratu zituzten
        
        Autonomia fiskala ahalbidetzen duten Kontzertu Ekonomikoak
        
        Diputazioek
        
        Zergak biltzen dituzte
        
        Eusko Jaurlaritzako Ogasun Sailari ematen dizkiote
        
        Gasteizko gobernuak negoziatzen du Madrilgo agintariekin
        
        Haiei eman behar dien kopurua
        
        Kupo delakoa
        
        Nafarroan
        
        Nafarroan bere autonomia erregimen propioa antolatu zuen
        
        Garai bateko foru-sisteman oinarritua
        
        "Foru Hobekuntzaren Legea"
        
        Nafarroan Kontzertu Ekonomikoen parekoari Konbenioa deitzen zaio
        
        Nafarrek nahi izanez gero
        
        Legediak EAEko lurraldeekin bat egiteko aukera dagoela onartzen du