Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

BATI EDEBİYATI EDEBİ AKIMLAR -1 - Coggle Diagram

- - - - Türk edebiyatı Batı’ya açıldığında klasisizm dönemini tamamlamıştır. Bu nedenle edebiyatımızda klasisizmin önemli bir etkisi olmamıştır.
        Şinasi‘nin “Şair Evlenmesi”adlı komedisi, La Fontaine’den yaptığı çeviriler ve Ahmet Vefik Paşa‘nın Moliere’den çevirileri, bu anlayışın ürünleri olarak sıralanabilir.
  - - - https://drive.google.com/file/d/1qHtaQIhbY8Ook0_ZwdKdPaoNx79xZ2pP/view?usp=sharing
  - - - CLASSİCUS Latince seçme kelimesi köken
      - Rönesans sonrası «neoklasik dönem» ile başlayıp Fransız İhitlaline kadar devam eden süreç / 17. YY
      - Sanat-edebiyat akımı olarak 1660-1700 ihtişamlı dönem «1660 mektabi» diğer adı
      - Fikirler Antik Çağ odaklı ancak besleyici kaynak Rönesans
      - Doğuş zemininde mutlak monarşi, merkezi otorite, kilise etkisi mevcut
      - 1635 Fransız Akademisi- Malharbe - devrin önde gelen sanatçı ve düşünürlerini bir araya getirir. (Fransızca çalışmalar)
  - - - Akla, mantığa ve sağduyuya önem vermiştir.
      - Düşünsel temelleri Rönesans ve Reform hareketleriyle atılmıştır.
      - Kurallara sımsıkı bağlı olup kaynağını eski Yunan ve Latin edebiyatından almıştır.
      - İçerikten çok içeriğin ele alınışı önemsenmiştir.
      - Seçkin bir dil kullanılmış, kahramanlarını seçkin insanlardan seçmişlerdir.
      - “Sanat, sanat içindir.” görüşü benimsenmiş, bireysel konular işlenmiştir.
      - Tiyatroda üç birlik kuralına uyulmuştur.
      - Trajedi ve komedi türlerinde klasisizm kullanılmıştır.
      - Yunan ve Latin edebiyatlarındaki klasik, şaheser eserler örnek alınmıştır.
- - - - Romantizm, 18. yüzyılın sonlarına doğru Fransa'da klasik sanatın sıkı kurallarına karşı ortaya çıkmış bir akımdır.
      - Romantizm, Jean Jacques Rousseau gibi felsefecilerin ilerlemeye engel olan her şeye savaş açmıştır. Felsefecilerin halka siyasal ve toplumsal eşitlik, dini hoşgörü, haklara saygı ve düşünce özgürlüğü gibi kavramları aşılaması sonucunda Fransız İhtilali ortaya çıkmıştır ve bunun sonucunda romantizm akımı ortaya çıkmıştır. Romantizm akımı, "Deha akıldadır" sözünü özümseyen klasiklere karşı "Deha yürektedir" düşüncesini savunmaktadırlar.
      - Romantizm akımıyla beraber sanatçılar sınırsız hayal güçlerini kullanabilmişlerdir ve sanat eserlerinde serbestlik oluşmuştur.
      - Klasikler Antik Yunan ve Latin edebiyatından özenirken romantikler özenmeyi çağdışı bulmuştur ve kendi tarihlerinden yola çıkmıştırlar.
      - Romantik eserlerde kişiler halktandır. İyiler ve kötüler arasında kesin bir ayrım yapılırken iyiler ödüllendirilir, kötüler ise cezalandırılmaktadır.
  - - - Toplumun her kesiminden insana yer verilmektedir. İnsanı hem akıl hem de duygularıyla kabul eder. Sanatçının özgürlük alanı artmıştır.
      - Birey ve kişisellik ön plandadır.
      - Romanlarından iyi ve kötü çatışmasına yer verilmektedir. Karakterler ya çok iyi ya da çok kötüdür.
      - Genel olarak aşk, ölüm, tabiat temaları işlenmiştir.
      - İlk romantik eserler tiyatro olarak ortaya çıkmıştır.
      - Romantik yazarlar eserlerinde kişiliklerini gizlememektedir. Günlük konuşma dili tercih edilmektedir.
  - - - https://drive.google.com/file/d/1Cnj94rIXoH3yTdUwSVcR0gwCxQ1ZZyQq/view?usp=sharing
  - - - Namık Kemal
      - Ahmet Mithat Efendi
      - Abdülhak Hamit Tarhan
      - Şemsettin Sami
      - https://drive.google.com/file/d/1gjn1OQaCg-OqEGj2P7U5JrtioecdDLza/view?usp=sharing
- - - - Realizm, 19. yüzyılın ortalarında romantizm akımının aşırı duygusallığına tepki olarak doğmuştur.
      - yüzyılın ortalarında sanayi devrimi ile toplumsal sınıflar ortaya çıkmıştır. Bunun üzerine ekonomik sorunlar yaşayan alt kesim dikkat çekmiştir. Bu katmanlar arasındaki fark realizm akımının ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bunun sonucunda mitolojik hikayeler artık dikkat çekmemeye başlamış, toplumun yaşadığı gerçekler dikkat çekmiştir.
      - Auguste Comte'nin çıkardığı pozitivizm akımından etkilenmiştir ve bunun üzerine pozitivizm akımının edebiyata uyarlanması sonucunda romantizm akımı ortaya çıkmıştır.
      - Realizm gözlem ve deneyi önemseyen bir edebi akımdır.
      - Romantizm akımıyla beraber ortaya çıkan duygular ve hayallerin yerini toplumsal olaylar almıştır. Bunun üzerine eserlerde insan hayatının gerçekleri yer almıştır. Realizm akımında olaylar tüm gerçekliğiyle işlenmiştir ve bu gerçekler tüm çıplaklığıyla okuyucuya sunulmuştur.
  - - - Eserlerde toplumun yaşadığı gerçekler ön plandadır.
      - Toplum olduğu gibi yansıtıldığı için sanatçılar objektiftir.
      - Realizm akımının ortaya çıkması sonucunda öykülemeden çok betimlemelere yer verilmiştir. Karakterlerin yaşadıkları ortam, karakteristikleri ve psikolojilerine detaylı yer verilmiştir.
      - Eserlerde sıradan insanlar görülmektedir.
      - Her şey ne tamamen iyidir ne de tamamıyla kötüdür.
      - Realizm akımının amacı yaşanan olayların nesnel bir şekilde gün yüzüne çıkarılmasıdır.
      - Yazı biçiminde kusursuzluk aranmıştır, süslemelerden ve abartılı anlatımdan kaçınılmıştır.
      - Realizm akımı roman ve hikayelerde etkisini göstermiştir.
  - - - https://drive.google.com/file/d/1GLgRZqPt3m9JQjm3cyVzHJmfuSzunt23/view?usp=sharing
  - - - Recaizade Mahmut Ekrem
        
        https://drive.google.com/file/d/1bHsinQ3ZgcMRb2aWywik36r1Jlvomj_N/view?usp=sharing
      - Samipaşazade Sezai
      - Mehmet Âkif Ersoy
      - Halit Ziya Uşaklıgil
      - Mehmet Rauf
      - Ömer Seyfettin
      - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
      - Refik Halit Karay
      - Reşat Nuri Güntekin
      - Halide Edip Adıvar
- - - - Natüralizmin ana ilkesi: “Sanat, doğanın bir kopyası olmalıdır.”
      - Natüralizme göre insanın her türlü duygu, düşünce ve eylemi, soyaçekim özelliklerinin ve içinde yetiştiği sosyal çevrenin etkisiyle açıklanabilir. Kişiyi yönlendiren iradesi değil, soyaçekimin özellikleri ve sosyal çevredir.
      - Natüralist yazar bir gözlemci gibi davranır. Yazar, soyaçekim özellikleri ve sosyal çevreleri belli kahramanları izlerken, olaylar yazarın isteğine bağlı olmaksızın gelişir ve belli bir sonuca kavuşur. Yazar hem bir gözlemci, hem de deney yapan bir bilim adamı gibi davranır.
      - Natüralizmde yazar, oldukça nesneldir; anlattıklarına kişiliğini katmaz, o bir “tutanakçı”dan başkası değildir. Emile Zola: “Hayata elverişli bir nesne olmadığı için azota kızan, buna karşılık hayata elverişli bir nesne olduğu için de oksijene sevgi gösteren bir kimyacı düşünebilir misiniz?” diye sorar ve Natüralist bir yazarın “suç karşısında içten davranmak, erdem karşısında alkış tutmak” ihtiyacı duymayacağını belirtir.
      - Natüralist yazarlar sosyal gerçekleri yansıtırken daha çok toplumdaki çirkinlikler ve olumsuzluklar üzerinde durmuşlar; genellikle sorunlu, toplum dışına itilmiş kişileri anlatmışlardır. Yoksul işçiler, köylüler, ayyaşlar, hırsızlar, fahişeler… Natüralist yazarların çok anlattığı kişilerdir.
      - Romanlarda ayrıntılı tasvirler yapılmış, bu tasvirler yardımıyla kişilerin psikolojileri ortaya konulmuştur.
      - Natüralist eserlerde dil doğal ve yalındır. Roman ve öykü kahramanları, sosyal sınıflarına uygun bir dille konuşturulmuşlardır.
      - Argo sözcüklere bolca yer verilmiş “sokak dili” edebiyata o zamana dek görülmedik bir biçimde girmiştir.
      - Natüralizmde roman, öykü ve tiyatro türleri gelişmiştir. Bu akımda her eserin savunduğu bir “tez” vardır.
      - Natüralizm, herhangi bir akıma tepki olarak doğmamış, kendisinden önceki akımın (Realizmin) ileri bir aşaması olarak ortaya çıkmıştır.
  - - - https://drive.google.com/file/d/11Gaa2eGw50M41JWtHFFfNOVoqbk2ivSt/view?usp=sharing
  - - - Hüseyin Rahmi Gürpınar
      - Nabizade Nazım
      - Beşir Fuat
- - - - ESTETİK, TEKNİK, NESNE
  - - - Parnasizm, 19. yüzyıl Fransız edebiyatında ortaya çıkan ve özellikle Fransız şairler Paul Verlaine ve Stéphane Mallarmé tarafından benimsenen bir edebi akımdır. Parnasizm, sanatın öncelikli olarak estetik değerlerine odaklanır. Sanatın kendisi için yaratıldığına inanılır ve sanatın toplumsal veya siyasi amaçlarla araçsallaştırılmasına karşı çıkılır.
      - Parnasyan şairler, şiiri sıkı bir şekilde yapılandırır ve dilin uyumlu, dengeli ve düzenli olmasını önemser. Ölçü, uyak ve ritim gibi teknik unsurların dikkatlice kullanılması esastır. Yazım biçimi olarak soneler kullanılmaktadır.
      - Parnasizm, duygu ve duygusal ifadelerin yerine nesnel ve somut gözlemlere dayanan bir dil kullanır. Şairler, görsel ayrıntılara, detaylara ve doğaya odaklanarak nesnel gerçekliği yansıtmayı amaçlarlar.
      - Parnasyan şairler, soyutlama ve sembolizm yerine somut ve belirgin imgeler kullanmayı tercih ederler. Anlamı açık ve net bir şekilde iletmek amacıyla somut nesneler ve manzaralar kullanılır.
      - Parnasizm, romantizmin aşırı duygusallığı ve şiirin subjektifliği karşısında eleştirel bir duruş sergiler. Şairler, duygusal abartıya ve romantik süslü dile karşı çıkarak objektif bir edebiyat anlayışını savunurlar.
  - - - Realizmin şiire uygulanmış hali olup 19. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmıştır.
      - Romantik şiir anlayışına tepki olarak doğmuştur.
      - Sanat için sanat anlayışı benimsenen bu akım sadece şiirde görülen bir akımdır.
      - Şiirin biçim özellikleri önemsenmiş, nesneler dış görüşüne göre anlatılmıştır.
      - Eski kültür ve tarihe yönelen bu akım sanatçıları şiire egzotik bir hava getirmişlerdir.
      - Dili son derece iyi kullanmış olup sözcük seçimine ve ahenge önem vermişlerdir.
      - Şiiri, iç dünyadan dış dünyaya taşımış ve nesneleri dış görünüşüne göre anlatmışlardır.
  - - - Tevfik Fikret
      - Yahya Kemal Beyatlı
      - Cenap Şahabettin (Edebiyatımızda bu akımı ilk tanıtan kişidir.)
    - - Tevfik Fikret: Türk edebiyatındaki en önemli parnasist şairlerden biridir. Şiirlerinde lirizm ve musiki uyumu ön plandadır. Şiirlerinde doğa ve güzelliklerin yanı sıra modernizm temalarını işlemiştir. “Rübâb-ı Şikeste”, “Haluk’un Defteri”, “Tarih-i Kadim” gibi eserleriyle tanınır.
      - Cenap Şahabettin: Bu akımın Türk edebiyatındaki diğer önemli temsilcisidir. Şiirlerinde aşk, doğa, tarih ve güzellikler işlenir. “Gölgeler”, “Ruh Üşümesi”, “Yalnızlık Şarkıları” gibi eserleriyle tanınır.
      - Yahya Kemal Beyatlı: Bu akımın etkisiyle yazan şairlerden biridir. Şiirlerinde estetizm, sanat ve edebiyat konuları işlenir. “Rubailer”, “Eğik Sütun”, “Sessizlik Şarkısı” gibi eserleriyle tanınır.
      - Ahmet Haşim: Bu akımın etkisiyle şiirler yazan şairlerdendir. Şiirlerinde doğa, aşk, hayatın acı gerçekleri işlenir. “Göl Saatleri”, “Piyale”, “Nesl-i Ahir” gibi eserleriyle tanınır.
      - Süleyman Nazif: Bu akımın etkisiyle yazan şairler arasında yer alır. Şiirlerinde doğa, güzellik, aşk ve sanat konuları işlenir. “Mahur Beste”, “Güneş”, “Sefiller” gibi eserleriyle tanınır.
  - - - Theophille Gautier
      - Theodore Banville
      - Francois Coppee
      - Jose Maria de Heredia
      - Leconte de Lisse
      - https://drive.google.com/file/d/1zOOhjOPbaM_dgFI05A7v6cIwVPaig5L_/view?usp=sharing
    - - Theophille Gautier ( önemli yapıtları : Mineler, Momİe’nin Romanı, Romantizmin Tarihi)
      - Thedore De Bonville ( önemli yapıtları : Fransız Şiirinin Küçük Kitabı, Akrobatik Şiirler)
      - Leconte De Lisse (önemli yapıtları: Antik Şiirler, Barbar Şiirler, Trajik Şiirler)
      - Jose Maria De Heredia ( önemli yapıtı :Ganimetler )
      - François Cooppe ( önemli yapıtları: Kutsal Kalıntılar Korunağı, Alçakgönüllüler)
- - - - yüzyılın ikinci yarısında parnasizme tepki olarak ortaya çıkmış bir akımdır.
        
        Parnasyenlere göre somut varlıklar, dış dünya ile insanın duyuları arasında köprü kurmaya yarayan birer simgedir. Dış gerçeğin ancak insanın algılayış biçimiyle var olacağını savunan insan onu nasıl algılıyorsa öyle değerlendirir algısına hakimken sembolistler, semboller aracılığıyla dış çevrenin insan üzerindeki etkilerini ve izlenimlerini anlatmışlardır.
        
        Parnasyenler insan duygularına, izlenimlere önem vermeyen anlayışına gerçeği merkeze alan algısına karşın sembolistler bu anlayışa karşı çıkmış, duygusallığa, insanın iç dünyasına yönelmişlerdir.
      - Şiiri sessiz bir şarkı olarak tanımlamışlar ve müziği şiirin amacı durumuna getirmişlerdir. Onlara göre şiir düşüncelere değil duygulara seslenmelidir; çünkü şiir bir şey anlatmak için yazılmaz.
      - Şiirde anlam kapalı olmalıdır ve herkes kendince yorum getirebilmelidir. Sözcüğün anlam değerinden çok müzikal değeri önemlidir. Anlam kapanıklığı ve farklı çağrışımlar yaratabilme amacı, bol bol mecaz ve istiarelerin kullanılmasına yol açmış, dolayısıyla dil de ağırlaşmıştır.
      - Gerçeklerden kaçma, hayale sığınma, çirkinlikleri hayal yardımıyla güzelleştirme, bunlara bağlı olarak ortaya çıkan karamsarlık, sembolizmin en belirgin özelliklerindendir.
      - Durgun sular, ay ışığı, alacakaranlık, tan ağartısı, perdede gezinen gölgeler ve ölüm başlıca temalarıdır. Lirizm, bu anlayışın en önemli ögesi durumundadır.
  - - - Fransa’da parnasizme tepki olarak 19. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkmıştır.
      - Fransız yazar Baudelaire’in yazdığı “Kötülük Çiçekleri” adlı eserde akımın özellikleri anlatılmıştır.
      - Anlam kapalılığını savunan bu akım daha çok şiirde kullanılmıştır.
      - “Şiir anlaşılmak için değil hissedilmek içindir.” görüşünü benimsemişlerdir.
      - Şiirde musikiyi savunmuşlar, nesneleri oldukları gibi yansıtmamışlardır.
      - İçe kapanık, bireyci, melankolik (bunalımlı), marazi (hastalıklı) bir şiir ortaya koymuşlardır.
      - İlk kez Servetifünun şiirinde kullanılmış; “Sanat, sanat içindir.” görüşü benimsenmiştir.
      - Bu akımın etkisiyle Servetifünun sanatçıları serbest müstezat nazım şeklini kullanmışlardır.
      - Şiirde ölçü, kafiye, ahenk unsurlarına bağlı kalmışlardır.
      - Sessizlik, yalnızlık, ölüm, insandan kaçış akımın en önemli temalarıdır.
  - - - Ahmet Hâşim
      - Cenap Şahabettin
      - Ahmet Hamdi Tanpınar
      - Cahit Sıtkı Tarancı
      - Ahmet Muhip Dıranas
  - - - Baudelaire
      - Mallarme
      - Rimbaud
      - Paul Verlaine
      - Paul Valery
      - Edgar Allan Poe
      - Maunce Maeterlinck
      - Alexander Puşkin