Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Euskal literaturaren idazleak - Coggle Diagram
Euskal literaturaren idazleak
Bernard Etxepare
Bere obrarik grarrantzitzuena "Linguae Vasconum Primitiae" da
1545an idatzi egin zen
Bertsozko hamabost konposizioz eta prosazko hitzaurre batez osatua.
Behe-nafarrerako euskalkia erabiltzen du
Gaiak: erlijioa, maitasuna, autobiografia eta euskara
Kritikak ortografia irregularragatik
Baina
funtsezkoa euskara idatziaren hedapenean
XV. mendeko apaiz eta idazle nafarra
1480 urtearen inguruan jaio
Espainiako Albret etxearen eta Karlos I.aren arteko gatazkek markatutako bizitza
Espetxeratzea Biarnoko espetxe batean, traizio salaketapean, 1521 eta 1530 artean seguru asko
Joanes leizarraga
XVI. mendeko apaiz eta idazle lapurtarra
1506an jaio eta 1601ean hil
Euskararen garapenean garrantzi handia
Joana III.a Albretekoa erregina nafarrak eskatu zuen Testamentu Berria Itzultzeko
Joana III.a Albretekoak babestua
1571n Arroxelan argitaratua eta lau euskal artzainek berrikusia
Erlijio-jaien eta aztarna-lezioen egutegia eta doktrina biltzen ditu
Jatorrizko testuarekiko duen zorroztasunagatik nabarmentzen da
Hizkuntzaren erabilera kultua, latinaren maileguekin
Euskara idatzia ezartzeko eta zabaltzeko ekarpen garrantzitsua
Hasiera batean apaiz katolikoa izan zen, eta 1559an protestantismora bihurtu zen
Joanes Etxeberri
Latinaren jakintsua eta itsas eraikitzailea izan zen.
Jaiotze-data,1580 ingurukoa
Obra nagusia: Manual Debotionezkoa
Bordelen Argitaratua 1627an
Bertsoen eskema metrikoa 4/4/4/3 zen
8000 bertso inguru zituen
2 zatitan banatu zuen
Gai naugusia Erlijioa zen
15 silabako neurria zuten
Pedro Agerre (Axular)
Urdazubin jaio zen, Nafarroan, 1556an, eta Saran hil zen, Frantzian, 1644an
Ezizena, jaio zen baserritik dator
Teologia ikasketak egin zituen Iruñean, eta humanitateak Lleidan eta Salamancan
Apaiz ordenatua Frantzian, 1596an
Aldaketa garaian bizi izan zen, Espainia gainbeheran eta Frantzia bere urrezko garaian
Lan apaigarriena "Gero" da (1643)
60 kapitulu
Prokrastinazioaren gaia jorratzen du eta ardurak atzerapenik gabe betetzearen garrantzia
Sermoien antzeko estilo erretorikoa
Predikatzaile gisa duen iraganagatik
Baliabide erretoriko ugari erabiltzen ditu
Irakasteko, atsegina izateko eta irakurlea mugitzeko
Euskarazko literaturako lanik onenetakotzat jotzen da
Arnaut Ohienart
Polifacetikoa zen
Legelari, politikari, historialari, poeta eta literatur kritikaria.
Maulen jaio zen 1592an eta Saint-Palaisen hil zen 1667an.
Eskubide ikasketak egin zituen Bordelen
Hirugarren Besoko sindiko bihurtu zen Solako estatuetan 1663an.
Juana de Ordosekin ezkondu zen eta Nafarroako Estatuen abokatu izan zen
Baiona, Paue, Tolosa eta Parisko artxiboetan ikertu zuen Agramonteko jaunei buruz.
Garrantzi hadia izan zuen Ipar Euskal Herriko bizitza kultural eta politikoan.
Obrak
"Déclaration historique de l 'injuste usurpation et retention de la Navarre par les Espagnols" (1625).
"Les Proverbes Basques" (1657)
Esaera zaharrak eta euskarazko olerki autobiografikoak biltzen ditu.
"L 'art poetique" (1665)
Euskarazko metrika eta bertsogintzari buruzko arau orokorrak eskainiz.
Euskal poesiari buruzko saiakera
"Notitia utriusque Vasconi, tum iberic, tum aquitanic," (1638),
Historiografikoki bi Euskal Herriei buruzkoa da.
Tartas
Zubereraren lehen liburuaren egilea da
1610 eta 1612 urteen artean jaioa, baina ez dakigu noiz hil zen.
Bere aita Sohutako baserritar dirudun bat zen
Aueko erretorea eta Zuberoako kleroaren abadea izan zen.
Obrak
Ontsa hiltzeko bidea (Orthez, 1666)
Aszetika-liburua
Euskarazko otoitzak, Jainkoaren eta Elizaren aginduak, Ama Birjinen letaniak eta egileari eskainitako bertsoak biltzen ditu.
Hainbat euskalki erabiltzen ditu baina ortografia falta asko ditu
Occupatione devotaq (Orthez, 1672)
Kristauen ekimen aszetikoei buruzko bigarren liburua
Lehenengoa baino laburragoa