Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

NATURAREN ANTOLAKETA MAILAK - Coggle Diagram

- - - - Izakia babestu
      - Egiturak osatu
      - Erresistentzia + elastikotasuna eman
      - Lehengaien gordelekua
    - - Ehun konektiboa
        
        Zelulak matrizez osatua
        
        zuntzak erresistentzia + elastikotasuna eman
      - Ehun epiteliala (Babes ehuna)
        
        Gainazalak estali
        
        Guruinak dituzte
        
        Substantziak kanporatu
      - Gihar ehuna
        
        Uzkurtzen da
        
        Mugitzeko beharrezkoa
        
        Giharrak sortu
      - Nerbio ehuna
        
        Neuronak osatu
        
        Estimuluak jaso eta erantzuna eman
        
        Organismoaren jarduera kontrolatu
  - - - Ezaugarriak mantendu
      - Elementuaren zatirik txikiena
    - - Elementu kimiko baten zatirik txikiena
      - Atomoak
    - - Bi atomo edo gehiagoren lotura
        
        Makromolekularrak
        
        Molekula handiak
        
        Milaka atomo
        
        Konplexu supramolekularra
        
        Zenbait molekula
        
        Organulu zelularra
        
        Konplexu supramolekularrengandik osatua
        
        Ez dute 3 bizi funtzioak betetzen
    - - Konposatu kimikoak
- - - - Mugimendua ahalbidetzea
      - organoak babestea
    - - Hezurra
        
        Babesa eman, odol zelulen produkzioa, organismoari forma eman.
      - Giharra
        
        Energia kimikoa energia mekanikoan bihurtu, mugimendua ahalbidetu, artikulazioak babestu eta odolaren zirkulazioari lagundu
      - Kartilagoa
        
        mugitzen laguntzen du hezurrak bata bestearen gainean irristatzen utziz.
      - Tendoia
        
        giharrak eta hezurrak elkarren artean lotu.
      - Artikulazioa
        
        mugimendua ahalbidetu, hezurrak ez higatzea.
    - - Ariketa fisikoa egin aurretik, gorputza ez berotzeagatik.
  - - - Odolean dauden hondakinak jaso eta kanporatzeaz arduratzen da.
    - - Giltzurrunak
        
        Organu garrantzitsuena da eta gernua bertan sortzen da
        
        Odola garbitu
        
        Azidoak erregulatu
        
        Kaltzioa erregulatu
      - Ureterrak
        
        Hodi batzuk dira eta gernua giltzurrunetatik maskuriara garraiatzen dute.
      - Maskuria
        
        Organo huts eta elastiko bat da eta honen funtzioa gernua biltzea da. Honi esker, borondatezko kanporaketa gertatzen da.
      - Uretra
        
        Honen funtzioa gernua maskuritik kanpoaldera eramatea da.
    - - Bakteriak, birusak, onddoak, elikadura desegokia, alkohola…
        Osasun arazoak (adibidez, infekzioak)
  - - - Elikagai solido eta likidoak digestio guruinekin nahasten ditu, mantenugaiak lortzeko, eta hauek zeluletara iristeko.
    - - Ahoa
        
        Ahoak elikagaiak murtxikatzen ditu eta listuarekin nahasten ditu.
      - Esofagoa
        
        Elikagaiak ahotik urdailera eramaten ditu.
      - Urdaila
        
        Elikagaiak guruinek askatzen duten behasunarekin nahasten ditu.
      - Heste meharra
        
        heste-meharreko guruinak jariatuz, proteinak eta karbohidratoak deskonposatzen ditu.
      - Pankreasa
        
        guruin pankreikoa jariatuz, karbohidratoak, koipeak eta proteinak deskonposatzen ditu.
      - Gibela
        
        guruin batekin, koipeak deskonposatzen ditu.
      - Heste lodia
        
        heste-lodiaren bakterioek hainbat elikagai deskonposatzen dituzte.
    - - Berandu afaltzea, antibiotikoak, bitamina maila baxuak, alkohol gehiegi edateak eta deshidratazioak
  - - - Ugaltzeko
      - Plazer sexualerako
      - Hormonen ekoizpenerako.
      - Emakumeen sexu-ezaugarriei eusteko.
      - Haurdunaldia eta erditzea ahalbidetzeko.
    - - Obulutegiak
        
        Hormona sexual femeninoak sortzen ditu.
      - Falopioaren tronpak
        
        Obuluak obulutegitik umetokiraino garraiatzen ditu.
      - Umetoki-lepoa
        
        Fluidoak pasatzen uzten du, adibidez, odol menstruala.
      - Bagina
        
        Bertatik botatzen da odol menstruala eta erlazioak izateko ere balio du.
    - - Haurdunaldian zehar tabakoa eta alkohola kontsumitzeagatik.
  - - - Zelulen gasak trukatzea
    - - Sudurra
        
        Airea sartzeko eta irteteko balio du
      - Ahoa
        
        Airea sartzeko eta irteteko balio du
      - Faringea
        
        airea laringera pasatzen den hodi bat da.
      - Laringea
        
        Arnasa hartzeko, hitzegiteko eta irensteko balio digu.
      - Bronkioloak
      - Trakea
        
        Laringean hasten den eta toraxeraino hedatzen den hodia.
      - Bronkioak
        
        Airea biriketan sartu eta ateratzeko aukera ematen dute.
      - Birikak
        
        Bularrean dauden kolore gris arrosazko organo pare bat dira.
      - Arbeoloa
        
        Gas-trukea gertatzen den tokia.
      - Diafragma
        
        Biriken behaldean dagoen muskulu bat da.
    - - Erretzeak biriketako minbizia edo bihotz arnas geldialdia ekar ditzake
  - - - Ugaltzeko.
      - Plazer sexualerako.
    - - Prostata
        
        Semenaren zati likidoa ekoizten du.
      - barrabilak
        
        Espermatozoideak eta gizonezkoen testosterona hormonak ekoizten dituzte.
      - Zakila
        
        Mikziorako (txiza egiteko) eta sexu-harremanetarako balio du.
    - - Genitaleetan golpeak jasotzeagatik
  - - - Barne garraio sistema
      - Odola garraiatu
    - - Bihotza
      - Odol hodiak
        
        Zainak
        
        Oxigenatu gabeko odola garraiatu.
        
        Arteriak
        
        Oxigenatutako odola garraiatu.
        
        Kapilarrak
        
        Odol hodi oso txikiak
    - - Ponpaketa desegokia (ez da odol asko garraiatzen)