Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สรุปเนื้อหา Blueprint วิชาผู้สูงอายุ, นางสาว มณฑิตา กล่อมสงค์ รหัส…
สรุปเนื้อหา Blueprint วิชาผู้สูงอายุ
มโนทัศน์เกี่ยวกับการพยาบาลผู้สูงอายุ
ความหมาย
ผู้สูงอายุไทยที่มีอายุ 60 ปีบริบูรณ์ขึ้นไป
ประเภทผู้สูงอายุ
วัยกลาง old aged 70-78 ปี
วัยปลาย the very old 80 ปีขึ้นไป
วัยต้น young old 60-69 ปี
เจตคติการดูแลผู้สูงอายุ
ความสูงอายุไม่ใช่โรค อย่าง"คิดว่า "แก่แล้วจะรักษาไปทำไม"
ผู้สูงอายุ ก็คือ คนๆนึงที่อายุมาก แต่ก็สามารภทำนู้นนี่ได้ มีความสามารถ มีสิทธิเลือก /ตัดสินใจ
สรุปคือ.. พยาบาลเข้าใจ เคารพให้เกียรติให้ผู้สูงอายุทำก่อน แล้วค่อยช่วยเหลือตามความจำเป็น
ทฤษฎีความสูงอายุ
ทฤษฎีที่อธิบายการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย จิตใจ และสังคมของผู้สูงอายุมีด้วยกันหลาย ทฤษฎี แต่ในที่นี้จะกล่าวถึงทฤษฎี 2 ทฤษฎีคือ ทฤษฎีความสูงอายุเชิงชีวภาพ และทฤษฎีความสูงอายุ เชิงจิตสังคม
ทฤษฎีความสูงอายุเชิงชีวภาพ
ทฤษฎีการเชื่อมตามขวาง (cross linkage theory) ทฤษฎีนี้อธิบายว่า ความสูงอายุเกิดขึ้นจาก มีการเชื่อมตามขวางของโมเลกุลของโปรตีนในอิลาสตินและคลอลาเจน ทำให้เส้นใย colgen เกาะกัน
แน่นทำให้เนื้อเยื่อมีความยืดหยุ่นลดลง มีลักษณะแข็ง แตก และฉีกขาดง่าย
ทฤษฎีอนุมูลอิสระ (free radical theory) อนุมูลอิสระที่มากเกินไปจะทำลายอิเล็กตรอน ภายในเนื้อเยื่อและโครงสร้างทางพันธุกรรม ทำให้เซลเสียหายและทำงานผิดปกติ ส่งผลให้เกิดการ กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันภายในร่างกายให้ทำงานมากขึ้น
ทฤษฎีความเสื่อมโทรม (wear and tear theories) เชื่อว่า ความแก่เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้น จากการที่อวัยวะมีการใช้งานมากเกินไป หรือใช้งานไม่ถูกต้อง ย่อมเสื่อมสภาพได้ง่ายและเร็วขึ้น เช่น ข้อเสื่อม ปวดหลัง
ทฤษฎีการสูงอายุทางสังคมวิทยา
2.ทฤษฎีกิจกรรม (activity theory) การทำกิจกรรมต่างของบุคคล
ทฤษฎีความต่อเนื่อง (continuity theory) เชื่อว่า ผู้สูงอายุจะแสวงหาบทบาททางสังคมใหม่
มาทดแทนบทบาทเดิมที่สูญเสียไป
1.ทฤษฎีแยกตนเอง/ทฤษฎีถอยห่าง
ทฤษฎีบทบาท (role theory) เมื่ออายุมากขึ้นบุคคลจะถูกเปลี่ยนแปลงบทบาทไป เช่น เปลี่ยน
บทบาทเป็นปู่ ย่า ตา ยาย ซึ่งถูกปรับบทบาทเพื่อแยกสถานะทางสังคม
กระบวนการเปลี่ยนแปลงผู้สูงอายุ
ปัจจัยที่มีผลต่อผู้สูงอายุ ปัจจัยภายใน ได้แก่พันธุกรรม พฤติกรรมสุขภาพ
ปัจจัยภายนอก ได้แก่ ระดับการศึกษา เศรษฐานะ การเกษียณ
การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย
ระบบผิวหนัง หนังกำพร้าบางลง เส้นใย collagen+elastin คุณภาพลดลง น้ำ+ไขมันใต้ผิวหนังลดลง
ระบบประสาทสัมผัส ช่องปากและฟัน ต่อมรับรสลดลง
น้ำลายลดลง ปากแห้ง เหงือกร่น สารเคลือบฟันกร่อน
ระบบทางเดินปัสสาวะ Glomerruli ลดลง ผู้หญิงกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานหย่อน ผู้ชายต่อมลูกหมากโต
ระบบกล้ามเนื้อและกระดูก
กระดูกสลายสูงขึ้นจากผู้หญิงขาดฮอร์โมน estrogen ขาดการออกกำลังกาย ทำให้ parathyroid hormone สูง เกิดการสลายแคลเซียมออกจากกระดูกสูง
ระบบต่อมไร้ท่อ
ตับอ่อนเสื่อม ผลิตอินซูลินลดลง
ระบบทางเดินอาหาร
กล้ามเนื้อหูรูดปลายหลอดอาหารหย่อนตัว กล้ามเนื้อหูรูดทวารหย่อน
ระบบประสาท
เซลล์สมอง เซลล์ประสาทลด แต่ CSF เพิ่ม lipofuscin เพิ่ม senile plaques ของ amyloid สะสม
การประเมินภาวะสุขภาพผู้สูงอายุ
ใช้เครื่องมือ chula ADL index
การเเปลผล
0คะเเนน ผู้ป่วยหมดสติ หรือผู้ป่วยต้องพึ่งพา
9 คะเเนน พึ่งพาตนเองได้
1-4 คะเเนน ต้องพึ่งพาผู้อื่นบางส่วน/ต้องมีคนคอนดูเเล/เฝ้าระวังเวลาปฏิบัติกิจกรรม
ใช้เครื่องมือ MMSE-thai 2002
คัดกรองภาวะสมองเสื่อม
จุดตัดสำหรับคะเเนนที่ส่งสัยภาวะสมองเสื่อม
-ผู้สูงอายุที่ไม่ได้เรียน (อ่านไม่ได้ จุดตัด<12 เต็ม 23
-ผู้สูงอายุ เรียนประถม <17 เต็ม 30
-ผู้สูงอายุกว่าประถม <22 เต็ม 30
การประเมินความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน
(Achirity of Daily living ADL)
ใช้เครื่องมือ Ba,thel ADl index -คะแนนรวม ADL (เต็ม) 20 คะแนน
0 - 4 คะแนน ภาวะพึ่งพาโดยสมบูรณ์ : very low initial score, (total dependence)
5-8 ภาวะพึ่งพารุนแรง : low initial score, (severe dependence)
9-11 ภาวะพึ่งพาปานกลาง : intermediate initial score, (moderately
12-20 ไม่เป็นการพึ่งพา : initial high, (mildly severe dependence,
คนนนยิ่งเยอะ = พึ่งพาน้อย
แบบประเมินภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ
19-24 คะแนน =เศร้าปานกลาง
2.25 คะแนน - เศร้ารุนแรง
(ระวังฆ่าตัวตาย)
13-18 คะแนน = เศร้าเล็กน้อย
แบบทคสอบปรเมินความเสี่ยงต่อการหกล้ม Timed up and Go test (TUGT)
เดินด้วยอัตราเร็วปกติระยะ 3 เมตร
เล้ยวหมุนตัวกลับและย้อนกลับมานั่งเก้าอี้ตัวเดิม
10 วินาที= ปกติ
29 วินาที= เสี่ยงต่อการหกล้ม
การพยาบาลเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ
1.Physical activity (Exercise) การออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ ไม่เหมาะสม เช่น ยกของหนัก งัดข้อ เหมาะสม เช่น รำไทเก๊ก รำมวยจีน ฝึกโยคะ
2.Fall/Environment การป้องกันอุบัติเหตุหกล้มในผู้สูงอายุ คำแนะนำ การเปลี่ยนท่าช้าๆ ใส่รองเท้าส้นเตี้ย มีดอกยาง ออกกำลังกายช่วยให้การทรงตัวดีขึ้น
3.Injury/Abuse การทารุณกรรม ด้านร่างกาย จิตใจ ทรัพย์สินทางเพศ ทอดทิ้ง การช่วยเหลือ ให้ความรู้ ตระหนักให้ครอบครัวเข้าใจการเป็นผู้สูงอายุ
การพยาบาลผู้สูงอายุที่มีปัญหาด้านสุขภาพ
ระบบประสาท
Dementia สมองเสื่อม
-เกิดในผู้สูงอายุ
ความจำเสื่อม
โจทย์จะมี keyword เรื่อง ผู้สูงอายุ หลงลืมนั้นนี้
การพยาบาล :จัดสิ่งเเวดคงเดิม ของวางไว้ที่เดิมเสมอ
Delirium
ภาวะสับสนฉับพลัน เป็นแล้ว หายได้ เกิดจากร่างกายเจ็บป่วย เช่น Ex ชัก, ไข้สูง, Elyle ไม่สมดุล
การพยาบาล: เน้นความปลอดภัย
ระวังอุบัติเหตุ , สื่อสารด้วย ค่าที่สั้น
กระชับ , เข้าใจง่าย
การใช้ยาในผู้สูงอายุ
การที่ร่างกายจัดการกับยาที่เข้าสู่ร่างกาย
-การกระจายตัวของยา ยายะกระจายไปในส่วนต่างๆของร่างกาย
-การปรับเปลี่ยนยาของตับ ยามีการ metabolized ที่ตับ
-การดูดซึม ยาจะถูกดูดซึมที่กระเพาะและลำไส้
-การขับถ่าย ยาจะถูกขับออกทางไต
ยากลุ่ม anticholinergic
diphenhydramine,chlorpromazine,atropine
ผลข้างเคียง ตาพร่ามัว ท้องผูก ปากแห้ง ง่วงนอน สับสน
ยากลุ่ม NSAIDs เช่น Ibuprofen,naproxen,diclofenac
เลือดออกในกระเพาะอาหาร ยายับยั้ง prostaglandin ทำให้เลือดเลี้ยงไตลดลง Na สูง ทำให้ไตวายเฉียบพลัน
ยากลุ่ม ACEI (Pril) ยาลดความดัน เช่น Enalapril
ผลข้างเคียง ไอแห้ง
นางสาว มณฑิตา กล่อมสงค์
รหัส 6301110801102