CÁC NGUYÊN TẮC CƠ BẢN TRONG LQT
Khái niệm
Nguyên tắc bình đẳng chủ quyền
Nguyên tắc thiện chí thực hiện các nghĩa vụ quốc tế
Pacta sunt servanda
Nguyên tắc hòa bình giải quyết các tranh chấp quốc tế
Không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia khác
Nguyên tắc hợp tác
Nguyên tắc cấm đe dọa sử dụng/sử dụng vũ lực
Điều 2
Hiến chương LHQ
Tuyên bố về nguyên tắc của LQT điều chỉnh quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia (Nghị quyết 2625 (XXV)) được Đại hội đồng LHQ thông qua vào ngày 24/10/1975
Nguồn
Nội dung
Điều 2 Khoản 1
Hiến chương LHQ
Các ĐƯQT thành lập các tổ chức quốc tế khác
Điều 6 Hiến chương Tổ chức Liên Mỹ 1948
Điều 4 Khoản a Hiến chương Liên minh Châu Phi năm 2000
Điều 2 Khoản 2a và Điều 5 Hiến chương ASEAN
"Tất cả các quốc gia đều bình đẳng về chủ quyền. Các quốc gia bình đẳng về quyền và nghĩa vụ và là thành viên bình đẳng của cộng đồng quốc tế"
Chủ quyền
Quyền lực tối cao của một quốc gia bên trong lãnh thổ của mình và bên ngoài lãnh thổ trong QHQT
Đối nội
Đối ngoại
Quốc gia thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp mà không có bất kì sự can thiệp nào từ bên ngoài. Thông qua những quyết định về mọi vấn đề nhưng phải trên cơ sở ý chí chủ quyền của nhân dân
Quyền độc lập của một quốc gia thể hiện qua quyền tự quyết mọi vấn đề đối nội và đối ngoại của quốc gia không có sự áp đặt từ chủ thể khác, trên cơ sở tôn trọng chủ quyền của mọi quốc gia trong cộng đồng quốc tế
Chủ quyền của mọi quốc gia đều bình đẳng về mặt pháp lý trước LQT, bất kể sự khác biệt về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa hay điều kiện tự nhiên
Nội hàm nguyên tắc
(NQ 2625)
Bình đẳng về pháp lý (bình đẳng về quyền và nghĩa vụ)
Mỗi quốc gia có chủ quyền hoàn toàn và đầy đủ
Có nghĩa vụ tôn trọng tư cách của các QG khác
Bất khả xâm phạm về toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị
Về mặt lí thuyết: chấm dứt tất cả các hành vi xâm phạm bằng vũ lực – tuy nhiên trong thực tế thì không triệt để, chỉ tương đối
Có quyền tự do lựa chọn và phát triển chế độ chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội
Có nghĩa vụ tuân thủ đầy đủ và thiện chí các nghĩa vụ quốc tế và chung sống hòa bình với các quốc gia khác
Nguồn
Nội dung
Điều 2 Khoản 2 Hiến chương LHQ
Nguyên tắc pacta sunt servanda
Đồng thời tồn tại trong tập quán quốc tế, cũng được xem là một nguyên tắc pháp luật chung
Các ĐƯQT có hiệu lực ràng buộc = các ĐƯQT đang có hiệu lực với các bên kí kết thì đều ràng buộc các bên đó, bất kể chính ĐƯQT có điều khoản về nguyên tắc pacta sunt servanda hay không
Các bên kí kết có nghĩa vụ phải thực hiện các ĐƯQT đang có hiệu lực một cách thiện chí
Nguồn
Nội dung
Điều 1 về mục đích và tôn chỉ hoạt động của LHQ
Điều 2 Khoản 3 và Điều 33 Hiến chương LHQ
Các ĐƯQT đa phương
Điều 4 Khoản b và Điều 5 Khoản g Hiến chương Tổ chức Liên Mỹ 1948
Điều 1 Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương 1949
Điều 4 Khoản e Hiến chương Liên minh Châu Phi 2000
Điều 2 Khoản 2d Hiến chương ASEAN 2008
"Tất cả thành viên sẽ giải quyết các tranh chấp quốc tế giữa họ bằng các biện pháp hòa bình theo cách thức mà hòa bình và an ninh quốc tế và công lý không bị tổn hại"
Tồn tại trong tập quán quốc tế, ràng buộc tất cả các quốc gia
Các biện pháp hòa bình GQTC
Nghĩa vụ không làm phức tạp tranh chấp
Đàm phán; trung gian; hòa giải; điều tra; sử dụng các thiết chế / dàn xếp khu vực; tài phán (tòa án, trọng tài) và các biện pháp hòa bình khác
Đàm phán là biện pháp phổ biến nhất trong hòa bình GQTC
Các quốc gia có quyền tự do lựa chọn biện pháp mà họ thấy thích hợp
LQT hiếm khi quy định về một biện pháp bắt buộc nhất định
“Nghĩa vụ hạn chế có hành động có thể làm xấu đi tình huống gây nguy hiểm cho việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế và phải hành động theo cách thức phù hợp với mục đích và nguyên tắc của LHQ”
Trong các án lệ của cơ quan tài phán quốc tế, nghĩa vụ không làm phức tạp tranh chấp được viện dẫn trong trường hợp tranh chấp đang được thụ lý giải quyết tại một cơ quan tài phán quốc tế, nhất là trong trường hợp có yêu cầu áp dụng các biện pháp tạm thời.
Trong Vụ kiện Biển Đông, Toà trọng tài khẳng định nghĩa vụ này tồn tại độc lập ngay khi các quốc gia tham gia vào tiến trình GQTC.
Nguồn
Nội dung
Điều 2 Khoản 4 Hiến chương LHQ 1945
Các ĐƯQT khác
Tập quán quốc tế
“Trong QHQT, các thành viên từ bỏ đe doạ sử dụng vũ lực hay sử dụng vũ lực chống lại sự toàn vẹn lãnh thổ hay độc lập chính trị của các quốc gia khác, hoặc theo cách thức khác trái với các Mục đích của LHQ”
Ngoại lệ
Sử dụng vũ lực = sử dung vũ khí, khí tài của các lực lượng quân sự
Điều 51 Hiến chương LHQ = quyền tự vệ
Hội đồng Bảo an áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo Điều 42.
Nguồn
Nội dung
Nguồn
Nội dung
Một số điều, khoản của LHQ
Điều 1 Khoản 3
Điều 2 Khoản 5
Điều 11 và 13, Điều 56 và 73
Vừa mang tính chất định hướng chung vừa gắn liền với các lĩnh vực của đời sống quốc tế, phản ánh tinh thần hợp tác quốc tế của LHQ.
NQ 2625
Các quốc gia phải hợp tác với các quốc gia khác trong việc duy trì hoà bình và an ninh quốc tế.
Phải hợp tác để thúc đẩy sự tôn trọng phổ quát, tuân thủ quyền con người và các quyền tự do cơ bản, và trong việc loại trừ tất cả các hình thức phân biệt chủng tộc cũng như tất cả các hình thức không hoà hợp tôn giáo.
Phải tiến hành QHQT trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hoá, kỹ thuật và thương mại phù hợp với nguyên tắc bình đẳng chủ quyền và không can thiệp.
Các quốc gia thành viên của LHQ có nghĩa vụ thực hiện các biện pháp riêng hoặc chung hợp tác với LHQ phù hợp với Hiến chương.
Khuyến khích các quốc gia nên hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học, kỹ thuật trong việc thúc đẩy tiến bộ văn hoá giáo dục quốc tế, phát triển kinh tế trên khắp thế giới, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển.
Nguyên tắc dân tộc tự quyết
Điều 2 Khoản 7 Hiến chương LHQ
Điều 15 Hiến chương Hội Quốc liên 1919
Điều 8 Công ước Montevideo về Quyền và nghĩa vụ của các quốc gia 1933
Tập quán quốc tế
"Hội đồng Hội Quốc liên sẽ không đưa ra khuyến nghị đối với các tranh chấp liên quan đến vấn đề thuộc thẩm quyền nội bộ của quốc gia"
“Không một quốc gia nào có quyền can thiệp vào các vấn đề đối nội hay đối ngoại của quốc gia khác”.
“LHQ sẽ không can thiệp vào công việc thuộc thẩm quyền nội bộ của các quốc gia thành viên”.
NQ 2625
Không quốc gia nào/nhóm quốc gia nào có quyền can thiệp, trực tiếp/gián tiếp, vì bất kỳ lý do nào vào công việc đối nội và đối ngoại của bất kỳ quốc gia nào khác. Theo đó, can thiệp vũ trang và tất cả các hình thức can thiệp/đe doạ chống lại tư cách của quốc gia/chống lại các đặc trưng chính trị, kinh tế và văn hoá của quốc gia đó, đều là vi phạm LQT.
Không quốc gia nào có thể sử dụng/khuyến khích sử dụng các biện pháp cưỡng ép bằng kinh tế, chính trị hay các hình thức khác nhằm buộc quốc gia khác phải phụ thuộc mình khi thực hiện các quyền chủ quyền và nhằm bảo đảm các lợi thể ở bất kỳ hình thức nào. Cũng vậy, không quốc gia nào được tổ chức, hỗ trợ, khuyến khích, tài trợ, kích động, dung thứ cho hành vi lật đổ, khủng bố hay các hoạt động vũ trang trực tiếp nhằm lật đổ bằng bạo lực thể chế, hoặc can thiệp vào các cuộc bạo động dân sự ở quốc gia khác.
Việc sử dụng vũ lực để ngăn cản các dân tộc có bản sắc quốc gia cấu thành hành vi vi phạm các quyền không thể tách rời của các dân tộc đó và vi phạm nguyên tắc không can thiệp.
Mỗi quốc gia đều có quyền không thể tách rời trong việc lựa chọn thể chế chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá mà không chịu sự can thiệp dưới bất kỳ hình thức nào của quốc gia khác.
Không có bất kỳ đoạn nào nêu trên sẽ được giải thích như phản ánh các quy định của Hiến chương liên quan đến duy trì hoà bình và an ninh quốc tế.
Mọi vấn đề mà LQT không cấm hay không yêu cầu quốc gia phải hành xử theo một cách nhất định đều thuộc về tự do hành động của quốc gia đó.
Ngoại lệ
Việc áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định của Chương VII Hiến chương LHQ.
Can thiệp có sự đồng ý của quốc gia sở tại.
HĐBA có thể áp dụng các biện pháp có tính chất can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia thành viên nếu HĐBA xác định có mối đe doạ đến hoà bình, phá hoại hoà bình hay hành vi xâm lược.
Nguồn
Nội dung
Điều 1
Hiến chương LHQ
“Phát triển quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc về quyền bình đẳng và dân tộc tự quyết, và thực thi các biện pháp phù hợp để củng cố nền hoà bình phổ quát”
Nghị quyết 1514 (XV) 1960 về Tuyên bố Trao độc lập cho các quốc gia và dân tộc thuộc địa
"Tất cả các dân tộc đều có quyền tự quyết..."
Tập quán quốc tế
Các dân tộc có quyền tự do quyết định chế độ chính trị, kinh tế, văn hoá và xã hội của mình mà không có sự can thiệp từ các quốc gia khác.
Tất cả các quốc gia có nghĩa vụ phải tôn trọng quyền tự quyết của các dân tộc, không có hành vi ngăn cản việc thực thi quyền này, và cần hỗ trợ, giúp đỡ các dân tộc và LHQ trong việc chấm dứt chủ nghĩa thực dân và hiện thực hoá quyền này.
Quyền dân tộc tự quyết không cho phép chủ nghĩa thực dân tiếp tục tồn tại, không cho phép một quốc gia cưỡng ép, bóc lột một dân tộc khác. Đối với các dân tộc thuộc địa hay lãnh thổ không tự trị, LHQ giúp đỡ các dân tộc này thực thi quyền tự quyết.
Thành lập một quốc gia độc lập có chủ quyền cho riêng mình
Liên kết tự do với một quốc gia khác
Sáp nhập vào một quốc gia khác
Trung gian & Hoà giải:
Giống: Đều có sự can thiệp của bên thứ ba
Khác: Phạm vi hoạt động:
TG < HG
Hoà giải được tham gia trực tiếp, được đưa ra các lời khuyến nghị (nhưng không ràng buộc các bên)
Điều tra:
Thu thập thông tin, giúp các bên có cơ sở, nội dung để giải quyết các tranh chấp
Sử dụng thiết chế tài phán
2 chức năng chính
Giải quyết tranh chấp
Đưa ra các ý kiến tư vấn
Phải có sự cho phép của Đại Hội đồng / Hội đồng bảo an...
Câu hỏi pháp lý phải phù hợp với quyền hạn, chức năng của tổ chức đưa ra câu hỏi...
Sử dụng thiết chế khu vực:
Thành lập các Hội đồng / Uỷ ban đóng vai trò như các cơ quan trung gian / hoà giải... GQTC giữa các quốc gia thành viên