Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
2.1 Digestio-sistemak elikagaiak eraldatzen ditu - Coggle Diagram
2.1 Digestio-sistemak
elikagaiak eraldatzen ditu
Zer sistemak hartzen dute parte nutrizio-funtzioan?
Nutrizio-funtzioa
Organismoak mantenugaiak eta energia eskuratzen ditu hazteko, mugitzeko, ugaltzeko...
Sortutako hondakinak kanporatzen ditu
4 sistema parte hartzen dute:
Arnas-sistemak
Zirkulazio-sistemak
Digestio-sistemak
Iraitz sistemak
Zer anatomia du digestio-sistemak?
Digestio-hodia
ahotik uzkiraino joaten da, hainbat ehun-geruza ditu, muskulu sendokoak
Faringea
Epiglotis
Esofagoa
mugimendu peristaltiko
Ahoa
Urdaila
kardia, piloroak
Heste meharra
duodenoa, jeiunoa, ileona
Heste lodia
uzkia, heste itsua, kolona, ondestea, apendizea
Digestio-guruinak
digestio-urinak sortzen dituzte eta digestio-hodian barrena isurtzen dituzte, digestio-entzimak
Gibela
behazuna behazun-xixkua
Pankrea
pankreako urina
Listu-guruinak
mihipekoak, submaxilarrak, parotidak
Digestio-sistema
Digestioa
mantenugai bihurtzen ditu irensten ditugun elikagaiak
Nola eraldatzen da elikagaia digestio-hodian zehar?
Urdaileko digestioa
urdailean, elikagaia urdail-urinarekin nahasten, azido klorhidrikoa dauka
proteinen digestioa hasten duen pepsina entzima ere
elikadura-boloa kimo bihurtu eta piloroan barrena ateratzen da urdailetik
Mantenugaien digestioa eta xurgapena heste meharrean
heste meharrean kimoa nahasten da behazunarekin, pankrea-urinarekin eta heste-urinarekin
Han gantzen digestioa hasten, eta gluzidoena eta proteinena osatzen da
kimoak esne-itxura hartzen du eta kiloa deritzo
Irensketa
elikadura-boloa ahotik faringera igarotzen da
Epiglotisa itxi egiten da eta ez du uzten trakean sartzen
elikadura-boloa esofagora igarotzen da, horko muskuluak uzkurtu eta erlaxatu egiten dira
mugimendu hori, mugimendu peristaltikoak esaten zaie
Digestioa ahoan
elikagaiak mastekatu egiten dira, listuak badu entzima bat, amilasa
gluzidoen digestioa hasten duena
listuarekin nahasitako elikagaiari elikadura-boloa deitzen zaio.
Gorozkien sorrera
Digeritu gabeko elikagaien hondarrak ur-kantitate handi batekin heltzen dira heste lodira
Hodia zeharkatzen dutenean, ura xurgatu eta hondarrak solidoagoak egiten dira gorozkiak sortuz
Heste lodian bakterio ugari bizi dira, hesteetako mikrobiota
Digestio kimikoa eta mekanikoa
irentsitako elikagaiak substantzia bakun bihurtzen dira
Digestio mekanikoa
prozesu fisikoak, elikagaien neurria txikitu, hodian zehar aurrera egiten laguntzen diete
Digestio kimikoa
digestio-urinek elikagaiak substantzia kimiko bakun bihurtzen dituzte
Nola gaixotu daiteke digestio-sistema?
Diqestio-sistemako gaixotasunak
Txantxarra
Hortzetako esmaltea suntsitzea da
gibeleko zirrosia
gibeleko zelulak suntsitzen dira eta zuntz-ehunak ordezkatzen
Gastritisa
urdaileko mukiaren narritadura da, mina eta bihotzerrea sortzen du, sendagaiak edo elikagaiak narritagarriak kontsumitzeagatik gerta daiteke
Gastroenteritisa
Urdailean edo hestean sortzen den infekzioa, bakterio, birus, parasitoengatik sortua, sabeleko mina edo sukarra sortzen
Idorreria
xurgatu ez diren hondakinak astiro mugitzen dira heste lodian eta ur asko xurgatzen, barazki gutxi jateagatik agertzen
Beherakoa
Heste lodian mugikortasun handiegia dagoelako sortzen da, infekzio batengatik, egoera txarrean dauden elikagaiak jateagatik, elikadura-intolerantzia batengatik...
Apendizitisa
bere barruan hondarrak metatu direlako, sabeleko min handiak sortzen
Nola saihestu gaixotasunak?
Egoera txarrean dauden elikagaiak ez kontsumitu
Intolerantziak edo alergiak ba dituzu, etiketak kontsultatu
Kontsumitzeko, kozinatu edo izoztu haragia eta arraina
Hartu zuntz asko duten elikagaiak adibidez, fruta, barazkia eta murriztu azukrearen kontsumoa
Elikagaiak garbitu
Egin kirola eta eraman bizitza aktiboa
Eskuak garbitu
Hortzak eta mingaina garbitu