Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
PARKINSON, tổn thương thoái hóa neuron dopaminergic tại cầu nhạt, liềm đen…
PARKINSON
CĐ GIAI ĐOẠN BỆNH
GD 2: trch lan 2 bên, không mất vừng tư thế
GĐ 3: trch 2 bên, có vài RL tư thế nhưng vẫn tự sinh hoạt được
GĐ 1: trch 1 bên
GD 4: bị tàn tật, vẫn đừng dậy được không cần giúp đỡ
GĐ 0: không có trch
GĐ 5: liệt nằm/ nằm xe lăn
NGUYÊN NHÂN:
Di truyền
: HLA B14, 18; ĐB gen mã hóa alpha synuclein; khiếm khuyết men thủy phân carboxyl ubiquitin LI
siêu vi chậm: kháng thể kháng hệ giao cảm
Stress oxy hóa
cầu nhạt liềm đen do monoamine oxydase B
Môi trường, chất độc... MTTP
THỂ LÂM SÀNG
Thể RUN: TL tốt, nhưng ít đư điều trị
Thể Vô động- tăng trương lực: TL xấu, nhưng nhạy cảm thuốc
TIẾN TRIỂN
TỐT trong 4-6 năm đầu: tuần trăng mật
Sau đó gây loạn động, rối loạn tâm thần, rối loạn tư thế, hạ huyết áp do thuốc, gây liệt dần , sa sút trí tuệ, hc hành não lũ lẫn chết do biến chứng nhiễm trùng, loét. tiểu đường
CHẨN ĐOÁN PB
RUN: người già, mang tính gia đình, cường giáp, hysteri,..
Tăng trương lực: Kiểu tháp, Bệnh Wilson, Bệnh não gan; não úng thủy áp lực bình thường; liệt trên nhân tiến triển...
tổn thương thoái hóa neuron dopaminergic tại cầu nhạt, liềm đen
LÂM SÀNG
TĂNG TRƯƠNG LỰC CƠ
Tăng lên khi làm dấu
Froment:
Nắm chặt bàn tay- nắm đấm tay bên kia, thì tay bên còn lại tăng trương lực cơ
Bánh xe răng cưa
Ưu thế cơ gấp: cúi cổ, gấp gối, uốn sáp- giữ tư thế mới lâu
VẬN ĐỘNG CHẬM/ VÔ ĐỘNG
Mặt: đờ đẫn, thờ ơ, ít cảm xúc ( PB VỚI TRẦM CẢM)
Dáng đi: chậm chạp, cúi đầu, 2 tay ít vung
Động tác: cởi nút áo, vén tay áo, lật úp bàn tay liên tục
RUN TĨNH TRẠNG
Còn gặp run ở lưỡi, cằm, môi...
Tăng lên: xúc giảm, mệt,gắng sức tay đối diện....
Thường ở đầu chi trên, biên độ nhỏ--> như đếm tiền/ bóp vụn
Trch ngoài vận động:
mệt mỏi, RL tâm thần, RL thần kinh tự động; RL giác quan, RL giấc ngủ
ĐIỀU TRỊ:
LEVODOPA (MADOPAR/Syndopa 100-25)
mandopar 62,5mgx2-3l/ngày. 3-5 ngày tăng dần liều, thường 3-6 viên 125mg chia 3 lần
THỂ RUN:
trihexyphenidyl ( ARTAN) 4-6mg/d chia 3
trivastal 40-60mg/d
ức chế IMAO-SELEGILIN :
10mg/ ngày of 5mg/day nếu kết hợp Ldopa
THỂ VÔ ĐỘNG: mantadix 100-200mg/d
Ngoại khoa, liệu pháp vận động, điều trị kết hợp trầm cảm(amitriptilin)...
Đồng vận dopa- Pramipexole
: liều thấp 0,125mgx3l/d, liều tb: 0,5-1,5mgx3l/d, liều cao 1,5mgx3l/d
Ức chế COMT-Entacapone ( Stalevo )
Kháng cholinergic: thể run, chú ý tác dụng phụ
RỐI LOẠN ĐI- MẤT VỮNG TƯ THẾ:
RL NÓI VÀ VIẾT
Viết chậm, khó nói, thường lắp từ cuối
Đi+ xoay người: thì dễ ngã, vận động chậm, khó khăn, từng bước nhỏ=> Khám bằng cách đứng sau BN, kéo BN đột ngột về sau, bình thường chỉ bước về sau 1 bước, nhưng người mất vững sẽ ngã/ lũi nhiều bước
HC parkinson
20% còn lại gồm
Do thuốc: thuốc an thần kéo dài
Não úng thủy áp lực bình thường
Liệt trên nhân tiến triển
Thoái hóa vỏ nền
Teo đa hệ thống
Sa sút trí tuệ thể Lewy
80% là Bệnh Parkinson
Cơ chế: Hậu quả không có men Tyrosin hydroxylase
Tyrosin------------> Ldopa-----------> Dopamin phóng thích ở thể vân--> Tăng giải phóng GABA( gây vô động, giảm động, run , tăng trương lực cơ )
CHẨN ĐOÁN: Lâm sàng,
ko có marker sinh hóa, HA học không hữu dụng
b1: CĐ hội chứng
b2: Không có trch Loại trừ bệnh Par
b3: TC phụ >2
B1+B3+ không có trch báo động
Chậm vận động + >=1 triệu chứng:
Tăng trương lực cơ
Run tĩnh trạng
Mất vững tư thế ( loại trừ RL tiểu não, tiền đình, thị giác, thụ cảm thể)
Loại trừ bệnh Parkinson khi có:
Tiêu chuẩn phụ
Đư ngoạn mục với thuốc L dopa: Tăng liều thì cải thiện rõ, giảm liều thì bị lại; Xuất hiện tình trạng on-off( ngưỡng triệu chứng được cải thiện)
Loạn động muộn do thuốc: Do cửa sổ điều trị giảm bởi sự thoái hóa tuần tiến neuron
-Trch xuất hiện 1 bên
Mất khứu giác, mất thần kinh giao cảm trên phim chụp nhấp nháy MIBG
Báo động không phải PARKINSON
Ngồi xe lăn trong vòng 5 năm
Trch vận động không hề diễn tiến trong 5 năm hoặc hơn ( trừ khi đtr ổn với thuốc)
Biểu hiện sớm dấu bth hành não: nói khó, nuốt khó trong vòng 5 năm
Rối loạn TK TV nặng trong 5 năm: Hạ Hap tư thế/ bí đại tiện/ Tiểu không tự chủ
Rối loạn hít vào: tiếng cò cử khi thở vào ban ngày/ban đêm / thở vào kéo dài thường xuyên
Ngã tái diễn trong vòng 3 năm
Không có trch ngoài vận động ( tiền triệu) của par: RL giấc ngủ, RLTthan, RLTKTC, mất khứu giác- vị giác-nhìn mờ
có dấu tháp không giải thích được
TRch bệnh ở 2 bên , đối xứng
Liều thấp: 1/2 viên 100/25 x3 lần/d
Liều tb : viên 100/25 x4l/d đến viên 250/25 x2l/d
Liều cao >2g/d
Hiệu quả tốt, ít tác dụng phụ hơn thuốc đồng vận
tyrosin hydroxylase
Dopa decarboxylase
CCĐ: Bệnh tim: NM cơ tim cấp, suy tim, loạn nhịp, loét dd, tâm thần...
Tránh: đạm, vit b6, phụ nữ có thai, kết hợp thuốc an thần, huyết áp, aldomet...
Dopamin không qua được hàng rào mãu não cònLevo qua được hàng rào máu não, sau đó nhờ enzym Dopadecarboxylase chuyển thành DOPAMIN
Tuy nhiên Levo bị chuyển thành dopamin ở ngoại vi --> epinphrin gây nhiều td phụ như tăng nhịp tim => SD levo+ carbidopa ( chứa trong madopar) để giảm chuyển ngoại vi
https://www.youtube.com/watch?v=p6djQ1C0umI&t=8s
mục đích làm tăng dopamin trong não
L dopa
Cu vận dopamin
Ức chế IMAO, COMT( giảm thoái hóa dopa)
Kháng cholinergic
Có trch của tổn thương Tiểu não
( run động trạng, mất vững tư thế, dáng đi tiểu não , thất điều chi, bất thường về vận nhãn tiểu não (ví dụ: Rung giật khi liếc bền bỉ, Sóng giật dạng hình vuông lớn, giật quá mức)-
Teo đa cơ hệ thống MSA
-
Liệt trên nhân tiến triển (BPB)
, liệt vận nhãn dọc xuống dưới hay giật mắt xuống dưới chậm
Triệu chứng Par giới hạn ở chi hơn 5 năm( não úng thủy NPH)
Chẩn đoán các biến thể hành vi có thể
Sa sút trí tuệ trán thái dương
hoặc
thất ngôn tiến triển tiên phát, trong vòng 5 năm khởi phát bệnh( SSTT thể Lewy CBP/ LBP)
Điều trị
kháng dopamine receptor hoặc một chất rút sạch dopamin
với một liều và thời gian (Parkinson do thuốc)
Không thấy đáp ứng rõ với Levodopa liều cao
mặt dù bệnh ở mức độ trên trung bình( sd 2 viên 275 Ldopa+ nước carbonate như pepsi=> đánh giá trch chậm vận động, run không cải thiện)
Mất cảm giác vỏ não không cân xứng
(ie,graphesthesia, stereognosis withintact primary sensory modalities), mất dùng động tác, hoặc thất ngôn tiến triển (
CBD
Thoái hóa hạch nền- viết lên bàn tay coi mất cảm giác không?)
Hình ảnh học chức năng não bình thường của hệ thống tiền synapse ( chụp PET)
Có sự xuất hiện của
Bệnh lý khác có thể gây ra hội chứng parkinson
và hợp lý khi liên kết với các triệu chứng của bệnh nhân, hoặc các bác sĩ chuyên khoa đánh giá và các phương tiện chẩn đoán toàn diện đưa ra một hội chứng thay thế hơn là Parkinson
td phụ của đồng vận dopa
Nặng thêm hạ HA tư thế
Ngủ gà nặng
Loạn thần, ảo giác
RL kiểm soát xung
Phù chân
file:///C:/Users/Admin/Downloads/8.%20B%E1%BB%87nh%20Parkinson.pdf
td phụ của levo
ảo giác
buồn nôn
lú lấn
chóng mặt
mơ rất thực
mệt
Hiện tượng on- off, wearing off, loạn động đỉnh liều