1.1 FRANTZIAKO IRAULTZAREN OIHARTZUNA ETA LIBERALISMOAREN OINARRIAK

Frantziako Iraultza funtsezko gertakaria historian

Antzinako Erregimenaren amaiera eta sistema liberal edo liberalismoaren sorrera

Sistema liberal edo liberalismoa: sistema politiko, sozial eta ekonomikoa

Iraultza Frantziarraren aurretik (XVIII. mendearen amaieran)

Europan eta bertako kolonietan

Antzinako Erregimena deituriko sistema sozioekonomikoa zegoen

Aurrekari oso zaharrak ditu eta izena frantziar iraultzaileek jarri zioten

Ezaugarriak:

Gobernu nagusia monarkia absolutua zen

Erregeak botere guztiak zituen (zergak administratu, legeak ezarri, armada agindu, epaile gorena izan...) ia mugarik gabe

Agintari guztiak haren mende zeuden, baina erregearen boterea nolabait muga zezakeen bakarra Gorteak edo Parlamendua zen

Gorteak edo Parlamentua: estamendu nagusien ordezkariek osatutako Gorteak edo Parlamentua

Ez zuen erregearen boterea mugatzen erregeek XVII. eta XVIII. mendeetatik aurrera erregeek ia deitzen ez zituztelako

Gizarte estamentala zen

Gizarte estamentala: legeen arabera bereizitako taldeak

Bi estamentu zeuden

Bi estamentu pribilegiatu zeuden: noblezia eta kleroa; eta hirugarren estamendua herri xehea zen

Estamentu pribilegiatuan zeudenak ez zituzten zergak ordaintzen eta beren lege propioak zeuzkaten

Hirugarren estamentuan zeudeak zergak ordaindu behar zituzten eta ohiko legeak errespetatu behar zituzten (ohiko legeetan ezberdintasunak zeuden, adibidez hiri askok zituzten lege propioak)

Ekonomia nekazaritzan oinarritzen zen nagusiki

Monarkek edo korporazio desberdinak ezarritako kontrol gogorrek mugatzen zuten

Artisau-ekoizpena gremioek kontrolatzen zuten

Merkataritza koroa zuzentzen eta kontrolatzen zuen (batzuetan "konpainia" batzuei monopolio komertziala emanda)

Zientzia eta ideietan emandako aldaketa eta garapenak (Ilustrazioa), Antzinako Erregimena higatuz joan zen

XVIII. mendean zehar, Ilustratuek (Frantzian, Ingalaterran... sortutako pentsalari taldea) monarkia absolutua edo estamentu-gizartea krisian jarri zuen eta gobernatzeko, gizartea antolatzeko edo ekonomia antolatzeko modu berriak proposatu zituzten

Monarkia absolutua edo estamentu-gizartea krisian jartzeko, arrazoia gai sozial politiko eta ekonomikoen azterketan aplikatu zuten

Ideia berri hauek 1789tik gutxienez hamar urte gehiagora iraun zuten Frantziar Iraultza sortzeko posibilitatea sortuz

Monarkia akabatu zuen eta liberalismoa sartzeko -atzerapauso ugarirekin eta aurrerapenekin- atea izan zen

Liberalismoa burgasiarekin batera garatu zen

Burgesia: Antzinako Erregimenaren merkataritzaren, artisautzan eta lanbide liberaletan jarduten zuen eta gero eta aberatsagoa zen klase sozial ez-pribilegioduna.

Burgesek liberalismoa bultzatu zuten bere asmo eta beharrekin bat joaten zelako.

Burgesen asmo eta beharrak: sistema ekonomiko, sozial eta politiko berri baten eraikuntza

Liberalismoa bi alderdietan banatu zen

Liberalismo politikoa

Liberalismo ekonomikoa

Liberalismo politikoa: gizarteen gobernua ulertzeko modu berri bat da eta norbanako askatasunean, herritar guztien legezko berdintasunean (estamentu-gizartea akabatu) eta iritziak askatasunez adierazteko eskubidea aitortzean oinarritzen da.

Subiranotasuna (boterearen jatorria) ez dago errege batengan, nazioarengan baizik.

click to edit

click to edit