Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Historia azterketa 3 - Coggle Diagram

- - - - Foru-sistemaren galera leuntzeko
      - Autonomia fiskala mantentzen zuten
    - - Ez gobernu zentralaren delegatuek
    - - Gobernu zentralak kontzerturako erreforma kaltegarri bat egin nahi zuen
      - Euskal Herrian protestak piztu zituen
        
        Nafarroako Gamazada
        
        Gernikako Sanrokada
      - Adituek hartu dituzte matxinda haiek
        
        Laster sortuko zen nazionalismoaren aurrekaritzat
  - - - Espainiako ekonomian XIX. mendean ez zen modernizazio esanguratsurik gertatu
      - Salbuespena periferiako lurralde batzuetako industrializazioa izan zen
        
        Kataluniako ehungintza antzindaria izan zen
        
        Gero burdingintzan saio batzuk egon ziren
        
        Euskal Herrikoa arrakastatsua izan zen
    - - Tradizio industriala:
        
        Lehenagotik burdinolak edota ontziolak egon ziren
      - Lehengai garrantzitsu bat edukitzea
        
        Kalitate oneko burdina
        
        Enpresa britainiarrak erakarri zituen
        
        Bessemer bihurgailuan erabiltzeko
        
        Euskal industrializazioari asko lagundu zion
        
        Gure artean sustatuz
        
        Teknologia
        
        Industria berria
      - Kokapen geografikoa
        
        Kostaldean egoteak ahalbidetu zuen
        
        Merkataritzatik bizi zen burgesia baten sorrera
        
        Euskal burgesia honek inbertituko zuen industrian geroago
        
        Britaniarrengandik ikasita
  - - - Bizkaian
        
        Industria astuna eta tamaina handikoa
      - Gipuzkoan
        
        Dibertsitate handiagoa
        
        Papergintza
        
        Metalurgia
        
        Enpresa txikiak eta tamaina ertainekoak ziren
    - - Bizkaiko industria Bilbo aldean
        
        Kontzentratuta zegoen
      - Gipuzkoan
        
        Sakabanatuagoa zegoen
    - - Gipuzkoan
        
        Atzerriko kapitala ez zen garrantzitsua prozesua hasteko
        
        Kapital natiboaren ekimena izan zen
      - Bizkaian
        
        Hastapenetan eragin britainiarra erabakigarria izan zen
  - - - Gobernu zentralen aliatua zen burgesia industrial sendo bat sortzeaz gain
    - - Biztanleriaren hazkunde nabarmena industriaguneetan
    - - Langile-mugimendu bat sortu zen
  - - - Errestaurazio garaian hazkunde industriala nabarmena izan zen
        
        Handitu zirelarik burdinaren
        
        Erauzketak
        
        Esportazioak
      - urtera arte ustiapen-erritmo handia luzatu zen
      - Industria iraultza finantziatzea posible izan zen
        
        Kapital handiak sortu zirelako
      - Kontzertuek ere lagundu zuten
    - - Britainia Handira burdina eramaten zuten ontziek ikatz ingelesa ekartzen zuten
        
        Ikatz hura obea eta merkeagoa zen asturiarra baino
      - Britania Handitik teknologia ere ekartzen zuten
        
        Bessemer
        
        Siemens-Martin
    - - Enpresen kontzentrazioaren aldeko prozesua areagotu zen
        
        Botere gehiago lortu nahian
      - Adibidez
        
        Altos Hornos de Vizcaya sortu zen hurrengo enpresak elkartzean:
        
        Vizcaya
        
        Iberia
        
        Altos Hornos de Bilbao
    - - Euskal burgesia beste jarduera batzuekin interesatu zen
        
        Ontzigintza
        
        Industria elektrikoa
      - Sektore finantziarioan ere sartu ziren kapital industrialak banku batzuk fundatuz
        
        Banco de Bilbao
        
        Banco de Vizcaya
- - - - Borboikoen dinastia tronura itzuli zen
        
        Alfonso XII.a errege berria
      - Liberalismo kontserbadorearen nagusitasuna
        
        Gobernu oligarkikoak
    - - Antonio Canovas del Castillo sistema “berria”ren antolatzailea izan zen
      - Saguntoko pronuntziamendutik Primo de Riveraren estatu-kolpera arteko sistema politikoa
      - Hiru oinarri zituen:
        
        1876ko konstituzioa:
        
        1845ekoaren bertsio modernoago bat
        
        Tradizio liberal moderatuaren pentsaeran oinarritua
        
        Erregearentzako botere zabalak
        
        Herritarren eskubideak agintarien kontrolpean
        
        Sufragio zentsitarioa
        
        1890az geroztik sufragio unibertsal manipulatua egongo zen
        
        Bi alderdi sistema txandaketa:
        
        Bi alderdi ofizial boterean txandaka ibili ziren:
        
        Alderdi Kontserbadorea
        
        Liderra Cánovas
        
        Garai bateko liberal moderatuak eta unionistak biltzen zituen
        
        Alderdi Liberal Fusionista edo Alderdi Liberala
        
        Liderra Sagasta
        
        Garai bateko progresistak
        
        Oposizioa sistematik baztertuta zegoen
        
        Errepublikazaleak
        
        Langile-mugimendua
        
        Karlistak
        
        Periferiako nazionalistak
        
        Jauntxokeria:
        
        Txandaketarako hauteskunde-iruzurra bermatzen zuen sistema
        
        Herrietako handikiek botoa kontrolatzen zuten
        
        Jauntxoek
        
        Herrietan bizi zen jendea kontrolatzea posible zen
        
        Hirietan oposizioaren presentzia gero eta handiagoa zen
  - - - Alfonso XII.a hiltzean
        
        Sistemaren iraupena arriskuan zegoen
      - Canovas eta Sagasta bildu ziren eta erabaki zuten
        
        Ordura arte bezala jarraitzea
        
        Oinordekoa adinez nagusia ez zen bitartean Mª Kristina Habsburgokoa erregina alarguna tronuan
        
        Pardoko Ituna
    - - Karlismoa menperatzea lortu arren
        
        Ez zen kolonietako independentismoa indargabetzea lortu
      - 1898ko azken koloniak galdu izanak agerian utzi zituen
        
        Espainiaren dekandentzia eta gabezia ugariak
        
        1898ko krisia
    - - 98ko krisiarekin batera Espainian hausnarketa sakon bat hasi zuten pentsalari batzuek
        
        Erregenerazionistak nabarmendu ziren
      - Erregenerazionismoak
        
        Espainiaren gabeziak ikusten jakin zuen
        
        Baina ezin zuen egoera aldatzeko ezer egin
      - Mugimendu honetako kideak:
        
        R. Macías Picavea
        
        Ángel Ganivet
        
        Lucas Mallada
        
        Ordezkari nagusia Joaquín Costa legegizona
        
        Hark idatzitako liburuetan arazoak identifikatu zituen
        
        Oligarkia
        
        Jauntxokeria
        
        Atzerapen ekonomikoa
        
        Salaketa hark ez zuen ezertarako balio izan
      - Ideia erregenerazionista batzuk garaiko politikariengana iritsi ziren
        
        Emaitza handirik lortu gabe
  - - - Berrezarkuntzako erregimenaren dekadentzia
    - - Gero eta zatiketa handia zegoen
        
        Barne-gatazka asko
      - Lider historikoen desagerpena
      - Erreforma saio guztien porrota
    - - Oposizioak gora egin zuen batez ere hiriguneetan
    - - Militarren prestigio eskasa areagotu zuten
        
        Marokoko arazo kolonialek
        
        Militarren ekintza errepresiboek
      - 1909ko Aste Tragikoa
        
        Marokoko arazoen ondorioz sortutako gatazka larri bat
        
        Bartzelona aldean
        
        Matxinada zapaltzeko errepresio handia egon zen
    - - Sostengua
      - Edo babesa
    - - Urte hartan agintarien kontra hiru protesta egon ziren:
        
        Langile-mugimenduaren greba bat
        
        Militar batzuena
        
        Haien bozeramaleak Defentsa Batzordeak ziren
        
        Oposizioko beste alderdi batuzena
        
        Parlamentarien Biltzarra delakoak bultzatutakoa
      - Kontzentrazio gobernuak egiten eta desegiten ziren
      - 1923ra arteko aldiaren ezaugarri nagusiak izan ziren
        
        Nahasmen sozial handia
        
        Egoera ekonomiko kaskarra
    - - 1921ean Marokoko auziak unerik txarrena ezagutu zuen
      - Annualgo sarraskiak giro politiko txarra areagotu zuen
      - Picasso jeneralak gertatutakoaz txosten bat idatzi zuen
      - Ez ziren ardurak eta zigorrak zehaztu
        
        Handik gutxira Primo de Rivera jeneralak zuzendutako estatu kolpe batek krisialdia burutu zuelako
    - - Erregearen eta oligarkia tradizionalen babesarekin
      - Ordura arteko antolaera politikoa abolitu eta diktadura bat antolatu zuela
  - - - Bigarren zatia: Miguel Primo de Riveraren diktadura (1923-1931)
- - - - Oligarkia industriala Espainiako botere zentralisten aliatua zen
      - Langile-klasean sozialismoa zabaldu zen
      - Karlismoa:
        
        Leku batzuetan mantendu zen
        
        Batez ere
        
        Araban
        
        Nafarroan
        
        Beste batzuetan nazionalismoa zabaldu zen
        
        Bizkaian
        
        Gipuzkoan
  - - - Haien alde borrokatzeko
        
        Langile-mugimendu bat sortu zen
      - Langile haietako asko etorkinak ziren
        
        Biztanleriaren hazkunde nabarmena industriaguneetan
      - Lantegietan eta meategietan lan- eta bizi baldintza gogorrak pairatzen zituzten langile-klase bat agertu zen
        
        Gobernu zentralen aliatua zen burgesia industrial sendo bat sortzeaz gain
      - Industrializazioarekin batera Euskal Herrian gizarte kapitalista bat finkatu zen
    - - 1890ko greba
        
        Langile-mugimendu haren sorreran
        
        1890ko greba abiapuntu nabarmena izan zen
        
        Meatzarien protesta hori izan zen
        
        Geroago langileek egingo zituzten beste protesta batzuetarako erreferentzia
        
        Mugimenduak presentzia izan zuen
        
        Bilboko itsasadarreko ezkerraldean
        
        Eibar bezalako udalerri industrialetan
      - Bilakaera
        
        Sozialista haiek mugituko ziren apurka apurka
        
        Jatorri antikapitalista iraultzaile batetik erreformistago batera
        
        Bilakaera honek barne gatazkak sortu zituen
        
        Indalecio Prieto moderatuak
        
        Perezagua erradikalaren lidertza berenganatu zuen
        
        Beste alderdi batzuekin sustatu nahi zuen
        
        Hurrengo urteetan mugimendu sozialista hura izango zen
        
        Sistema ofizialaren oposizioko talderik garrantzitsuenetako bat
        
        Euskal nazionalismoarekin batera
      - Langile-mugimenduak Euskal Herrian
        
        Perezaguarekin UGT sindikatua erakunde nagusia izan zen euskal lurraldean
        
        Haren joera oso borrokazalea zen
        
        Ez zuen nahi beste talde batzuekin aliantzarik
        
        Euskal federazioa madrildarrarekin eta asturiarrarekin konparatuta federaziorik nagusietakoa izango zen
      - Langile-mugimenduak Espainian eta gure artean (EH)
        
        Errestaurazio garaian (espainia)
        
        Espainiako langile-mugimendu nagusia anarkismoa izan zen
        
        Politikaren etsaia
        
        Gure artean, ordea (euskadi)
        
        Tradizio marxistako mugimendua
        
        Borroka politikoa defendatzen zuen ildoa sozialismo handiena izan zen
        
        PSOE alderdiaren eta UGT sindikatuaren inguruan antolatu zen
        
        Pablo Iglesias liderraren laguntzailea zen Facundo Perezaguaren zuzendaritzapean
        
        Perezaguak ildo erradikala defendatzen zuen
  - - - Arazoa
        
        Industrializazioak Euskal Herrira ekarritako aldaketa sozial eta ekonomiko sakonek
        
        Euskal nortasun tradizionalari kalte handia egin zioten
        
        Gainera, azken gerra karlistaren ostean
        
        Foru sistema ezabatu zutelako
        
        Horrek guztiak eragin zuen herritar askorengan egonezin handiagoa
      - Irtenbidea
        
        Mugimendu abertzalea agertu zen
        
        Egoera berriari erantzuteko
        
        Euskal nortasuna defendatzeko
        
        Bizkaitik beste euskal lurraldeetara zabaldu zen
        
        Gipuzkoan arrakastarekin
        
        Arabak eta Nafarroak eragin-eremu karlista izaten jarraitu zuten
    - - Sarrera
        
        Sabino Arana Goiri pentsaera berriaren bultzatzaile nagusia izan zen
        
        Bilbo aldeko klase ertaineko kide bat, tradizio karlistako familia batetik zetorrena
        
        Hark aurreko ideia batzuk moldatu zituen eta bereak ziren beste batzuk landu
        
        Karlismo foruzaletik abiatuta
        
        Ikuspegi erradikalago bat garatu zuen
      - Bere ikuspegia:
        
        Bizkaiak edota Euskadik nazio bat izateko beharrezko elementuak ditu:
        
        Hizkuntza
        
        Legeak
        
        Gobernu-erakundeak
        
        Nortasun historikoa
        
        Arraza
        
        Nazio guztiek dute
        
        Estatu zapaltzaileen kontrako independentzia lortzeko eskubidea
        
        Foruak euskal lege nazionalak ziren
        
        Edo Lege Zaharra
        
        Nazionalismoa zen berrindartze nazionala lortzeko mugimendu bakarra
        
        Kapitalismoa eta sozialismoa gaitzesten ditu
        
        Kapitalismoa
        
        Esplotazioa eta ustelkeria dakartzalako
        
        Sozialismoa
        
        Kanpotarren doktrina arrotza delako
        
        Bat datoz
        
        Katolizismoaren garaipena
        
        Euskal nazionalismoaren garaipena
        
        Aldarrikatuz erlijioaren nagusitasuna
        
        Bere proiektu politikoa laburbiltzen zen
        
        Jainkoa eta Lege Zaharra esaldian
        
        Hortik izendatu zuen 1895ean fundatutako
        
        Euskal Alderdi Jeltzalea
      - S. Aranak bere bizitzako azken aldian joera autonomista bat onartu nahi omen zuen
        
        Kataluniako Lligan inspiraturik
        
        Gazte hil zen 1903an
        
        Bere proiektu berria bertan behera geratu zen
    - - ELA
        
        Berrezarkuntza urte haietan EAJ alderdiaren gizarte eragina sendotzen saiatu ziren
        
        Eusko Langileen Alkartasuna (ELA-SOV) sindikatua sortu zen 1911n
        
        Langile mugimenduko erakundeak euskal jendearentzat zirelako
        
        Beste talde kanpotarrak edo arrotzak
        
        Euskal jatorriko langileria antolatzeko
        
        Sindikatuko lehenengo kideak izan ziren batez ere
        
        Eraikuntza sektoreko langileak
        
        Bilboko metalgintzako langileak
        
        ELAk ez zuen arrakasta handirik izan meatzaritzan
        
        Jarduera horretan langile gehienak etorkinak zirelako
        
        Apurka-apurka, handituz joan zen
        
        Bizkaia eta Gipuzkoako
        
        Industria guneetan
        
        Inguruko herrietan
      - Adarrak
        
        Apurka-apurka autonomistak independentisten kaltetan
        
        Nagusitu ziren
        
        Alderdiaren politikaz jabetu ziren
        
        Autonomistek
        
        Kataluniako Lligaren ildo ideologikotik eraman zuten
        
        1916an Eusko Alderdi Jeltzalearen izenaren ordez
        
        Comunión Nacionalista Vasca izena hartu zuten
        
        1919an erradikal independentistak banatu ziren
        
        Aberri izenaz EAJ birsortzen saiatu ziren
        
        Aberrikoek ezaugarri asko hartuko zituzten
        
        Irlandar nazionalismotik
        
        1930ean
        
        EAJ berrian birbatuko ziren bi alderdi hauek
        
        Acción Nacionalista Vasca - Eusko Abertzale Ekintza
        
        Izeneko beste alderdi abertzale txiki bat sortu zen
        
        Ezekerreko ideiekin erlazionatuagoa
      - Ondorengo hamarkadetan EAJ alderdiaren barruan bi joera egongo ziren:
        
        Autonomista
        
        Garai bateko euskalherriako foruzaleen eraginpean
        
        Independentista
        
        Bien arteko harremanak aldatuz joan ziren
        
        Batzuetan lankidetza
        
        Beste batzuetan gatazka
- - - - Berdintasun soziala eta aberastasunaren banaketa kolektiboa defendatzen zituzten
        
        Kapitalismoaren desberdintasunak desagertzea nahi zuten
      - Aberastasuna produzitzeko baliabideen jabetza kolektiboa antolatu nahi zuten
        
        Ekonomia eta gizarte klase jakin batzuen kontrolpean ez egoteko
    - - Joera batzuk iraultzaileak ziren
        
        Beste batzuk erreformistak
      - Bi ildo nagusi egon ziren
        
        Desadostasun ideologikoengatik elkarren kontra borrokatu zirenak
        
        Anarkistak
        
        Marxistak
    - - Burgesentzat oso mesedegarria izan zen
        
        Haien ideietan oinarrituta zegoen
      - Baina langile klasearentzat, ordea, lan eta bizi baldintzak oso kaltegarriak izan ziren
    - - Haietako batzuk sortzen saiatu ziren modu alternatiboak
        
        Gizartea eta ekonomia antolatzeko
      - Pentsalari haiek gehienak erlazionatuta egon ziren
        
        Langile mugimenduarekin
        
        Zenbait sozialismo-motarekin
  - - - Botereak gizakia usteltzen du
        
        Bereziki politikoak
      - Botere guztien kontrako iaultzaren defentsa eta berdinen arteko federazioarena
    - - Politika eta politikaren kontra dagoen mugimendu politikoa
      - Sindikatuek antolatzen dituzte
        
        Ez dute inoiz alderdi politikorik osatzen
    - - Anarkia edo akrazia
    - - Haien sindikatua Lanaren Konfederazio Nazionala CNT (1910) izan zen
  - - - Gizarteak ulertzeko, haien barruan dauden gatazken bitartez ulertu behar dira
        
        Gizarte-taldeen arteko borrokak historia aurrera ei darama
      - Ekonomiak gizartearen beste aspektu guztiak baldintzatzen ditu
        
        Ondorioz, ekonomia kontrolatzen duen taldeak gizartea guztiz menperatzen du
        
        Botere ekonomikoak jendearen pentsaera, politika eta abar baldintzatzen ditu
        
        Kapitalismoan burgesiarekin identifikatzen da
      - Langile-klaseak kapitalismoa deusestatzeko duen botere politikoa konkistatzeko antolatu behar du bere burua, ondoren gizarte sozialista bat sortzeko
        
        Hauxe izan zen anarkistekin sortutako istiluen arrazoi nagusia
    - - XIX. mendean sinonimoak ziren
        
        Sozialdemokrata
        
        Sozialista
        
        Komunista
        
        XX. mendean aldaketak egon ziren hitz horien erabilpean
      - Sozialdemokratak
        
        Joera erreformista onartu zuten
        
        Sozialista batzuek pentsatzen zuten
        
        Marxek aurreikusi eta esan zuenaren kontra kapitalismoak irauten zuela
        
        Kapitalismoa nahitaezkoa zela
      - Komunistak
        
        Beste batzuek, ordea, defendatzen zituzten
        
        Mugimenduaren jatorri antikapitalista erradikala
        
        Jarrera iraultzailea
    - - Adibidez, Espainiako jarraitzaile marxista batzuek fundatu zituzten:
        
        PSOE (Espainiako Alderdi Sozialista Langilea) alderdia
        
        1879an
        
        UGT (Langileen Batasun Orokorra) sindikatua
        
        1888an
      - Denbora aurrera joan ahala
        
        PSOEren jarrera gero eta erreformistagoa izan zen
        
        Jatorri antikapitalista iraultzailea ahaztuz
        
        Ekintzaile erradikal batuzek
        
        PSOEtik atera
        
        PCE (Espainiako Alderdi Komunsita)
        
        fundatu zuten 1921ean
- - - - Estatua duten herrien nazionalismoa
        
        Kontzientzia nazionala indartzen du kanpo eta barne mehatxuak indargabetu nahian
        
        Estatuaren barruan herritarrekiko batasuna handitzeko
        
        Beste Estatuen aurrean sendotasuna erakusteko
      - Estatua sortu nahi duten herrien nazionalismoa
        
        Honako ideia nabarmen hauek defendatzen dituzte:
        
        Herri guztiek burujabeak izateko eskubidea dute
        
        Beste norbaiten menpe dauden herriak askatzeko
        
        Kultura bereko lurraldeen batasun politikoa
        
        Zenbait estatutan zatikaturik dauden herriak bat egiteko
        
        Euskal nazionalismoa bigarren talde honetan kokatuko zen
    - - Kultur errebindikapena
        
        Pentsalari batzuek herri baten nortasuna hausnartzeaz gain, beste herritarren artean sustatzen dute
        
        Ahulduta dagoen nortasuna berpizten dute
        
        Sinbolo berriak ere sortzen dituzte
      - Kultura defendatzea ez da aski
        
        Nazioaren errebindikapena mugimendu politko baten bitartez egiten da
    - - Beste ideologia batzuekin elkartzen dira
        
        Beste mugimendu batzuekin geratzen ez den bezala
        
        Ideologia batzuk defendatzea beste batzuen kontra borrokatzea da
        
        Sozialismoa eta liberalismoa (kapitalismoa) bateraezinak ziren
        
        Nazionalismoa, ordea, beste mugimendu edo pentsaera politiko batzuekin bateragarria da
      - Beste mugimendu batzuk baino eraginkorragoa da nortasun kolektiboen sorreran
      - Adibideak:
        
        Estelada blava (estelada urdina), bandera katalan independentista klasikoa
        
        Estelada vermella (estelada gorria), ezkerreko ideia antikapitalistak dituzten independentsita katalanena
  - - - Bereizgarriak
        
        Haien helburuekin bat zetorren monarkiaren defentsa
        
        Monarkia horren barruko autogobernua lortu nahi zuen
        
        Autonomia
      - Eragin-eremua
        
        XIX. mendearen amaiera arte
        
        Euskal Herriko mugimendu politiko nagusia izan zen
        
        Nazionalismoa espazioa kenduz joango zitzaion
        
        Araban eta Nafarroan nagusitasunari eutsi zion
    - - Bereizgarriak
        
        Euskal herriaren bereizketa erradikalago bat
        
        Euskal nortasunak dituen ezaugarri berezien defentsa tinkoago bat
        
        Adibidez, Euskararen berpiztea
        
        Burujabetza lortzeko eskubidearen defentsa
        
        Independentzia
      - Eragin-eremua
        
        Bizkaitik Euskal Herri osora zabaldu zen
        
        Gunerik euskaldunenetan erro sendoak egin zituen
        
        Bizkaian eta Gipuzkoan indar politiko nagusia izango zuen
    - - Gizarte tradizionalaren defentza
        
        Adb: erlijio katolikoa ulertu eta defendatzeko oso ikuspegi kontserbadorea
      - Autogobernu tradizionalaren defentsa
        
        Lege zaharrak
        
        Foruak
        
        Euskal-gobernu erakundeak
    - - Euskal karlismoaren eta nazionalismoaren arteko bereizketa handituz joango zen
        
        Elkarren kontrako bandoetan jardun arte
      - Nazionalistek gizartearekin batera aldatzen jakingo zuten, karlismoak ez
- - - - Manifestua
        
        Talde baten pentsaera/ideologia adiearzten duen izkribua
      - Hitzaldia
        
        Norbaiten ikuspuntu (politiko/sozial/ekonomiko)aren ahozko adierazpena
      - Programa
        
        Talde politiko baten (pentsaera edota) egitasmoak adierazten dituen izkribua
      - Pronuntziamendua (pronuntziamendu baten manifestua)
        
        Estatu-kolpe bat egiten dutenen adierazpena da, egiten dena altxamendua zilegi egiteko eta aliatuak lortzeko
    - - Normalean egile (parlamentua) eta hartzailea (herritar guztiak) kolektiboak
        
        Legea
        
        Gizarte bateko arlo jakin baten funtzionamendurako promulgatzen duten arau juridikoa, herritar guztientzat (agintariek barne) errespetatu behar dutena
        
        Konstituzioa
        
        Estatu baten funtzionamendua arautzen duen lege nagusia, haren oinarri juridiko-politikoak eta herritarren eskubideak adierazi eta finkatzen dituena
        
        Autonomia-estatutua
        
        Espainiako erkidego baten autogobernua zehazten duen arau juridikoa
      - Normalean egilea gobernua
        
        Dekretuak
        
        Lege berri bat indarrean jartzen duen gobernuaren agindua
      - Egilea hitzarmena negoziatu duten taldeak
        
        Ituna
        
        Zenbait bando/talde-ren artean adosten den hitzarmena, zeinean talde horiek bete beharreko printzipio batzuk dauden
    - - Saiakera
        
        Norbaitek (pentsalari batek) gai baten inguruan duen ikuspegia adierazteko idazten duen liburua
      - Albistea-Kronika-Artikulua
        
        Irakurleek gertaera bat deskribatu eta kontatzeko egunkari batek argitaratzen duen izkribua
      - Editoriala
        
        Gaurkotasuneko gai bati buruz egunkari baten iritzia adierazten duen artikulua
        
        Egilea irakurleek ezagutzen ez duten arren, erredakzio-taldean garrantzia duen norbait da
        
        Ildo editoriala komunikabide batek defendatzen duen pentsaera da
        
        Esate baterako, Madrilgo ABC egunkariak ildo kontserbadore zentralista monarkiazalea dauka
      - Nobela/Eleberria
        
        Idazle batek sortu eta idatzitako narrazio-liburua; fikziozko lana izan arren, garai jakin bateko gizartea, pertsonaiak, gertaerak... ongi deskriba ditzake
        
        Esate baterako, 98ko belaunaldiko idazleek XIX. mendearen amaieran edota XX. mendearen hasierako gizarte espainiarra edo bizimodua erretratatzen dute
      - Iritzi-artikulua
        
        Gaurkotasuneko gai bati buruz norbaitek duen ikuspegia azaltzen duen agiria