Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Abangoardia Euskal Literaturan - Coggle Diagram
Abangoardia Euskal Literaturan
Noiz?
XX. mendeko azken herenean garazu zen euskal Herrian.
Ezaugarri nagusiak
Informismoa
Tradizio zaharren ukazioa
Sinbolismoaren eta futurismoaren garrantzia
Adierazteko modu berrien aldeko joera
Eragin moral, erlijioso eta politikoetatik askatzeko ahalegina
Askatasun osoaren nahia
Artea=Jolasa
Gaiak
Posia sentimentala ez, askatasunaren aldeko jarreara...
Berrikuntzak
Poesia
Bertso askeak sortu, formak eta soinuak erabili
Irudiarekin jokatu
Koloreak, letra mota- tamainiak... erabili zituzten marrazkiak osatuz (kaligramak)
Soinuekin jokatu
Hotsekin musikalitatea edo doinua sortu poesia kantu mota bat bilakatuz
Narratiba
Kontatzeko teknikei eta moldeei eman zieten garrantzia
Perspektibismoa
Gertaera bat ikuspuntu edo perspektiba ezberdinetatik kontatu
Narrazio estilo nahasketa
Estilo batetik bestera
Hizkuntza erregistroen aniztasuna
Maila jasoa, herri-hizkera... narrazio berean erabili
Narrazio linealaren haustura
denboraren aurrera eta atzerako bidaiak
Zer?
Aurrekoarekiko haustura eta hizkuntza literarioaren berrikuntza
testuingurua
gorabeherak: krisiak, suspertzeak, lagabezia...
Zergatik?
36ko gerraren eta l. Mundu Gerraren ondorengo egoera latzek arrazoiarekiko eta pentsamenduarekiko mesfidantza eraginda
helburua
Tradizioarekin hautsi eta beste joera batzuk ezartzeko helburua
Eragina
Artean, kulturan, filosofian eta literaturan
Sinbolismoa eta futurismoaren garrantzia
Erakunde naturalak sortu ziren
Garaiko idazle batzuk
Arantxa Urretabizkaia
Donostian jaio zen 1947ko uztailaren 1ean eta gaur egun 73 urte ditu eta Hondarribian bizi da.
Euskal idale eta kazetaria da, baina eleberrigintzan, olerkigintzan eta gidoigitzan aritu zen.
1983.urtean uskaltzain urgazle izendatu zuten. Saizarbitoria eta Ibon Sarosalare bidetik aldendu zen. Lur argitaletxearen inguruko taldean hasi zen idazten. Zenbait hedabidetan egin du lan artikuluak idazten eta solaskide moduan.
1977.urtean Egin egunkarian hasi zen kazetari lanetan eta geroztik EITB, El Dirio Vasco... hedabideetan ere jardun du. Narrazioan eta poesian itzulpenak egin zituen.
Hainbat sari irabazi zituen, baina aipagarrienak Euskadi Saria eta Rosalía de Castro Saria izan ziren
"Zergatik panpox"
Gai berria, emakume baten egunerokoa kontaketatzen du.
Emakume narratzailea da
Artze
Joxan Artze Agirre (Usurbil, Gipuzkoa, 1939ko apirilaren 6a - 2018ko urtarrilaren 12a)
Euskal idazle eta txalapartaria zen.
1966an Ez Dok Amairu taldearen sortzaileetako bat izan zen.
1969an Ez Dok Amairuko sentikaria prestatu zuen hainabat kiderekin
(Mikel Laboa, Xabier Lete, Benito Lertxundi (bizirik)...
Lehen aldian, "kanpotik barrura" ikusten zuen ("Harzabal" ezizena erabiltzen zuen, 1969-79)
Barrutik sentzitzen zuena atera
Bigarren aldian, "barrutik kanpora" idaztera aldatu zuen bere ikuspegia ("Hartzut" ezizenarekin)
Lehen aldi hartako Artze gazteak inguratzen zuen errealitatea islatzen zuen bere lanean, garai eta lekuarekin zuen lotura agertzen zuen nalabait.
Bilaketa lana egin zuen, beti berritzaile izateko asmoz eta irakurlea erakarri, harritu, probokatu eta eragitearen alde.
Lanak
Isturitzetik Tolosan barna laino guztien... (1969)
Laino guztien azpitik, Jose Luis Zumetaren laguntzarekin. (1973)
Eta sasi guztien gainetik, Jose Luis Zumetaren laguntzarekin. (1973)
Atxaga
Ateazu, Gipuzkoa, 1951. Jose Irazu Garmendiaren goitizena --> Atxaga
Ekonomia Zientzietan lizentziatu zen Bilboko Unibertsitatean, eta hainbat lanbidetan aritu izan zen baina azkenaldian literaturari bete-betean ekin zion.
Abangoardiak eta bereziki surrealismoak B. Atxagaren Etiopiaren bidez izan zuen sarrera euskal literaturan (1978)
Berrikuntza ekarri zuen lana "Etiopia" (1978) poesia liburua da (euskarari abarkak kendu eta hirian abiatzeako ahalegina izan zen)
34 hizkuntzatan irakurri daiteke eta zinemara eraman dute. Teknika berriak, Hizkera ironikoa, isiluneak...
Miren Agur Meabe
Lekaitio, Bizkaia, 1962ko urriaren 7an jaio zen.
Maistra ikasketak egin zituen Derioko Ikasle Eskolan (1983). 9 urtez egin zuen lan Kirikiñokpo eskolan eta gero GIltza-Edebé argitaletxeko Euskal Herriko zuzendaritza hartu zuen 1992an editore lanetan.
Poesian eta literaturan aritu zen batez ere
Poesian murgildu eta Lasarte-Oriako Udalaren Saria irabazi zuen (1991)
Espainiako Kritika Saria ere lortu zuen Bitsa eskuetan poema-liburuarengatik
Haur eta gazteen literatura egin zuen
urtean Euskarazko Haur eta Gazte Literaturako Euskadi saria irabazi zuen, Errepidea lanagarik.
Lehen lana
Uneka... Gaba (1986)
Uneak bkarrik bizi ditugula eta uneak bizi gaituela da ideia nagusiena