Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Historia (8, 9, 10...) - Coggle Diagram

- - - - II. Errepublika Espainian ahalegina izan zen sortzeko gizarte
        
        Moderno bat
        
        Demokratiko
      - Errepublika ez zen lurralde edo gizarte talde guztietan berdin
        
        Ulertu
        
        Edo defendatu
      - Hasieratik egin zuten politika erreformista bat
        
        Aspaldiko arazoak eta gabeziak gainditu nahi zituena:
        
        Gizarte politika aurreratua
        
        Antolaera deszentralizatua...
      - Politika hark
        
        Botere atzerakoiak haserre zituen
        
        Ezin izan zituen talde erradikalen protestak ezkutatu
    - - Militar batzuek errepublikaren kontra egindako estatu-kolpeak porrot egin zuen
        
        Gerra bilakatu zen
      - Gerrarako beste arrazoi sakonago batzuk egon ziren
        
        Gatazka armatua aspaldian hasitako tirabira batzuen adierazpen biolentoa izan zen:
      - 1929ko mundu krisiak eragin negatiboa eduki zuen errepublikanoen erreformetan
        
        Nekazaritza-inguruan gatazkak areagotu ziren
      - Alderdi politikoen polarizazioa
        
        Muturreko taldeak eta indarkeria giroa handituz joan ziren
      - Errepublikanoek gobernua kendu zieten botere tradizionalei
        
        Oligarkia finantzarioak
        
        Eliza
        
        Aristokrazia
        
        Botere atzerakoi haiek aginte galdua berreskuratu nahi zuten nola edo hala
  - - - Karlismoa nagusia zenez
      - Errepublikaren aurkako altxamendua garaile izan zen
    - - Ordea, euskal nazionalismoa eta Fronte Popularra indartsuak zirenez
      - Errepublikaren defentza nagusitu zen
  - - - Zatiketa hau euskal autonomiaren sorreran ikusi zen
      - Eusko Ikaskuntzak idatzitako Lizarrako Estatutua ez zen aurrera atera
        
        Lau euskal lurralde historikoen autonomiarako lege-proiektua
      - Estatuaren printzipio batzuekiko talka zegoen
        
        Adb: akonfesionaltasuna
        
        Proiektuarekin jarraitzeko aldaketak egitea ezinbestekoa zen
    - - Bandoak:
        
        Nazionalistak
        
        Errepublikazaleengana hurbildu ziren
        
        Karlistak, ordea
        
        Aldendu eta errepublikaren etsaien bandoan aritu ziren
      - Ondorioz
        
        Nafarroa
        
        Kanpoan geratuko zen
        
        Araban
        
        Estatutua onartzeko prozesua atzeratu zen
        
        Egindako presioengatik
    - - Gerra zegoen biitartean euskal autonomia martxan jarri zen
        
        1936ko urrian
      - Eusko Jaurlaritza koalizio-gobernu bat izan zen
        
        Agirre lehendakariaren zuzendaritzapean
      - Bere zeregin nagusia izan zen errepublikaren defentsa antolatzea
      - Gobernu autonomoaren agintea oso mugatua izan zen
        
        Lurraldetasunaren eta denboraren ikuspuntutik
  - - - Madril konkistatzea ezinezkoa zela ikusita
        
        Francok iparraldeko gune errepublikanoaren kontrako kanpainari ekin zion
      - Lurraldearen kontrako erasoaldietan potentzia faxisten laguntza militarra erabakigarria izan zen
        
        Altxatuek gunea konkistatu ahal izateko
      - Euskal errepublikanoek egindako ahaleginak alferrikakoak izan ziren
        
        Euren lurraldea babesteko
        
        Beste bandokoek soldadu gehiago zituztelako
        
        Haien kontrako masa-bonbardaketez baliatu zirelako aurkariek
    - - Tropa frankisten kontrolpean eroriko ziren
        
        Lehenago Gipuzkoa
        
        Geroago Bizkaia
      - Erregimen totalitario berriaren helburua zen
        
        Oposizio mota guztiak gogor zapaltzea
      - Agintari zentralista berrien zerrenda beltzean egon ziren hasieratik
        
        Errepublikaren arrastoak
        
        Autonomia barne
        
        Euskal nortasuna
    - - Bizkaia eta Gipuzkoa diktaduraren hizkeran izango ziren
        
        "Probintzia traidoreak"
      - Irabazleek larrutik ordaindu erazi nahi zieten errepublikari leialak izana
      - Esate baterako
        
        Kontzertu ekonomikoak ezabatu zizkien Francok
- - - - Hori da arrazoi zuzena
    - - Gatazka armatua aspaldian hasitako tirabira batzuen adierazpen biolentoa izan zen
    - - Nekazaritza-inguruan gatazkak areagotu ziren
    - - Muturreko taldeak eta indarkeria giroa handituz joan ziren
    - - Oligarkia finantzarioak
      - Eliza
      - Aristokrazia
      - Botere atzerakoi haiek aginte galdua berreskuratu nahi zuten nola edo hala
  - - - Haiek espainiarren interesak benetan babesten zituztela adierazteko
      - Estatu-kolpeari "altxamendu nazionala" deitu zioten, herritar guztiak euren alde baleude bezala
    - - "Nazional" direlakoek errepublikaren prestigioari kalte egiteko
      - Errepublikaren defentsa komunismoaren defentsarekin parekatuz
        
        Errepublikazaleei "gorriak" deitzen zieten
    - - Adostasuna eta batasuna:
        
        Hasieratik errepublikazaleen arteko desadostasunek erregimenaren defentsa ahuldu zuten
        
        Gerra egiteko batasun maila handia lortu zuten altxatuek
      - Militarrak:
        
        Lidergo militar bateratu bat nekez lortu zuten
        
        Militar profesional gehiago ("afrikanistak" bando honen oinarria izan ziren)
      - Laguntza
        
        Errepublikak ez zuen kanpoko laguntza handirik lortu
        
        Potentzia demokratikoen pasibotasuna
        
        Brigada Internazionalak salbuespena izan ziren
        
        Errepublikaren alde borrokatzeko sortutako milizia multinazionala izan ziren
        
        Haien kide gehienek euren sorterrietan langile-mugimenduko ekintzaileak izaten ziren
        
        Kanpoko laguntza hobea lortu zuten
        
        Bi diktadura faxistena
        
        Portugalena
- - - - Francisco Franco ez zen errepublikaren aurkako altxatuen buruzagia
      - Haiek Sanjurjo haien liderra istripu batean galdu zuten
    - - Jeneral altxatuen batzorde batek
        
        Salamanca aldean
        
        1936ko irailean
      - Eraginkortasun handiagoa lortu nahi zutelako
    - - Botere pertsonala handituz joango zen
      - Diktaduraren oinarriak jartzen hasi zen gerra garaian
        
        Esate baterako
        
        FET-JONS alderdi bakarraren sorrerarako dekretua promulgatu zuenean
        
        1937ko apirilean
    - - Frankismoaren abiapuntua izan zen
    - - Falange berria
      - Eliza
      - Militarrak
        
        Francoren sostengu nagusia
  - - - Sarrera
        
        Frankismoa diktadura pertsonala zen
        
        1939tik 1975era bitartean
        
        Aldaketa ekonomikoak eta sozialak gertatu arren
        
        Ezaugarri batzuk mantendu ziren
        
        Erregimenaren oinarri politiko-ideologikoak
      - Faxismotik sistema politiko totalitarioa hartu zuen
        
        Hau da
        
        Eraiki zuen erregimena
        
        Gizartea erabat kontrolatu
        
        Eta oposizio mota guztiak ezabatu edo zapaldu nahi zituena
        
        Horretarako Estatuaren interbentzionismoa gizarte aspektu guztietara zabalduz
        
        Aniztasunaren kontrakoa
        
        Antikomunista
      - Nazionalkatolizismoa
        
        Elizaren eta frankismoaren arteko aliantza sendo bat egon zen
        
        Elizak
        
        Frankismoa zilegi egin zuen
        
        Errepublikak gizartea sekularizatuz kendu nahi zion eragina berreskuratu zuen
      - Ikuspegi zentralista
        
        Nazionalismo espainiarra sustatzen zuena
        
        Frankismoak periferiako kulturak eta hizkuntzak gogor zapaldu zituen
        
        Halaber, espainiar historia berrinterpretatu zuen
    - - Diktadura FET-JONS alderdi ofizial bakarraren inguruan antolatu zen
        
        Mugimendu Nazionala hizkera ofizialean
        
        Beste erakunde laguntzaile batzuk sortu zituztela
        
        Gazterien Frontea
        
        O.S.E. edo "Sindikatu Bertikala"
        
        S.E.U. ...
        
        Erregimena talde ultrakontserbadoreen elkartea zen
        
        Diktadoreak sektore guztien gainetik gobernatzen zuen
      - Frankismoaren
        
        Pentsaera
        
        Ideologia atzerakoi askoren sintesia izan zen
        
        Oinarri soziala
        
        Pentsaera hori defendatzen zuen gizarte-taldeak izan zen
        
        Armada
        
        Eliza...
      - Frankismoak promulgatu zituen "Erresumaren Funtsezko Legeak"
        
        Zazpi arau juridiko horiek haren botereak eta oinarriak antolatzeko legeen multzoa izan ziren
  - - - Oposizioa
        
        Gerra amaitu zen arren
        
        Erregimendak oposizioa zapaltzen jarraitu zuen
        
        Adb:
        
        Lege errepresiboak promulgatuz
        
        Errepublikazale asko erbesteratu zen
        
        Oro har erresistentzia gutxi egon zen
        
        Maquis delako gerrilla eta zenbait greba 40ko hamarkadan egon ziren
      - Ekonomia
        
        Agintari frankistek egin zuten politika ekonomikoa oinarrituta
        
        Autarkian
        
        Interbentzionismoan
        
        Oso emaitza txarra eman zuen
        
        Eskasia handiko garaia izan zen, egon ziren
        
        Errazionamendua
        
        Merkatu beltza
      - Kanpo politika
        
        Bigarren Mundu Gerraren garaian
        
        Erregimena Ardatzarekin harreman onak edukitzen saiatu zen
        
        Gerra aurrera joan ahala
        
        Franco potentzia faxistetatik aldentzen saiatu zen
        
        Gerra amaituta
        
        Francoren erregimenak nazioarteko bazterketa jasango zuen
    - - Aldaketak 50.eko hamarkadaz geroztik
        
        Gerra Hotzari esker
        
        1953an AEBekin Madrilgo Itunak eta Vatikanoaren konkordoa sinatuz
        
        Nazioarteko onarpena lortu zuen erregimen frankistak
        
        Onarpen horrek oposizioari kalte handia egin zion
        
        Antikomunismoak erregimenaren iraupena ziurtatu zuen
        
        Francok funtsezko printzipio politikoak mantendu zituen arren, erregimenari saiatu zen
        
        Parafernalia faxista leuntzen
        
        Irekitasunaren irudia ematen
      - Protesta
        
        Ustezko irekitasun apur horrengatik unibertsitateko ikasleek protesta bat 1956an antolatu zutenean
        
        Ezetz ikusi zen
        
        Erregimenaren erantzuna zapalkuntza berriro gogortzea izan zen
      - Ekonomia
        
        Autarkiaren porrota gainditzeko
        
        Politika ekonomikoa aldatu zen
        
        Liberalizatu
        
        Aldaketarako erabakigarriak izango ziren
        
        OPUS DEIko ministro teknokratak
        
        Aditu haiek
        
        1957an
        
        Sartu ziren gobernura
        
        1959an
        
        Egonkortze-plana martxan jarri zuten
        
        Izango zena abiapuntua
        
        Aldaketa sozial
        
        Ekonomiko sakonen
- - - - Sarrera
        
        Frankismoa diktadura pertsonala zen
        
        1939tik 1975era bitartean
        
        Aldaketa ekonomikoak eta sozialak gertatu arren
        
        Ezaugarri batzuk mantendu ziren
        
        Erregimenaren oinarri politiko-ideologikoak
      - Faxismotik sistema politiko totalitarioa hartu zuen
        
        Hau da
        
        Gizartea erabat kontrolatu eta oposizio mota guztiak ezabatu edo zapaldu nahi zituen erregimena eraiki zuen
        
        Horretarako Estatuaren interbentzionismoa gizarte aspektu guztietara zabalduz
        
        Aniztasunaren kontrakoa
        
        Antikomunista
      - Nazionalkatolizismoa
        
        Elizaren eta frankismoaren arteko aliantza sendo bat egon zen
        
        Elizak
        
        Frankismoa zilegi egin zuen
        
        Errepublikak gizartea sekularizatuz kendu nahi zion eragina berreskuratu zuen
      - Ikuspegi zentralista
        
        Nazionalismo espainiarra sustatzen zuena
        
        Frankismoak periferiako kulturak eta hizkuntzak gogor zapaldu zituen
        
        Halaber, espainiar historia berrinterpretatu zuen
    - - Diktadura FET-JONS alderdi ofizial bakarraren inguruan antolatu zen
        
        Mugimendu Nazionala hizkera ofizialean
        
        Beste erakunde laguntzaile batzuk sortu zituztela
        
        Gazterien Frontea
        
        O.S.E. edo "Sindikatu Bertikala"
        
        S.E.U. ...
        
        Erregimena talde ultrakontserbadoreen elkartea zen
        
        Diktadoreak sektore guztien gainetik gobernatzen zuen
      - Frankismoaren
        
        Pentsaera
        
        Ideologia atzerakoi askoren sintesia izan zen
        
        Oinarri soziala
        
        Pentsaera hori defendatzen zuen gizartea-taldeak izan zen
        
        Armada
        
        Eliza...
      - Frankismoak promulgatu zituen "Erresumaren Funtsezko Legeak"
        
        Zazpi arau juridiko horiek haren botereak eta oinarriak antolatzeko legeen multzoa izan ziren
  - - - Sarrera
        
        60ko hamarkadan frankismoak berak sustatu zituen aldaketa ekonomikoen ondorioz etorri ziren
        
        Aldaketa sozial sakonak
        
        Honek guztiak
        
        Handitu zuen hutsunea
        
        Erregimenaren
        
        Eta gizartearen artean
        
        Oposizioa indarberritu zuen
        
        Giro berriaren seinale
        
        Salbuespen egoerak gero eta ohikoagoak ziren
      - Kanpo politika
        
        Are gehiago, frankismoaren aliatu batzuk ere urruntzen hasi ziren
        
        Esate baterako
        
        Vatikanoko II. Kontzilioak katoliko aurrerakoi asko eraman zuen antifrankismora
      - Kontsumismoa
        
        Espainian
        
        Kontsumismo-gizartea agertu zen
        
        Behe mailako jendearen bizimodua asko hobetu zen
        
        Lehenengoz klase ertain zabala zegoen
        
        Espainiar gehienen asmoa gero eta gehiago
        
        Europako herrialde aurreratuagoen bizimodua eta askatasuna lortzea izango zen
        
        Diktadura horretarako oztopoa
      - Adarrak
        
        Garai hartan frankismoaren barruan immobilismo politikoa ez zen ikuspegi bakarra izan
        
        Erregimen barruan sektore erreformista batek erregimena modernizatu nahi zuen
        
        Denbora aurrera joan ahala
        
        Talde hau handituz joango zen
        
        Momentuz
        
        Immobilistak nagusi
    - - 1969an Franco jeneralak bere oinordekoa izendatu zuen
        
        Joan Karlos Borboikoa
      - 1970eko hamarkadan
        
        Aurreko hamarkadako bilakaera areagotu zen
        
        Francoren dekadentzia gero eta argiago zegoen
      - Oposizioa eta frankista erreformistak geroa pentsatzen hasi ziren
      - Erregimenak errepresioa areagotu zuen bere amaierako aldian
      - Trantsizioa gaiztotuko zuen krisi ekonomiko larri bat ere hasi zen
- - - - Gobernuak ez zion oposizioa zapaltzeari utzi
      - Jazarpena areagotu zuen
    - - Errepublikazale askok erbesteratzea erabaki zuten
    - - Espainiaren barruko oposizioa oso talde txikia izango zen
      - Haren zuzendaritza atzerrian egongo zen
  - - - Pasiboa
  - - - Antifrankistek gero eta presentzia gehiago eduki zuten arren
  - - - Unibertsitateko ikasleak
      - Langile-mugimendu klandestinoa
    - - Alderdi Komunistaren eragina
    - - Euskal Herriko nazionalismoa
      - Kataluniako nazionalismoa
  - - - Brigada Politiko-soziala izeneko polizia talde berezia
  - - - Espainiako lurralde guztietan oposizioaren kopurua edo eragina desberdina izan zen
      - Esate baterako
        
        Euskal Herrian eta Katalunian antifrankista gehiago egon ziren beste lurralde batzuetan baino
      - Zergatik?
    - - Biak XIX. mendetik industriaguneak izan ziren. Horrek ekarri zuen
        
        Langile-klasearen hazkundea
        
        Langile-mugimenduaren presentzia handiagoa
      - Frankismo zentralistak periferiako nortasunak gogor zapaldu zituen
        
        Han XIX. mendetik ere bazeuden
        
        Zentralismoari aurre egiten zioten alderdi eta talde nazionalistak
    - - XX. mendean landa-inguruko exodoarekin batera
        
        Hirigune batzuk handituz joan ziren
        
        Langile-klaseko gune handiagoak sortu ziren
      - Esate baterako:
        
        Madril aldeko auzo eta udalerri askotan
        
        Asturiasko meategietan...
      - Hobeto mugitzen edo ezkutatzen ziren hirietan herri txikietan baino
        
        Oposizioa
        
        Pentsaera kritikoa