Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
VIPASSANA (TỨ NIỆM XỨ) - Coggle Diagram
VIPASSANA
(TỨ NIỆM XỨ)
THÂN
HƠI THỞ
CHÚ TÂM vào nơi phát sinh hơi thở: BỤNG/MŨI
QUAN SÁT/NHẬN BIẾT hơi thở VÀO/RA/DÀI/NGẮN/NHANH/CHẬM
TƯ THẾ
ĐI/ĐỨNG/NẰM/NGỒI...
Ý MUỐN >< DI CHUYỂN
TỈNH GIÁC
THẤY CHÍNH XÁC
THẤY TRỌN VẸN
THẤY QUÂN BÌNH ngũ căn: Tín, Tấn, Niệm, Định, Huệ
TỨ ĐẠI
ĐỊA
Đặc tính: cứng-mềm
Công năng: làm nền tảng
Biển hiện: thu nhận, chấp nhận
THỦY
Đặc tính: chảy xuống, kết hợp/liên kết
Công năng: làm mạnh lên
Biểu hiện: kết hợp vật chất với nhau
HỎA
Đặc tính: nóng-lạnh
Công năng: làm cho trưởng thành, nóng hay lạnh đi
Biểu hiện: tiếp tục cung cấp sự mềm dẻo
PHONG
Đặc tính: bành trướng, dãn nở, nâng đỡ
Công năng: tạo sự di động
Biểu hiện: đưa đẩy, vận chuyển
THỌ
LẠC
KHỔ
VÔ LẠC/KHỔ
PHÁP
5 CHƯỚNG NGẠI
THAM ÁI
SÂN HẬN
RÃ RƯỢI BUỒN NGỦ
BẤT AN HỐI HẬN
HOÀI NGHI
5 UẨN THỦ
Hiện tượng Tâm lý và Vật lý
SẮC: thuộc về Vật chất
DANH
Thuộc về Tinh thần
THỌ: thuộc về Cảm giác
TƯỞNG: nhận biết về sự vật, tạo thành hình ảnh lưu lại trong tâm
HÀNH: thuộc về Trạng thái/yếu tố của tâm: tham/sân/si/tín/niệm/huệ....
THỨC: nhận biết đơn thuần về đối tượng không phân biệt tốt/xấu
6 CĂN
Mắt
Tai
Mũi
Lưỡi
Thân
Tâm
6 TRẦN
Vật Thấy
Âm Thanh
Mùi
Vị
Xúc Giác
Pháp
6 THỨC
Nhãn
Nhĩ
Tỷ
Thiệt
Thân
Ý
10 TRÓI BUỘC: Tham dục, Sân hận, Kiêu mạn, Tà kiến, Hoài nghi, Giới cấm thủ, Hữu, Ganh tị, Bủn xỉn, Vô minh
7 GIÁC CHI
Yếu tố giác ngộ
CHÁNH NIỆM: không lay động, hời hợt, trôi nổi... mà chú tâm, đi sâu vào đối tượng => công năng là Nhớ
TRẠCH PHÁP: đi xuyên thấu sự vật để hiểu rõ cố tủy một cách chắc chắn, đúng đắng => công năng là Thắp sáng đối tượng
TINH TẤN: nỗ lực tinh thần khi Chánh niệm, cần có mặt thường xuyên trong mọi hoạt động tinh thần => công năng là Củng cố
HỶ: vui thích, hân hoan (thuộc Uẩn Hành) => công năng là làm cho thân Tươi mát và đầy năng lượng => nhẹ nhàng, vui vẻ
THƯ THÁI: là an tịnh, tĩnh lặng, tâm yên lặng không bị khuấy động => công năng là loại bỏ sự hỗn loạn, dao động
ĐỊNH: tâm trụ trên đề mục, không lang thang bên ngoài => công năng là làm tập trung các tâm sở => an lạc, tĩnh lặng
XẢ: tạo sự quân bình giữa tâm và tâm sở => công năng là ngăn chặn sự trội hay kém, uể oải hay phấn chấn
4 THÁNH ĐẾ
KHỔ ĐẾ
Chân lý về Khổ
Không đạt được Mong Cầu. Cái gì bị áp chế/bó buộc thì là Khổ (Dukkha), cái gì có khởi đầu/châm dứt là Vô Thường, cái gì Vô Thường là Khổ
=> Tất cả THỌ là KHỔ, 5 UẨN THỦ là KHỔ
KHỔ KHỔ: khổ thân, khổ tâm
HOẠI KHỔ: khổ do thay đổi của sự vật
HÀNH KHỔ: khổ do mọi vật thế gian được tạo thành đều do duyên sinh
TẬP ĐẾ
Nguyên nhân của Khổ
Do ÁI DỤC
DỤC ÁI: là tham ái, dính vào các đối tượng yêu thích
HỮU ÁI: tham ái, dính vào cuộc sống mới
VÔ HỮU ÁI: tin rằng chỉ có một đời sống duy nhất này, không có khởi sanh sau khi chấm dứt
DIỆT ĐẾ
Chấm dứt Khổ
Loại bỏ, vứt bỏ
Giải thoát khỏi
Không dính mắc
ĐẠO ĐẾ
Con đường chấm dứt Khổ
GIỚI
CHÁNH NGỮ
Lời nói đúng đắn: không nói dối, đâm thọc, hung dữ, vô ích...
CHÁNH NGHIỆP
Hành động đúng đắn, hướng đến đạo đức, an bình, không khổ mình khổ người
CHÁNH MẠNG
Sống bằng nghề nghiệp đúng đắn, lương thiện
ĐỊNH
CHÁNH TINH TẤN
Nỗ lực ngăn chặn/từ bỏ điều ác, khởi sinh/tăng trưởng điều thiện
CHÁNH NIỆM
Luôn chú tâm, có ý thức về hoạt động/cảm giác của Thân, hoạt động/đối tượng của Tâm
CHÁNH ĐỊNH
Trạng thái tâm An định và Tỉnh thức
TUỆ
CHÁNH KIẾN
Thấy/Hiểu đúng đắn, mọi vậy như chúng là
CHÁNH TƯ DUY
Tư duy tháo gỡ những dính mắc (tham, sân, si...) => từ bi, hỷ, xả...
TÂM
Tham
Sân
Si
Rã Rượi/Buồn Ngủ
Tán Loạn
Quảng đại
Hữu hạn/Vô thượng
Định