Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Фонетика - Coggle Diagram

- - - - -мен, -бен, -пен – баламен, жұлдызбен, жолдаспен;
      - -қор, -паз, -қой – еңбекқор, өнерпаз, әуесқой;
      - -тал, -дар, -тай – өсімтал, кіріптар, шешетай;
      - -хана – емхана, дәріхана;
      - -нікі, -дікі, -тікі – Майранікі, атамдікі, Мақсаттікі;
      - -кер, -гер, -кеш – айтыскер, қаламгер, арбакеш;
      - -кес, -күнем – даукес, пайдакүнем;
      - -ов(а), -ев(а), -ин(а) – Әуезов(а), Серікбаев(а), Майлин(а);
      - бей – бейтарап, бейуақыт, бейтаныс.
  - - - 1) ілгерінді ықпал;
      - 2) кейінді ықпал;
      - 3) тоғыспалы ықпал.
- - - - Қатаң дауыссыздар — дауыс шымылдығы қатыспай, тек салдырдан жасалатын дауыссыз дыбыстар: п, к, қ, т, с, ф, х, ц, ч, ш щ;
      - Ұяң дауыссыздар — дауыс шымылдығының қатысуымен жасалатын, салдыр мен үн тең болатын дауыссыздар: б,в, г, ғ, д, ж, з;
      - Үнді дауыссыздар — дауыс шымылдығының қатысуымен жасалатын салдырға қарағанда үн басым дауыссыздар: р, л, м, н, ң, у.
  - - - Жуан дауыстылар — тілдің кейін жиырылуы арқылы жасалатын дауыстылар: а, о, (у), ұ, ы
      - Жіңішке дауыстылар — тілдің ілгері созылуы арқылы жасалатын дауыстылар: ә, е, (и), ө, ү, і
      - Ашық дауыстылар — тілдің таңдайға қарай төмендеп барып көтерілуі арқылы жасалатын дауыстылар, оларды айтқанда жақ кең ашылып, иек төмендейді. Қазақ тіліндегі ашық дауыстылар: а, ә, е, о, ө.
      - Қысаң дауыстылар — жақтың кең ашылмай, тілдің таңдайға қарай жоғары көтерілуі арқылы жасалатын дауыстылар. Қазақ тіліндегі қысаң дауыстылар: ы, і, (и), (у), ү.
      - Еріндік дауыстылар — айтылуда еріннің алға қарай сүйірленуі арқылы жасалатын дауысты дыбыстар: о, ө, ұ, ү, (у). Бұлар орыс тіліндегі әдебиеттерде "Лабиализованные гласные" деп те айтылады.
      - Езулік дауыстылар — айтылуда еріннің кейін тартылып, езудің жиырылуы арқылы жасалатын дауысты дыбыстар: а, ә, е, э, ы, і, (и). Орыс тіліндегі әдебиеттерде "Нелабиализованные гласные" терминімен де беріледі.