ZIENTZIA
Nazioarteko unitate sistema (SI)
Magnitudeak
Errore absolutua eta errore erlatiboa
Metodo zientifikoa
Neurketa tresnak eta ezaugarriak
Notazio zientifikoa
Definizioa:
Zientzialariek beraien ikerketak egiteko erabiltzen duten metodoa.
Pausuak:
1. Problema identifikatzen:
2. Hipotesiak egin:
Aztertu nahi dena ahalik eta gehien finkatu.
Esperimentuan gertatuko denari buruz dugun behin behineko ideia
3. Aldagaiak aukeratzea:
Aztertuko ditugun aldagaiak finkatzea (magnitudeak)
1. Aldagai independientea:
2. Aldagai mendekoa:
3. Aldagai kontrolatua:
Esperimentua egiten duena bere nahietara aldatu dezakeen magnitudea.
Aldagai independientea aldatzerakoa horren eragina mendeko aldagaiaren bidez jasotzen duzu.
Mendeko aldagaia neurtu behar duzu.
Esperimentuan eragiten duten baina ALDAEZIN utzi behar ditugun beste magnitude guztiak
4. Muntaketa prestatzea.
Esperimentua prestatu
5. Ondorioak:
Esperimentutik ondorioak lortu eta hipotesia betetzen den edo ez frogatu
Definizioa:
2 mota daude:
Oinarrizkoak:
Eratorriak:
Unitate bakarrarekin adierazten dira.
Oinarrizko unitateen konbinazioekin adierazten dira.
Adibidez:
Masa
Distantzia
Tenperatura
Denbora
Adibidez:
Bolumena
Dentsitatea
Abiadura
Azelereazioa
Indarra
Konrronte intentsitatea
Neurriaren helmena edo bitartea:
Tresnak neur ditzakeen gehieneko eta gutxieneko balioren arteko bitartea da.
Unitateak:
Zehaztasuna/Sensibilitatea:
Magnitudearen gutxienezko balio hautemangarria da.
Neurriaren adierazpena zer unitatetan egiten den adierazten da.
Definizioa:
Nazioarteko magnitudeei emandako unitate multzoa da.
Neurgarriak diren ezaugarriak dira
Unitate aldaketak zatiki baliokideen metodoa
Pausoak:
"Demagun 180 km/h abiadura m/s-tara pasatu behar dugula"
- Egin behar ditugun unitate aldaketak zenbatzen ditugu.
- Egin behar dugun aldaketa bakoitzeko zatiki bat eraiki beharko dugu.
- Bukaerako emaitzan agertzea nahi ditugun, agertu behar diren posiziotan (zatikien izendatzailean) idatzi behar ditugu.
- Zatiki bakoitza hasieran ditugun unitateekin osatzen ditugu:
- Zatiki bakoitza baliokidea izateko beharrezkoak diren kopuruak idazten ditugu.
- Eragiketa matemakoa burutzen da.
km -> m eta h -> s (2 aldaketak)
180 km / h · ? / ? · ? / ?
180 km / h · m / ? · ? / s
180 km / h · m / km · h / s
180 km/h ·1000/m/1km · 1h/3600s
180 / 1 · 10 / 1 · 1 / 36 = 1800:9 / 36:9 = 200 / 4 = 50
180 km/h ·1000/m/1km · 1h/3600s
180 / 1 · 10 / 1 · 1 / 36 = 1800:9 / 36:9 = 200 / 4 = 50 m / s
Luzeera (L)
Masa (m)
Korrontearen intentsitatea (I)
Materia - kantitatea (n)
Tenperatura (T)
Argi - intentsitatea (Iv)
Denbora (t)
Segundua
kelvina
Amperea
Metroa
Kilogramoa
Mola
Kandela
s
k
A
m
kg
mol
cd
Zifra ezauguratsuak
Definizioa:
Neurri esperimental batean zifra esanguratzuak (z.e.) esaten zaie nauertzeko tresna baten eskalan irakurtzen edo aldatzen diren zifrei.
Kasuak:
Komaren eskuman hasieran zeroak daude baina gero zeroak ez diren beste zifra batzuk
Komaren eskuman zeroak bakarrik dituen zenbaki hamartarra lorten dugunean
Balio guztiak EZ DIRA ZERO
Zenbaki arrunta bere zifra batzuk zero direnean
Adibidea
Adibidea
Adibidea
Adibideak
23,5 g
400 g
- g
3
1
0,00456 g
3
0,05 g
1
25,00 g
4
36,000 g
5
1,845 g
3
4
Definizioa:
Zenbakiak adierazteko modu bat da.
Horrela adierazten dira
a,bcd... · 10^n
a = parte osoa
a,bcd... = zenbaki atala
bcd... = parte hamartarra
10^n = berreketa atala
Adibideak:
0,005806 = 5,806 · 10^3
0,0078 · 10^4 = 78
Errore absolutua
Errore erlatiboa:
Neurketa baten errore absolutua neurketaren balio errealaren eta neurketan lortu den balioaren diferentzia da.
Errore absolutuaren eta batezbesteko arteko zatidura da.
Adibidez:
Neruketak:
3,1 s
2,4 s
2,5 s
Batezbestekoa:
(2,5 + 3,1 + 2,4) / 3 = 8 / 3 = 2,666
Batezbestekoa gure neurketa tresnaren z.e berdinera biribildu behar dugu (2,7 s)
Errore absolutuak:
Gure neurketa onena: 2,7 s (batezbestekoa) +- 0,1 s (tresnaren zehastasuna
Errore erlatiboak:
(2,5 - 2,7) = 0,2
(3,1 - 2,7) = 0,4
(2,4 - 2,7) = 0,3
0,2 / 2,7 · 100 = %7,4
0,4 / 2,7 · 100 = 40 / 2,7 = %14,8
0,3 / 2,7 · 100 = %11,1
