Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
OINARRIZKO BEHARRAK:ELIKADURA - Coggle Diagram
OINARRIZKO BEHARRAK:ELIKADURA
Elikadura eta nutrizioak edozein bizidunek duen ezinbesteko behar biologikoei erntzuten die.
Irensten ditugun subtantziak elikagaiak dira
Organismoak erreakzio biokimikoen biez prozesatzen ditu gai solido edo likido konplexu horiek eta mantenugai esaten zaien substantzia soilago bihurtzen diugu
Elikadura brondatezko eginkizun kontzientea da eta gizakiak bere buruari elikatzeko behar dituen gai guztiak ematen dizkion prozesu guztiak hartzen ditu
Kozinatzea
Prestaketa
Eraldaketa
Mastekatzea
Mantenugaiak digeritutako elikagaien substantzia organiko edo inorganikoak dira
Gatz mineralak
Bitaminak
Proteinak
Lipidoak edo koipeak
Ura
Gluzidoak,azukreak edo karbohidratoak
Funtzioaren arabera bi taldetan biltzen ditugu
Makronutrienteak
Mikronutrienteak
Nutrizioa: elikagaiek izaten dituzten prozesu eta tranformazioak giza gorputzak elikagaiak onar eta erabil ditzan.
Metabolismoa: Nutrizioaren bizi-funtzio guztiak metabolismoan biltzen dira
Nutrizio printzipioak: Giza gorputza sei mantenugai talde hauen arteko erlazioak osatzen du
%15lipidoak eta koipek
%6 gatz mineralak
%16 proteinak
%0,02 gluzidoak,azukreak edo karbohidratoak
%62 ura
Mantenugaien funtzioak
Funtzio erregulatzailea:erreakzio biokimiko nutrizionalak aktibatzean datza funtzio erregulatzaileak eta era berean erreakzio horiek katalizatzaile gisa jarduten dute.
Funtzio plastikoa:ehun berriak sortzeko eta gastatutakoak berritzeko beharrezko materialak ematean datza.
Funtzo energetikoa:erreakzio biokimikoei eusteko beharrezkoa den energia ematen dute.
Mantenugaien deskribapena
Karbohidratoak
Sailkapena
Bi azukreren konposatuak edo disakaridoak
Polisakaridoak
Azukre sinpleak edo monosakaridoak
Funtzioak
Glukosa mailari eutsi
Ura eta hondakin toxiko bat sortuko da: azetona
Koipeak:honen funtzioa gorputzean pilatu eta enrgia-erreserba izatea da.
Sailkapena
Gantz monoasegabeak
Gantz poliasegabeak
Gantz aseak
Funtzioak
Gorpuz erregairako erreserbatzat aritzea
Traumatismoetatik babestea
Proteinak: eraketa osagaiak dira eta ezinbestekoak dira gorputzeko zelula,guruin-jariaketa,entzima,hormona eta organismoko ehun aktibo guztietarako.
Proteinen-ekarpena
Proteinak oso azkar berritzen direla
Ez dugula proteina-erreserbarik
Glutamina: plasmako eta eskeleto-muskuluko aminoazido garrantsitzuenetako bat da
Proteinak eta aminoazidoak
Aminoazido esentzialak: ezinbestekoak dira,baina gorputzak ez dituenez fabrikatzen,dietaren bidez hartu behar ditugu
Aminoazido ez-esentzialak:nahitaezkoak dira
Aminoazidoak: proteinen oinarrizko osagaiak dira.
Elikagaik dira proteina-iturri nagusiak
Animalia jatorriko proteinak
landare jatorriko proteinak
Funtzioak
Funtzio plastikoa
Funtzio antiedematikoa
Bitaminak: elikagaietan dauden gai organikoak dira, bitamina faltak abitaminosia ekartzen du.
Sailkapena
Bitamina hidrodisolbagarriak: uretan disolbatzen direnak dira.
Bitamina lipodisolbagarriak: koipetan disolbatzen direnak dira,
Gatz mineralak: substantzia mineralak gorputz-pisuko %5 dira eta bitaminekin batera mikronutrienteen taldea osatzen dute.
Ura: gai konposatua da ezinbestekoa bizi ahal izateko.
Mineralak
Burdina
Fluorra
Kaltzioa
Iodoa