Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
nguyên nhân hình thành và bản chất của độc quyền trong nền kinh tế thị…
nguyên nhân hình thành và bản chất của độc quyền trong nền kinh tế thị trường
Nguyên nhân hình thành độc quyền
Rào cản gia nhập thị trường
Độc quyền do pháp lý: Doanh nghiệp được cấp phép độc quyền bởi chính phủ do tính chất đặc thù của ngành nghề hoặc để đảm bảo an ninh quốc gia. Ví dụ: Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ bưu chính.
Độc quyền do quy mô: Doanh nghiệp có lợi thế về quy mô sản xuất, dẫn đến giảm chi phí bình quân và tạo ra rào cản cho các đối thủ cạnh tranh. Ví dụ: Tập đoàn đa quốc gia trong ngành sản xuất ô tô.
Độc quyền do sở hữu độc quyền: Doanh nghiệp sở hữu nguồn tài nguyên, công nghệ hoặc bằng sáng chế độc đáo mà không ai có thể cạnh tranh. Ví dụ: Dịch vụ cung cấp nước sạch.
Hành vi phản cạnh tranh
Hợp nhất: Các doanh nghiệp liên kết để loại bỏ đối thủ cạnh tranh và chi phối thị trường. Ví dụ: Sáp nhập giữa hai hãng hàng không lớn.
Giá cả bất hợp lý: Doanh nghiệp sử dụng vị thế thống trị để áp đặt mức giá cao cho người tiêu dùng. Ví dụ: Doanh nghiệp dược phẩm độc quyền một loại thuốc thiết yếu.
Hạn chế cạnh tranh: Doanh nghiệp sử dụng các biện pháp như thỏa thuận chia thị trường, hạn chế tiếp cận nguồn cung để ngăn chặn sự cạnh tranh. Ví dụ: Hãng công nghệ độc quyền một hệ sinh thái phần mềm.
Ngoại ứng
Chi phí cố định cao: Ngành công nghiệp có chi phí cố định cao tạo ra rào cản gia nhập thị trường cho các doanh nghiệp mới. Ví dụ: Ngành công nghiệp sản xuất điện.
Tiết độ kinh tế: Sản phẩm có tính chất "tiết độ kinh tế" (network effect) khiến người tiêu dùng có xu hướng sử dụng sản phẩm phổ biến hơn, dẫn đến vị thế độc quyền cho doanh nghiệp đi đầu. Ví dụ: Mạng xã hội Facebook.
Bản chất của độc quyền
Thiếu tính cạnh tranh
Doanh nghiệp độc quyền không phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các đối thủ khác, dẫn đến giảm động lực đổi mới và cải thiện hiệu quả hoạt động.
Người tiêu dùng không có lựa chọn thay thế, buộc phải chấp nhận mức giá và chất lượng do doanh nghiệp độc quyền áp đặt.
Gây thiệt hại cho nền kinh tế
Hạn chế hiệu quả phân bổ nguồn lực: Doanh nghiệp độc quyền có thể sản xuất ít hơn mức tối ưu và bán sản phẩm với giá cao hơn mức giá cạnh tranh, dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội.
Hạn chế tăng trưởng kinh tế: Thiếu tính cạnh tranh kìm hãm sự đổi mới và phát triển công nghệ, cản trở tăng trưởng kinh tế.
Bất bình đẳng thu nhập: Doanh nghiệp độc quyền thu được lợi nhuận cao bất hợp lý, dẫn đến bất bình đẳng thu nhập trong xã hội.
Vai trò của chính phủ
Chính phủ cần ban hành luật chống độc quyền để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh trong thị trường.
Kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp độc quyền để bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng và xã hội.
Khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp mới vào thị trường, tạo ra môi trường kinh doanh cạnh tranh.