Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Przyroda Polski, Fed - Coggle Diagram

- - - - Woda potrafi długo trzymać temperaturę, ląd natomiast trzyma ją krótko ale bardzo szybko się nagrzewa i szybko robi się zimny. Im bliżej jesteśmy morza tym amplitudy temperatur są niższe. Dlatego w Polsce na południu zimy są zimniejsze a lata cieplejsze niż na północy.
    - - Im wyższa jest szerokość geograficzna tym niższa jest temperatura i opady przez górowanie słońca. Na biegunach jest klimat suchy i polarny a na równiku gorący i wilgotny.
        
        Polskę zaliczamy do klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego.
    - - Ośrodki baryczne to obszary o różnym ciśnieniu atmosferycznym (wyróżnia się wyże i niże). Powietrze leci z wyżu do niżu, gdy mamy ośrodki baryczne analogicznie masy powietrza lecą właśnie z wyżu do niżu. Także wpływ ośrodków barycznych doświadczymy będąc na drodze przemieszczających się mas powietrza.
        
        Te masy powietrza mogą być zimne lub ciepłe, suche lub wilgotne i spokojne lub burzliwe. Mogą być też stałe lub okresowe (zależne od pory roku). W Polsce najważniejsze ośrodki baryczne, które mają wpływ na klimat to:
        
        Niż Islandzki (STAŁY, ale silniejszy zimą)
        
        Wyż Azorski (STAŁY)
        
        Wyż Grenlandzki (OKRESOWY, silniejszy wiosną i jesienią)
        
        Wyż Azjatycki (STAŁY)
        
        Niż Południowoazjatycki (OKRESOWY, związany z monsunami letnimi)
    - - Prądy ciepłe podnoszą temperaturę i wilgotność powietrza nad lądem, a zimne je obniżają. Ciepłe prądy również zwiększają parowanie wody z oceanu, co zwiększa opady. Np. ciepły Prąd Północnoatlantycki łagodzi zimy w Polsce, zwłaszcza na zachodzie kraju.
    - - Im wyższe położenie terenu tym niższa temperatura. Położenie Polski głównie w terenach nizinnych sprawia, że masy powietrza mogą swobodnie przemieszczać się z wschodu na zachód i na odwrót. Natomiast pas gór na południu polski stanowi barierę dla mas powietrza płynących z południa.
  - - - Powietrze Zwrotnikowe kontynentalne napływa do Polski latem i jesienią. Przynosi wysoką temperaturę oraz małą wilgotność. Wtedy latem i jesienią jest gorąco.
      - Powietrze Arktyczne napływa do Polski głównie zimą, czasami wiosną. Wtedy zimą jest zimno ale słonecznie, a wiosną chłodno.
      - Przez cały rok do Polski napływa powietrze polarne kontynentalne, polarne morskie i zwrotnikowe morskie.
        
        Powietrze Polarne kontynentalne jest mało wilgotne. Latem jest sucho i gorąco, a zimą jest sucho i zimno.
        
        Powietrze Polarne morskie jest bardzo wilgotne. Przynosi zachmurzenia i opady oraz ochłodzenie.
        
        Powietrze Zwrotnikowe morskie jest bardzo ciepłe i wilgotne. Latem jest upalnie i potrafi przynieść burze, a zimą roztopy, zachmurzenie i mgły.
  - - - Front chłodny powstaje gdy chłodne powietrze wypiera ciepłe masy powietrza do góry, przez to że zimne powietrze jest gęstsze od ciepłego.
        Na mapach zaznaczony na niebiesko.
      - Front zokludowany powstaje gdy front atmosferyczny ciepły i chłodny łączą się. Dochodzi wtedy do zetknięcia się trzech mas powietrza: ciepłego, zimnego i bardziej zimnego.
        Na mapach zaznaczony na fioletowo.
        
        Front zokludowany ciepły powstaje gdy powietrze za frontem chłodnym jest cieplejsze niż przed nim.
        DLA ZROZUMIENIA
        
        Front zokludowany chłodny powstaje gdy powietrze za frontem chłodnym jest zimniejsze niż przed nim.
        DLA ZROZUMIENIA
      - Front ciepły powstaje gdy ciepłe powietrze nasuwa się na chłodne masy powietrza, przez to że ciepłe powietrze jest lżejsze niż zimne.
        Na mapach zaznaczony na czerwono.
  - - - W Polsce zmienia się z północy na południe. Na północy jest krótszy. Najdłuższy jest na NIZINIE ŚLĄSKIEJ.
        Mapka okresów wegetacyjnych :)
  - - - Zima - temperatura równa lub poniżej 0°C
        Przedwiośnie - temperatura od 0°C do 5°C
        Wiosna - temperatura od 5°C do 15°C ( okres wegetacyjny)
        Lato - temperatura powyżej 15°C (okres wegetacyjny)
        Jesień - temperatura 15°C do 5°C (okres wegetacyjny)
        Przedzimie - temperatura spada i waha się pomiędzy 5°C a 0°C
- - - - Bory nazwa używana dla dużych kompleksów leśnych składających się głównie z drzewostanów sosnowychw
      - Grąd – żyzny las, w którym są dęby, graby, klony; ale też lipy; to las wielogatunkowy i wielowarstwowy
- - - - Bilans wodny i przyczyny deficytu wody
        Średni na obszarze Polski w roku średnim klimatyczny bilans wodny wynosi –145 mm
        Przyczyny deficytu wody w Polsce:
        niska, zróżnicowana przestrzennie suma opadów atmosferycznych
        dość duże parowanie
        niewystarczające retencjonowanie wody :
      - Zlewiska i dorzecza w Polsce
        Polska leży w zlewisku trzech mórz:
        Morza Bałtyckiego (dorzecze Wisły, Odry, Niemna, Bezpośrednie zlewisko Bałtyku,
        Zlewisko Zalewu Wiślanego oraz Zalewu Szczecińskiego),
        Morza Czarnego (dorzecze Niemna, Dniestru i Łaby)
        Morza Północnego.
      - Cechy sieci rzecznej w Polsce
        
        położenie głównie w zlewisku Bałtyku
        
        położenie w dorzeczach Wisły i Odry
        
        niskie działy wodne
        
        asymetria dorzeczy
        
        zmienny przypływ wody w rzekach
      - Rozmieszczenie jezior w Polsce
        
        Przyrodnicze i pozaprzyrodnicze znaczenie jezior
        
        naturalne zbiorniki retencyjne;
        
        -regulują i wyrównują odpływ rzek;
        
        -wpływają na klimat lokalny;
        
        -tworzą ekosystemy;
        
        -sprzyjają rozwojowi wypoczynku, wędkarstwu.
        
        Znaczenie przyrodnicze:
        
        naturalne środowisko życia ryb i innych zwierząt podwodnych;
        
        -dopływ wody do zbiorników;
        
        -odpowiadają w dużej mierze za ilość wód na ziemii
        
        Przykłady sztucznych zbiorników:
        
        Jezioro Solińskie.
        
        Jezioro Żywieckie.
        
        Jezioro Zygmunta Augusta.
        
        Jezioro Goczałkowickie.
        
        Zbiorniki wodne sztuczne dzieli się głównie na: retencyjne, przepływowe, wyrównawcze, suche
        
        Zbiornik retencyjny; jest to sztuczny zbiornik, który powstał w wyniku zatamowania wód rzecznych przez zaporę wodna
        
        Zbiorniki przepływowe
        To rodzaj zbiornika wodnego powstałego w wyniku przegrodzenia rzeki lub innego cieku wodnego jazem lub zaporą, w celu utrzymania stałego, określonego poziomu wody w stanowisku górnym budowli piętrzącej i
        
        jeziora przepływowe
        
        np. Jezioro Gopło i Jezioro Hańcza oraz bardzo wiele jezior polodowcowych, znajdujących się w obrębie rynien polodowcowych;
        
        W Polsce jest około 1 tys. jezior o powierzchni 50 ha. Skoncentrowane są głównie na północny, na terenach ostatniego zlodowacenia, czyli Pojezierzu Pomorskim, Pojezierzu Mazurskim i Pojezierzu Wielkopolsko‐Kujawskim. Najwięcej jezior znajduje się na Pojezierzu Pomorskim i Mazurskim. Najwyższą jeziornością odznacza się Pojezierze Mazurskie – 4,1%, zwłaszcza Kraina Wielkich Jezior Mazurskich – 20%.
      - Wody podziemne;
        
        wody podziemne dzielimy na: przypowierzchniowe (zaskórne), gruntowe, wgłębne i głębinowe.
        
        Wystepowanie wód podziemnych
      - Rodzaje powodzi w Polsce:
        W Polsce wyróżnia się powodzie
        opadowe,
        roztopowe,
        zimowe
        sztormowe
      - TYPY JEZIOR W POLSCE:
        
        W Polsce najliczniejszymi i największymi są jeziora polodowcowe. Powstały one ok. 11 tys. lat temu po ustąpieniu lądolodu. Ich misy wytworzyły się w wyniku erozyjnej działalności lądolodu i wód lodowcowych lub ich działalności akumulacyjnej. Wyróżniamy jeziora polodowcowe:
        
        rynnowe – powstałe w wyniku erozyjnej działalności wód płynących pod lądolodem lub na jego przedpolu; mają podłużny kształt, strome brzegi i dużą głębokość; przykładami są Hańcza, Ostrzyckie, Wigry, Raduńskie, Gopło, Jeziorak, Charzykowskie, Drawsko, Bełdany;
        
        morenowe – powstały w wyniku wypełnienia wodą obniżenia między pagórkami morenowymi lub wklęsłych obniżeń w morenie dennej; charakteryzują się dużymi rozmiarami i niewielką głębokością; przykładami są Śniardwy, Mamry, Niegocin, Bytyńskie, Stręgiel, Wielimie;
        
        wytopiskowe – powstały poprzez wypełnienie wodą zagłębienia po wytopieniu się brył martwego lodu; charakteryzują się okrągłym kształtem i małą głębokością; przykładami są jeziora w Borach Tucholskich oraz na Pojezierzu Suwalskim; cyrkowe (karowe) – powstały w wyniku erozyjnej działalności lodowca górskiego; charakteryzuje je owalny kształt, duża głębokość, strome brzegi, otoczenie stromymi ścianami skalnymi; w Tatrach przykładami są: Czarny Staw Gąsienicowy, Wielki Staw, Czarny Staw; a w Karkonoszach: Wielki Staw, Mały Staw.
        
        jeziora deltowe – dawna zatoka morska odcięta deltami rzek lub zbiornik w obrębie delty powstałej w efekcie nierównomiernej akumulacji osadów. Jest to np. Dąbie przy ujściu Odry i Druzno w delcie Wisły;
      - Funkcje sztucznych zbiorników
        
        Jedną z głównych funkcji zbiorników jest ochrona przeciwpowodziowa. Powódź należy do jednych z najbardziej niszczycielskich sił natury, która występuje stosunkowo często. Podczas powodzi ilość wody dostarczanej do rzeki jest zbyt duża i występuje ona z koryta, zalewając tereny nadrzeczne. Wybudowany na rzece zbiornik umożliwia zatrzymanie przechodzącej fali powodziowej i uchronienie położonych poniżej zapory terenów przed zalaniem. Znaczenie tego typu zbiorników jest zależne od pojemności wody, którą mogą zatrzymać. Dlatego budowane są zwykle na rzekach górskich. Najlepszym miejscem na lokalizację zapory jest zwężenie doliny.
      - Ustroje rzek w Polsce
        polskie rzeki mają śnieżno-deszczowy ustrój (reżim) rzeczny, czyli roczny rytm wahań przepływów rzeki oraz stanów wody. Głównym źródłem zasilania rzek są więc wody roztopowe i opadowe.
      - Bieg górny, środkowy i dolny cechy:
        
        Bieg górny cechy:
        
        rzeka płynie szybko
        
        transportuje materiał gruboziarnisty np. kamienie
        
        Występuje tu erozja wgłębna, która z upływem lat formuje dolinę v-kształtną.
        
        Kamienie będące w tak wartkim potoku ocierają sie o siebie i wygładzają. Zwane one są otoczakami. Występują tu również wodospady, gdzie występuje erozja wsteczna.
        
        Bieg dolny:
        
        rzeka płynie bardzo wolno
        
        transportuje bardzo drobny materiał
        
        Występuje tutaj akumulacja. Następnie rzeka wpływa do morza
        
        Bieg środkowy:
        
        rzeka płynie wolno
        
        transporuje jedynie drobny materiał np. żwir
        
        Występuje tu erozja boczna, czyli meandry. Rzeka wije się i zakręca. Powstają tu tkzw. starożecza.