Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

SINH LÍ TIÊU HÓA, HỆ TIÊU HÓA, Kiến thức thêm, _50b48c6b-2eb8-4416-a0c5…

- - - - Sóng chậm
        
        Không gây co cơ
        
        Dựa trên nền sóng chậm
        
        Yếu tố TK, thể dịch
        
        Sóng gai, sóng nhọn
        
        Gây co cơ (càng nhiều gai thì càng co cơ mạnh)
        
        Tần số
        
        Dạ dày, ruột già: 3-8 l/phút
        
        Trong một phút ruột già có thể co thực thụ tối đa bao nhiêu lần? --> 8 lần
        
        Ruột non: 10-20 l/phút
- - - - Chỉ cho thức ăn kích thước dưới 2 mm
  - - - Tiết vào máu
        
        Kích thích thụ thể Gastrin của TB thành
        
        Tiết HCl
  - - - Cơ môn vị mở ra tối đa
        
        Những chất không qua được ở sóng nhu động sẽ được tống hết vào tá tràng lúc này
  - - - Nước phân thành ion H+ và OH-
        
        H+ trao đổi (chui ra ngoài) qua kênh H+/K+ ATPase
        
        K+ đi vào trong
        
        OH- + CO2 tạo HCO3-
        
        HCO3- trao đổi đi ra ngoài mạch máu
        
        Cl- đi vào tb thành
        
        được đưa vào lòng ống thông qua kênh Cl-
        
        Cl- + H+ tạo HCl
    - - Cấp độ 1: Giai đoạn đầu - Liên quan đến yếu tố thần kinh
        
        Loét dạ dày do stress
      - Giai đoạn 2: Dạ dày
      - Giai đoạn 3: Ruột non - có Gastrin like (giống Gastrin)
  - - - HCl tác động vào tiền men trong dạ dày biến pepsinogen thành pepsin
- - - - Co cứng cơ ngăn thức ăn đổ xuống
      - Tiết HCO3- trung hòa acid
- - - - Thường xuyên bổ sung Probiotic: sữa chua, cải chua, ....
      - Khoảng 3 - 4 kg Probiotic trong người
      - Uống kháng sinh nhiều quá dễ mất cân bằng
      - Ngân hàng phân (OpenBiome)
        
        Do uống kháng sinh nhiều nên mất cân bằng hệ vi sinh
        
        Truyền phân cho người "cần phân"
        
        Vì trong phân có nguồn lợi khuẩn
- - - - đồng thời các hoạt động cơ học trg ruột biến hạt mỡ to thành nhỏ
  - - - Chức năng tuần hoàn
        
        Dự trữ máu: 450 ml - 600 ml
      - Chức năng bảo vệ với hệ đại thực bào của gan
      - Chức năng chuyển hóa protein, glucid, lipid
      - Chức năng khử độc
      - Chức năng tiết mật
      - Chức năng dự trữ
- - - - Cơ chế đồng vận chuyển với Na
    - - Cơ chế khuếch tán được hỗ trợ
    - - 1 muỗng cà phê muối
      - 8 muỗng đường
  - - - Chylomicron bị cắt xén từ từ
- - - - Tạo ra đường đôi
        
        Đường đơn: Glucose, Fructose, Galactose
- - - - Tryinogen
        
        Nhờ enterokinase
        
        Trypsin
      - Chymotrypsinogen
      - Carboxypeptidase
        
        Men tác động đầu Carboxyl của chuỗi peptide làm 1aa được giải phóng và đoạn peptide cỏn lại thiếu 1 aa
    - - Amylase
    - - Lipase
        
        Tác động lên C1, C3 của Triglyceride
        
        Còn monoglyceride (cơ thể chấp nhận)
- - - - mật
        
        tiểu quản mật
        
        ống mật lớn
        
        ống mật chủ
  - - - tạo glycogen
      - thủy phân glycogen
      - đường phân
      - tân tạo đường
  - - - albumin
      - 1 phần globulin
      - fibrinogen
      - feritin và prothrombin
  - - - gan
        
        beta acid béo
        
        năng lượng
        
        cholesterol, phospholipid, lipoprotein
  - - - A
        
        10 tháng
      - D
        
        3-4 tháng
      - B12
        
        1-vài năm
    - - ferritin
      - Na, K, Mg,...
  - - - tất cả các yếu tố
        
        II, VII, IX, X (vit K)
    - - nội sinh
        
        H2O2, bilirubin, NH4,...
      - ngoại sinh
        
        Kháng sinh, thuốc ngủ
        
        lưu ý: paracetamol được chuyển hóa hoàn toàn ở gan
        
        nên khi bệnh nhân xơ gan khi sốt thì không được kê mà phải dùng thuốc hạ sốt khác
  - - - tia cực tím (ánh sáng mặt trời)
        
        Vit D3
        
        25 hdroxylase (gan)
        
        25-hydroxycholecalciferol (calcidiol)
        
        1-hydroxylase (thận)
        
        calcitriol
- - - - tăng 3 lần
    - - tăng 10 lần
    - - tăng 20 lần
    - - S: 250 m2
    - - làm tổn thương vi nhung mao
        
        giảm thể tích hấp thu
        
        ăn nhiều nhưng không tăng cân
        
        cơ thể ốm yếu (hội chứng kém hấp thu)
  - - - tuyến tụy
        
        3 loại TB
        
        TB nội tiết
        
        TB ngoại tiết
        
        TB ống bài xuất
        
        tiết ra dịch kiềm
        
        có men amylase
        
        hệ thống tiền men
        
        trypsinogen
        
        được men enterokinase hoạt hóa thành
        
        trypsin
        
        hoạt hóa tiếp những men khác
        
        thành phần men trong dịch tụy
        
        đẩy đủ các men tiêu hóa đường, đạm, mỡ
        
        có tính kiềm
        
        điều hòa bài tiết dịch tụy
        
        thần kinh
        
        TK X
        
        acetylcholine
        
        ez vào nang tụy
        
        hormon
        
        secretin
        
        khi có H+, kích thích secretin ở thành tá tràng
        
        kích thích tụy tiết HCO3-
        
        còn qua dòng máu đến kích thích ở các ống gan
        
        CCK
        
        protein và lipid kích thích CCK tiết men tiêu hóa
        
        viêm tụy cấp là hiện tượng hoạt hóa men tụy trong tuyến tụy
        
        tự tiêu
        
        điều trị bằng nhịn ăn đường tiêu hóa hoàn toàn để không bài tiết dịch tụy
        
        tập ăn lại bằng cháo trắng (thành phần chính là đường)
  - - - gan
    - - 600-1000ml/ngày
    - - muối mật
      - cholesterol
      - bilirubin
      - lecethin và e- (CHẤT ĐIỆN GIẢI)
    - - nhũ tương hóa lipid
        
        tiêu hóa
        
        hấp thu
    - - 5-20 lần
    - - giai đoạn tâm linh
        
        TK X
        
        co thắt túi mật
      - niêm mạc ruột non
        
        lipid, protein
        
        CCK
        
        co thắt túi mật
        
        tăng áp lực
        
        giãn cơ vòng Oddi
  - - - nguồn gốc
      - thành phần
      - chức năng
      - điều hòa bài tiết chất nhầy
        
        đụng chạm hay kích thích khó chịu
    - - peptidase
        
        chuỗi peptide ngắn
        
        amino acid
      - lipase
        
        lipid (đã nhũ tương)
        
        acid béo
        
        glycerol
      - điều hòa bài tiết men tiêu hóa
        
        tại chỗ
        
        hormon
      - lactase
      - sucrase
      - maltase
  - - - cơ chế
        
        khuếch tán do sự chênh lệch áp suất thẩm thấu
      - vị trí
        
        hầu hết ở ruột
      - số lượng
        
        7-8l/ ngày
      - tác dụng
        
        giúp cho nhũ trấp đẳng trương
    - - nguồn gốc
      - cơ chế
      - vị trí
      - số lượng
      - tác dụng
        
        giúp hấp thu glucose, acid amin, chất khác (H+, Cl-)
    - - cơ chế
      - vị trí
        
        tá tràng và hỗng tràng (thụ động cùng Na+)
        
        hồi tràng và đại tràng (chủ động cùng HCO3-)
      - vai trò
        
        trung hòa acid dạ dày và vi khuẩn
    - - cơ chế
      - vị trí
      - vai trò
    - - nguồn gốc
        
        thức ăn (30-80%)
      - cơ chê
        
        vit D hoạt hóa chất chuyên chở, bơm Ca2+ ATPase, hoặc hoán đổi Na+
      - vị trí
        
        tá tràng
      - điều hòa
        
        kích thích
        
        ức chế
        
        PO4 3-
        
        oxylate
    - - nguồn gốc
      - cơ chế
      - vị trí
        
        tá tràng và phần đầu hỗng tràng
      - dạng hấp thu
      - ức chế
    - - tá tràng và hỗng tràng
    - - tá tràng và hỗng tràng chủ yếu, hấp thu giống glucose
    - - vitamin tan trong dầu giống hấp thu lipid
      - chylomicron
        
        hấp thu đi theo đường bạch huyết
- - - - tăng khi nồng độ đường huyết giảm
      - điều hòa bởi motilin và dây X
    - - trữ thức ăn
        
        ngưỡng thấp nhất để tăng áp lực trong dạ dày là 1.5l
      - trộn thức ăn với dịch vị
        
        khoảng 4-6h
        
        sóng co thắt, quả lắc, nhu động, phản nhu động
      - đưa thức ăn ra khỏi dạ dày xuống tá tràng
        
        bị cản trở cơ thắt môn vị
        
        nhu động dạ dày, hang vị
        
        80% thời gian ở dạ dày
        
        20% được xuống tá tràng (nhu động)
        
        trương lực cơ vòng môn vị
        
        đóng không tuyệt đối (nước, dịch qua)
        
        mô vị mở cho 2-7ml/lần
        
        điều hòa hoạt động
        
        yếu tố điều hòa ở dạ dày
        
        gastrin
        
        tăng nhu động
        
        giảm trương lực cơ thắt
        
        motilin
        
        làm giãn cơ thắt môn vị
        
        căng thành
        
        kích thích X và đám rối TK cơ
        
        tăng nhu động|
        
        giảm trương lực cơ thắt
        
        yếu tố điều hòa ở tá tràng
        
        các hormon
        
        pH thấp, nhiều lipid và carbohydrate
        
        giảm nhu động, tăng trương lực cơ thắt
        
        CCK
        
        GIP (Gastric inhibitory peptide)
        
        somatostatin
        
        secretin
        
        phản xạ ruột - dạ dày
        
        căng thành tá tràng
        
        kích thích giao cảm
        
        1 more item...
    - - gọi là sóng co thắt do đói (khi glucose trong máu giảm)
    - - tăng co thắt dạ dày
  - - - TB thành
      - TB G
      - TB chính
        
        tiết pepsinogen
      - TB D
      - TB cổ tuyến
      - TB ECL
        
        tiết histamine
    - - pH 2-3
    - - yếu tố bảo vệ dạ dày
        
        chất nhầy
        
        cũng tựa HCO3-
        
        HCO3-
        
        các yếu tố kích thích bài tiết
        
        prostaglandin I2
        
        chất có tác dụng cholierger
        
        xung động phó giao cảm
        
        tính acid của dịch vị (pH dịch vị =< 2)
        
        các yếu tố ức chế
        
        chất kích thích alpha - adrenergic
        
        aspirin, chất non-steroid
        
        yếu tố nội tại (intrinsic factor)
        
        giúp hấp thu B12 tại hồi tràng
      - yếu tố phá hủy dạ dày
        
        HCl
        
        160mmol acid HCl/1lit, pH khoảng 0.8
        
        giai đoạn 1: Cl- (từ bào tương => kênh nội bào => -70mV => khuếch tán K+)
        
        giai đoạn 2: trong bào tương TB thành H2O => H+ và OH-
        
        ion H+ và K+ trao đổi ở proton (mất 1 ATP)
        
        bắt đầu có HCl trong dạ dày
        
        giai đoạn 3: H2O thẩm thấu vào lòng kênh
        
        giai đoạn 4: CO2 + H2O nhờ carbonic anhydrase thành H2CO3
        
        men CA biến H2CO3 thành H+ và HCO3-
        
        yếu tố ảnh hưởng bài tiết HCl
        
        yếu tố kích thích
        
        acetylcholine (Rc M)
        
        tăng Ca2+
        
        histamine (Rc H2)
        
        tăng cAMP
        
        1 more item...
        
        gastrin
        
        tăng Ca2+
        
        Ca2+, caffein, alcol
        
        yếu tố ức chế
        
        nội sinh
        
        prostaglandin E2, ức chế
        
        2 more items...
        
        somatostatin, ức chế
        
        3 more items...
        
        pH dịch vị < 2
        
        1 more item...
        
        muốn ức chế hoàn toàn acid thì phải dùng thuốc ức chế bơm proton (bơm K+/H+ ATPase)
        
        nhưng có khả năng gây dị tật thai nhi
        
        dùng lâu dài có tác dụng phụ khác
        
        1 more item...
        
        pepsinogen
        
        pH tối thuận khoảng 1.8-3.5
        
        được HCl hoạt hóa thành pepsin
        
        pepsin quay trở lại kích thích phản ứng ngược dương tính
        
        tạo thêm pepsin
        
        cắt protein thành các chuỗi peptide
      - gelatinase
      - lipase
      - nhóm chất vô cơ
      - hormones
  - - - tiết HCl
    - - tiết pepsinogen
    - - bài tiết chất nhầy, HCO3-
        
        trung hòa HCl phía ngoài để bảo vệ các TB phía trong
  - - - bài tiết chất nhầy, HCO3-
    - - tiết gastrin, somatostatin, ít pepsinogen
  - - - nhìn, nghe, ngửi, nếm, ý nghĩ
        
        10%(40ml)
        
        chủ yếu tiết pepsinogen chứ không phải HCl
    - - căng thành dạ dày
        
        tiết dịch vị
      - acetylcholine và protein
        
        TB G
        
        gastrin
        
        tăng tiết HCl
        
        pH =< 2
        
        giảm tiết gastrin
    - - vị trấp (acid)
        
        tá tràng
        
        bài tiết
        
        secretin
        
        GIP
        
        vasoactive intestinal peptide (VIP)
        
        somatostatin, ức chế
        
        histamin
        
        gastrin
- - - - có đám rối TK cơ
    - - đám rối TK dưới niêm
        
        có thể chịu sự chi phối của hệ TKTW, hoặc có thể hoạt động độc lập với hệ TKTW, hệ TK tự chủ (giao cảm, phó giao cảm)
    - - lớp đệm có hạch lympho
  - - - liên kết hở connexin
      - TB sát nhau
      - lan truyền điện thế động
      - hoạt động điện học: phân cực và khử cực
    - - điện thế màng
        
        phân cực
      - điện thế
        
        -50mV đến -60mV
        
        tạo BER = RM[
      - dạng sóng
        
        sóng chậm
      - tần số
        
        3-12 lần/phút
      - cơ chế
        
        Na+/K+ ATPase
      - vai trò
        
        điều khiển thời điểm xuất hiện điện thế động
      - tính chất
        
        lan xa, quyết định nhịp điệu ống tiêu hóa
    - - điện thế màng
        
        khử cực
      - điện thế
        
        =-40mV
      - dạng sóng
        
        sóng nhọn
        
        có co cơ là có sóng nhọn xuất hiện
        
        khi nào đến đỉnh sóng chậm thì sóng nhọn mới xuất hiện
      - tần số
        
        1-10 lần/giây
      - cơ chế
        
        mở kênh Ca2+, kéo theo Na+
      - vai trò
        
        gây co cơ
      - tính chất
        
        vài mm, gây co thắt từng đoạn ống tiêu hóa
    - - di chuyển
      - nhào trộn
        
        tại các vị trí chỗ thắt
      - co liên tục: sd cả cơ dọc và vòng
        
        nhu động và phản nhu động
        
        nhu động
        
        khi sự căng thành (chủ yếu)
        
        sự đụng chạm
        
        hệ TK phó giao cảm
        
        hệ tiêu hóa chỉ bị kích thích bởi hệ phó giao cảm
        
        khi có cảm xúc mạnh
        
        phản nhu động
        
        đẩy ngược lại nhu động ruột => nhào trộn
        
        thức ăn di chuyển dọc
      - co ngắt quãng: sd chủ yếu cơ vòng
        
        phối hợp với nhu động và phản nhu động
        
        nhào trộn thức ăn ở từng đoạn
    - - nguồn gốc
        
        các tuyến tiêu hóa
        
        tuyến dưới niêm mạc
        
        các tuyến phụ thuộc ống tiêu hóa
        
        tuyến nước bọt
        
        tuyến tụy ngoại tiết
        
        gan
        
        các TB biểu mô niêm mạc
      - thành phần
        
        nước
        
        ion
        
        ez
        
        chất nhầy và yếu tố nội tại
      - tác dụng
        
        bảo vệ thành ống tiêu hóa và bôi trơn thức ăn
      - điều hòa
        
        TK (phản xạ) và thể dịch (hormon)
    - - phân giải thức ăn bằng pư thủy phân (phối hợp cơ học và bài tiết) => đơn giản => hấp thu
        
        cơ học: nghiền nát
        
        tăng S tiếp xúc với ez
        
        bài tiết
        
        ez và tạo môi trường pH thuận lợi
    - - vận chuyển thức ăn (dạng đơn giản nhất) => TB biểu mô ruột => máu hoặc mạch bạch huyết
    - - hệ TK
        
        hệ TK ruột
        
        đám rối Meissner
        
        đám rối Auerbach
        
        hệ TK tự chủ
        
        hệ phó giao cảm
        
        qua TK X và sừng bên tủy sống cùng C2-C4
        
        hệ giao cảm
        
        từ T5-L2
      - trung tâm tiêu hóa
        
        thân não
        
        trung tâm nhai (cầu não)
        
        trung tâm nuốt và vị giác (hành não)
        
        hạ đồi
        
        trung tâm đói (nhạy cảm nồng độ glucose trong máu)
        
        vỏ não
        
        qua các phản xạ có điều kiện
      - thể dịch (hormon)
        
        địa phương
        
        gastrin
        
        cholecystokinin CCK
        
        secretin
        
        gastric inhibitory peptide
        
        motilin
        
        somatostatin
        
        chung
        
        adrenaline
        
        insulin
        
        glucagon
- - - - nghiền nát thức ăn (cellulose)
      - nhào trộn, trơn láng
      - tăng diện tích
      - TK chi phối
        
        dây V (vận động), hệ lưới, Hypo-, vỏ não
      - trung tâm
        
        hành não
    - - giai đoạn miệng (có ý thức)
      - giai đoạn hầu (không có ý thức 1-2s)
      - giai đoạn thực quản (không có ý thức 8-10s)
      - cung phản xạ nuốt
        
        nhận cảm giác từ vùng miệng hầu
        
        dây hướng tâm: dây V (cảm giác), dây IX
        
        trung khu: vùng cầu não và hành não
        
        vận động ra: V, IX, X, XII
        
        bộ phận đáp ứng
        
        cơ lưỡi, vùng hầu và thực quản => nuốt
        
        các sóng nhu động của thực quản được kiểm soát bởi dây IX. X và đám rối Auerbach ở thực quản
  - - - Ptyalin (alpha-amylase) và chất nhầy mucin
      - nhiều K+ (gấp 7 lần) và HCO3- (gấp 3 lần) so với huyết tương
      - rất ít Na+, Cl-
      - yếu tố diệt khuẩn
        
        ion thiocyanat
        
        lysozym
      - Ca2+, phosphat, nước
      - còn là nơi đào thải của Pb, Hg, virus dại
    - - tác dụng
        
        tinh bột chín (<5%)
        
        nhờ Ptyalin
        
        Oligosaccharides (đường đôi)
        
        làm ẩm ướt, bôi trơn miệng và thức ăn
        
        vệ sinh răng miệng
        
        chứa 1 số chất diệt khuẩn
        
        kháng thể
        
        lysozym
        
        thiocyanat
        
        pH kiềm của nước bọt trung hòa các acid do VK lên men thức ăn tạo ra và cả dịch vị bị trào ngược
      - điều hòa
        
        nhận tín hiệu từ: miệng hầu, lưỡi, phản xạ dạ dày - ruột hay ói
        
        chịu ảnh hưởng bởi trung khu thèm ăn ở vùng dưới đồi (hypothalamus)
      - kích thích phó giao cảm => tăng tiết
        
        giàu chất điện giải nhưng ít men
      - cung phản xạ bài tiết nước bọt