1.1 FRANTZIAKO IRAULTZAREN OIHARTZUNA ETA LIBERALISMOAREN OINARRIAK
Frantziako Iraultza funtsezko gertakaria historian
Antzinako Erregimenaren amaiera eta sistema liberal edo liberalismoaren sorrera
Sistema liberal edo liberalismoa: sistema politiko, sozial eta ekonomikoa
Iraultza Frantziarraren aurretik (XVIII. mendearen amaieran)
Europan eta bertako kolonietan
Antzinako Erregimena deituriko sistema sozioekonomikoa zegoen
Aurrekari oso zaharrak ditu eta izena frantziar iraultzaileek jarri zioten
Ezaugarriak:
Gobernu nagusia monarkia absolutua zen
Erregeak botere guztiak zituen (zergak administratu, legeak ezarri, armada agindu, epaile gorena izan...) ia mugarik gabe
Agintari guztiak haren mende zeuden, baina erregearen boterea nolabait muga zezakeen bakarra Gorteak edo Parlamendua zen
Gorteak edo Parlamentua: estamendu nagusien ordezkariek osatutako Gorteak edo Parlamentua
Ez zuen erregearen boterea mugatzen erregeek XVII. eta XVIII. mendeetatik aurrera erregeek ia deitzen ez zituztelako
Gizarte estamentala zen
Gizarte estamentala: legeen arabera bereizitako taldeak
Bi estamentu zeuden
Bi estamentu pribilegiatu zeuden: noblezia eta kleroa; eta hirugarren estamendua herri xehea zen
Estamentu pribilegiatuan zeudenak ez zituzten zergak ordaintzen eta beren lege propioak zeuzkaten
Hirugarren estamentuan zeudeak zergak ordaindu behar zituzten eta ohiko legeak errespetatu behar zituzten (ohiko legeetan ezberdintasunak zeuden, adibidez hiri askok zituzten lege propioak)
Ekonomia nekazaritzan oinarritzen zen nagusiki
Monarkek edo korporazio desberdinak ezarritako kontrol gogorrek mugatzen zuten
Artisau-ekoizpena gremioek kontrolatzen zuten
Merkataritza koroa zuzentzen eta kontrolatzen zuen (batzuetan "konpainia" batzuei monopolio komertziala emanda)
Zientzia eta ideietan emandako aldaketa eta garapenak (Ilustrazioa), Antzinako Erregimena higatuz joan zen
XVIII. mendean zehar, Ilustratuek (Frantzian, Ingalaterran... sortutako pentsalari taldea) monarkia absolutua edo estamentu-gizartea krisian jarri zuen eta gobernatzeko, gizartea antolatzeko edo ekonomia antolatzeko modu berriak proposatu zituzten
Monarkia absolutua edo estamentu-gizartea krisian jartzeko, arrazoia gai sozial politiko eta ekonomikoen azterketan aplikatu zuten
Ideia berri hauek 1789tik gutxienez hamar urte gehiagora iraun zuten Frantziar Iraultza sortzeko posibilitatea sortuz
Monarkia akabatu zuen eta liberalismoa sartzeko -atzerapauso ugarirekin eta aurrerapenekin- atea izan zen
Liberalismoa burgasiarekin batera garatu zen
Burgesia: Antzinako Erregimenaren merkataritzaren, artisautzan eta lanbide liberaletan jarduten zuen eta gero eta aberatsagoa zen klase sozial ez-pribilegioduna.
Burgesek liberalismoa bultzatu zuten bere asmo eta beharrekin bat joaten zelako.
Burgesen asmo eta beharrak: sistema ekonomiko, sozial eta politiko berri baten eraikuntza
Liberalismoa bi alderdietan banatu zen
Liberalismo politikoa
Liberalismo ekonomikoa
Liberalismo politikoa: gizarteen gobernua ulertzeko modu berri bat da eta norbanako askatasunean, herritar guztien legezko berdintasunean (estamentu-gizartea akabatu) eta iritziak askatasunez adierazteko eskubidea aitortzean oinarritzen da.
Subiranotasuna (boterearen jatorria) ez dago errege batengan, nazioarengan baizik.
click to edit
click to edit