Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Khoáng - Coggle Diagram

- - - - Vai trò
        
        Tạo bộ xương
        
        Ca, P chiếm 84% trong xương
        
        Nguồn dự trữ Ca, P
        
        ĐVCV: Ca có nhiều ở xương bảng (xương sườn, xương sống, xương chậu) chứa đầy keo Colloid-Calcium dễ huy động Ca vào máu, xương
        
        Gia cầm: Ca cũng có ở xương bảng nhưng số lượng xương ít nên còn có ở xương ống
        
        Hoạt hóa enzyme trypsin, transaminase
        
        Dẫn truyền xung động TK
        
        Ổn định keo Colloid
        
        Phát huy tương hỗ đặc tính kết dính màng tế bào và chất bên trong
        
        Tham gia đông máu
        
        Giảm kích thích thần kinh cơ
      - Yếu tố ảnh hưởng
        
        Giai đoạn đẻ trứng, tiết sữa tùy thuộc cung Ca, P từ thức ăn
        
        Cung thiếu Ca, gà đẻ chỉ huy động được 30% Ca để tạo trứng. Bò sữa cao sản, thấp dần theo sự tăng lứa tuổi => bò tuổi lớn dễ bại liệt hơn
        
        Vit D ảnh huởng lớn hấp thu Ca: thúc đẩy tạo thành CaBP hấp thu ở đoạn tá tràng, nhiều hay ít tùy điều tiết Vit D và parahormone
        
        Tuổi tăng => giảm hấp thu
        
        Thiếu Ca: Thú sinh trưởng mềm xương, còi xương; thú trưởng thành xốp xương. Gà đẻ vỏ trứng mỏng, vỏ lụa
        
        Cung Ca quá nhiều => giảm hấp thu
        
        Dạng hợp chất: Phosphate, Lactate, Clorid hấp thu tốt hơn Carbonat
        
        Toàn bộ Ca trong cơ thể gia cầm đủ để tạo 10-11 trứng
    - - Vai trò
        
        Tạo xương, tạo phần mềm (não và cơ), cấu tạo acid nucleic, nguồn năng lượng
        
        thành phần của enzyme chuyển hóa đường, đạm, béo; tham gia hô hấp tế bào
        
        tham gia cấu tạo phospholipid, phosphoprotein, acid nucleic
        
        tham gia cấu tạo ATP, các chất cân bằng kiềm-acid
      - Hấp thu và triệu chứng thiếu
        
        Hấp thu ở đoạn tá tràng; thú nhai lại có thể qua dạ cỏ
        
        Vit D dạng 1,25(OH)2D3 thúc đẩy hấp thu P
        
        Nhu cầu cao nhất giai đoạn sinh trưởng, phát triển bộ xương
        
        cung cấp ko đủ: giảm tính ngon miệng, giảm tuần hoàn nl, chậm phát triển; ĐVCV ít rối loạn do sinh trưởng chậm, ở gia cầm sinh trưởng nhanh thì bị còi xương
        
        thú sinh sữa cao sản, gà đẻ trứng thiếu P bị xốp xương thể osteoporosis
        
        thú sinh sản, P tăng khuếch tán chất dd vào nang noãn. Nếu thiếu => mất sinh sản (đặc biệt bò sữa)
    - - Hạt ngũ cốc, hạt cây dầu nhiều P nhưng 2/3 dạng phytin. Dạng này liên kết với Ca2+, Mg2+ tạo dạng khó tan, ko có men phân giải. Chỉ có VSV dạ cỏ và ruột già mới có men
      - tỷ lệ Ca/P tối ưu: 1,3-1,5/1. Thực tế: có giới hạn P = KP nhiều rau củ quả, ít đạm, ít hạt
      - Gia cầm non, heo con tận dụng P thực vật được 30% so với P vô cơ. Gà đẻ và ngỗng được 50%
      - Môi trường tá tràng còn chua nên Ca khó tạo dạng kết tủa => Gà đẻ, thú nhai lại vẫn tận dụng tốt dù tỉ lệ Ca/P cao
      - tỷ lệ Ca/P càng gần với giới hạn Vit D thì càng đỡ tác hại
    - - Dư Ca: liên kết P tạo dạng ko tan bài thải ra ngoài => tận dụng P thấp => giảm ngon miệng, chậm sinh trưởng, giảm chuyển hóa (nhất là gia cầm đẻ trứng và bò sữa)
      - Dư P ít hại với thú ăn thịt, ăn tạp do thận bài thải dễ dàng hơn ĐV ăn cỏ
      - Thực phẩm của ĐV ăn cỏ nhiều Ca, Mg, K và hạn chế P. Nếu cung dư P thì liên kết với Mg2+, Ca2+ tạo dạng kết tủa đóng hạt trong thận, bàng quan; tắc nghẽn ống dẫn niệu,bể thận có thể tử vong
  - - - cấu tạo xương, chức năng sinh lý phần mềm
      - Mg trong xương >1/2 Mg cơ thể, trong xương có khoảng 0,5-0,7% Mg
      - Trong vỏ trứng. Phần mềm Mg cao nhất trong gan. Ca và Mg trong máu có quan hệ trong cân bằng kiềm-acid
    - - Bình thường hóa mạng lưới Chelate của xương: tích lũy Ca tạo bộ xương chắc chắn
      - Tham gia phosphoryl hóa oxh: kích thích enzyme chuyển nhóm phosphate cao năng lượng vào ATP
      - Thiếu Mg: co giật tetanos. Tương tự, Ca thấp dưới mức cũng co giật dẫn đến tử vong. Ca, Mg có mqh trong thăng bằng thần kinh
      - Thiếu Mg thì hàm lượng histamine trong huyết tương và trong nước tiểu tăng
        lên. Ca dư, Mg thiếu => vôi hóa hoại tử thận (Dư Ca cũng thiếu hụt Mg do cạnh tranh vị trí trên Ligandum)
      - Ko cần bổ sung Mg vào KP cho gia súc gia cầm vì đã có nhiều trong thực phẩm
  - - - cân bằng ASTT, cân bằng điện giải, ổn định pH
      - tạo chênh lệch điện thế ion dẫn truyền xung động TK
      - Na tạo chất đệm ổn định pH dạ cỏ
      - Cân bằng điện giải: Na+ bên ngoài, K+ bên trong, Cl- đi qua lại cân bằng ASTT trong và ngoài
      - Cl tạo HCl hỗ trợ tiêu hóa ở dạ dày
      - tạo chất khoáng trong sản phẩm ĐV. TV giàu K, ĐV giàu Na và Cl
    - - Do Corticoid của TTT
      - Ở người cao huyết áp: sử dụng Dezamethasol làm hấp thu điện giải vào máu => tăng huyết áp => sử dụng dược phẩm giữ K bên trong, thải Na ra ngoài
      - Thức ăn chứa nhiều K dễ gây tiêu chảy
      - Trâu, bò, dê, cừu: chịu dư thừa K tốt do bài thải qua thận dễ dàng; nhạy cảm với dư và thiếu Na, Cl
      - Thú ăn thịt: chịu dư Na, Cl tốt do bài thải qua thận dễ; dư K thì ko tốt
      - heo và gia cầm: cần cân bằng, dư hay thiếu cái nào cũng ko tốt
- - - - Cấu trúc enzyme chứa nguyên kim loại metalloenzyme
      - liên quan tổng hợp insulin của tuyến tụy
    - - Trên gia cầm
        
        Bệnh perosis: khớp chân xưng phồng, sừng hóa tb chân lông
        
        Thiếu kéo dài: giảm tỉ lệ ấp nở
      - Trên heo
        
        Bệnh viêm da parakeratozis: viêm nổi mẩn đỏ tạo thành lớp vẩy sừng parakeratozis
        
        thiếu kéo dài: giảm thụ tinh
    - - Do thức ăn ko đủ Zn, dễ xảy ra ở vùng có mưa nhiều, đất phèn chua
      - Do thức ăn chứa nhiều acid phytic hoặc ion phosphate làm kết tủa Zn. Vd: cám gạo
      - Do Zn bị cạnh tranh vị trí trên Ligandum. Vd: Dư Ca
  - - - Cấu tạo chondroitin sulfate, bộ phận của mucopolysaccharide cấu tạo mạng lưới tích lũy Ca vào xương
      - phòng bệnh mất điều hòa, mất thăng bằng ở thú sơ sinh
      - cấu trúc enzyme tổng hợp polysaccharid và glucoprotein. cấu tạo enzyme chứa KL metalloenzyme
      - quan trọng trong trao đổi Glucid, cofactor trong enzyme catalyse, tổng hợp cholesterol và FA cho gan
    - - Thú giai đoạn sinh trưởng
        
        đặc biệt gà thịt nuôi lồng dễ thiếu: biến dạng bộ xương
        
        perozis do Mn xảy ra từ từ, xương biến dạng bị vôi cốt hóa. thiếu Vit B1, B2 gà bị liệt chân hàng loạt, chữa = Vit B complex
      - bệnh perozis: rối loạn phát triển xương, trật khớp, trẹo chân
      - Perozis trên gà do thiếu Mn, Zn, B2, PP, Cholin, Biotin, Vit E
      - Đường vân xương bị cong queo, gợn sóng, xoắn lại, khớp chân phình to, biến dạng
      - Trên gà đẻ: vỏ trứng có vết rạn giống chân chim
      - Trên vịt
        
        vỏ trứng sọc dưa do niêm mạc tử cung tiết Ca và sắc tố vỏ ko đều
        
        kéo dài: giảm thụ tinh, ấp nở, phát triển lông ko đủ, phôi thai chết trước 20-21 ngày
      - Trên heo nái sinh sản: xương yếu, đi túm chân, lưng cong vòng tròn, ngại vận động
      - Trên bò: ít thiếu Mn do ăn nhiều cỏ hòa thảo
    - - Do thức ăn nghèo Mn
      - Do có yếu tố ngăn cản hấp thu Mn: phytin hoặc gốc phosphor
      - Thiếu Vit tương tác Mn trong perozis: B2, PP, Biotin, D
      - Yếu tố con giống: giai đoạn sinh trưởng cần nhiều Mn
      - gà nuôi lồng dễ bệnh perozis hơn do thiếu vận động
      - Dạng hợp chất Mn: chỉ hấp thu dạng Mn2+
  - - - Hô hấp: cấu tạo nhân Heme vận chuyển oxy đến cơ quan
      - Cấu tạo myoglobin: dự trữ oxy cho cơ
      - cấu tạo enzyme hô hấp tb
    - - Phức tạp
      - Đến dạ dày đều chuyển thành hóa trị 2 để lk với pro mang
      - Đến tá tràng và đoạn dưới ruột non được hấp thu qua thành tb niêm mạc = chuyển nhận giữa 2 pro mang. Sắt vào máu lk pro mang đến tủy xương để tạo hồng cầu và dự trữ cũng dưới dạng lk pro
      - Tb hồng cầu già chết đi được đưa về lách để hấp thu sắt trở lại
    - - Thiếu sắt = thiếu máu
      - Mức thiếu nhẹ: chưa nghiêm trọng, hồng cầu nhỏ, huyết sắc tố thấp, thịt hơi bạc màu
      - Giai đoạn biểu hiện triệu chứng: kéo dài, niêm mạc mắt, miệng, tai tái nhợt; thịt nạc chuyển sang màu bạc; sinh trưởng chậm, sức sx giảm
      - Giai đoạn suy kiệt: đề kháng giảm nghiêm trọng,dễ mắc bệnh nhất là bệnh đường ruột (tiêu chảy). Thai chết trong bụng mẹ, sảy thai, bào thai phát triển chậm
      - Trên heo dễ thiếu sắt hơn trên gia cầm. Heo con bú sữa ko tập ăn sớm dễ thiếu sắt do sắt chuyền qua sữa ít
  - - - Cấu trúc enzyme lq sắt trong tổng hợp collagen, elastin => mạng lưới tích lũy Ca, P xương
      - Sx melanin, hoàn thiện hệ TKTW, sx tb hồng cầu bth
      - Thúc đẩy hấp thu và giải phóng Fe vào máu đến tủy xương tạo hồng cầu
      - cấu tạo bao myelin cho tb TK
      - cấu tạo hệ enzyme cytochrome oxidase cho hô hấp tb
    - - Thiếu máu, giảm huyết sắc tố do thiếu Cu giảm hấp thu vận chuyển Fe
      - Xương ko phát triển bth do thiếu Cu ko hình thành mạng lưới matrix 1 cách bth
  - - - Cần cho sinh trưởng và thụ tinh
      - cấu trúc enzyme glutathione peroxidase
      - tham gia cơ chế miễn dịch, sinh tổng hợp Ubiquinone và ATP
      - có mối tương quan với Vit E: ngăn thành lập peroxid hydro từ acid béo và tham gia biến dưỡng aa chứa S => bảo vệ màng tb khỏi peroxyd => chống oxh
    - - Bệnh trắng cơ: ở cơ đùi, cơ ức, cơ tim xuất hiện vết hoại tử trắng bạc do cơ bị chết đi
      - Tích nước ngoài mô: do huyết tương thẩm lậu qua mao mạch vào xoang cơ thể
      - Trên gia cầm giảm tỷ lệ đẻ và tỷ lệ ấp nở