Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 3 การพยาบาลมารดาและทารกที่มีภาวะเสี่ยง ภาวะเลือดออกในระยะตั้งครรภ์,…
บทที่ 3 การพยาบาลมารดาและทารกที่มีภาวะเสี่ยง
ภาวะเลือดออกในระยะตั้งครรภ์
การตั้งครรภ์ไข่ปลาอุก (Molar pregnancy or Hydatidiform mole)
เป็นโรคของเนื้อรกที่ทําให้เนื้อรกเสื่อมสภาพกลายเป็นถุงน้ําเล็กๆใสๆ เกาะกันเยอะๆ
ชนิดที่ 1
ไม่มีทารก ชนิดพบได้บ่อย เกิดจากอสุจิไปผสมกับไข่ที่เสื่อม ฝ่อ
ชนิดที่ 2
ทารกหรือเนื้อเยื่อของทารก เกิดจากไข่ได้รับการผสมจากอสุจิ 2 ตัว ทําให้เกิด 69 Chromosome
สาเหตุ
ไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริง แต่อายุ > 45 y เกิด > อายุ20-40
อาการและอาการแสดง
เลือดออกทางช่องคลอด
เม็ดMoleหลุดออกมาทางช่องคลอด
แพ้ท้องรุนแรง คลื่นไส้อาเจียนมากกว่าปกติ
ระดับ hCG สูงกว่าปกติ
มักพบภาวะ Pre-eclampsia ร่วมกับการตั้งครรภ์
การรักษา
การทําให้การตั้งครรภ์สิ้นสุดลง
การให้เคมีบําบัด ในรายที่มีอัตราเสี่ยงสูง
การทํา Chest X-ray เป็นระยะ ทุก 2-3 เดือน
ติดตามระดับฮอร์โมน Beta-hCG
คุมกำเนิดอย่างน้อย 1 y
ภาวะแทรกซ้อน
เสียเลือดมาก
การติดเชื้อ
มดลูกทะลุหรือฉีกขาด
การพยาบาล
เตรียมความพร้อมด้านร่างกายและจิตใจในการขูดมดลูก
เตรียมขอเลือด
เครื่องดูดสุญญากาศ พร้อมหัวดูดเบอร์ใหญ่
ประเมินและบันทึกสัญญาณชีพ
การแท้ง (Abortion) การสิ้นสุดการตั้งครรภ์
ก่อนอายุ 28 สัปดาห์
ทารกน้ำหนัก < 1000
ทารกเลี้ยงไม่รอด
สาเหตุ
เกิดจากความผิดปกติของโคโมโซม
ติดเชื้อในช่องคลอด ติดเชื้อหัด หัดเยอรมัน
ชนิดของการแท้ง
เกิดขึ้นเอง
แท้งคุกคาม
มีเลือดออกกระปริดกระปรอยทางช่องคลอด สีสดหรือคล้ำจำนวนไม่มาก มีนานเป็นสัปดาห์ มดลูกนุ่ม ปากมดลูกปิด ขนาดมดลูกสัมพันธ์กับอายุ
แท้งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
มีเลือดออกทางช่องคลอดร่วมกับมีอาการปวดท้องน้อย ปากมดลูกเปิด มีการหดรัดตัวของมดลูก อาจพบถุงน้ําคร่ำแตก
แท้งไม่ครบ
มีเลือดออกทางช่องคลอด มีชิ้นส่วนของทารกออกมา ปากมดลูกเปิด
แท้งครบ
มีเลือดออกทางช่องคลอดปริมาณมาก ชิ้นส่วนหลุดออกมาหมดแล้ว
แท้งค้าง
มีเลือดออกทางช่องคลอดเล็กน้อยหรือไม่มี ปากมดลูกปิด น้ำหนักลด
แท้งเป็นอาจิณ
มีประวัติของการแท้งในครรภ์ก่อนติดต่อกันตั้งแต่ 3 คร้ังข้ึนไป
ทำแท้ง
เพื่อการรักษา
ทำแท้งผิดกฎหมาย
การประเมินและการวินิจฉัย
ซักประวัติ
การขาดประจำเดือนและการตั้งครรภ์
ประวัติเลือดออกทางช่องคลอด
มีชิ้นส่วนหลออกมาจากช่องคลอด
ตรวจร่างกาย
อาจพบเลือด ชิ้นส่วนของทารกทางช่องคลอด
มีอากปวดท้องน้อย
ขนาดมดลูกโตหรือเล็กกว่าอายุครรภ์
การตรวจทางห้องปฏิบัติ
ตรวจ Pregnancy test , CBC, Hb, Hct ส่งชิ้นเนื้อ
การพยาบาล
ดูแลให้ bed rest ให้ยานอนหลับ
งด PV PR งดกระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
ดูแลและติดตามการตรวจระดับ hCG หรือ Ultrasound ตามแผนการรักษา
การสังเกตปริมาณเลือดที่ออกทางช่องคลอด
ดูแลให้ได้รับการสนับสนุนด้านอารมณ์จากสามี
และครอบครัว
การตั้งครรภ์นอกมดลูก (Ectopic pregnancy) การตั้งครรภ์ที่ตัวอ่อนหรือไข่ที่ถูกผสมแล้วฝังตัวอยู่บริเวณอื่นที่ไม่ใช่โพรงมดลูก
อุบัติการณ์
พบร้อยละ 2 ของการตั้งครรภ์
พบว่าปัจจุบันอุบัติการณ์สูงขึ้น ในผู้ที่เคยมีประวัติโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
สาเหตุ
การอักเสบเรื้อรังในช่องท้อง
การอักเสบของท่อนําไข่ทําให้ท่อนําไข่ตีบแคบ
มีพังผืดรัดอยู่รอบท่อนําไข่
มีนื้องอกกดหรือดันทําให้ท่อนําไข่คดงอ
ภาวะแทรกซ้อน
การแท้ง
การแตกของท่อนำไข่ เสียเลือด ช็อก
ติดเชื้อ
เป็นหมันจากการถูกตัดท่อนำไข่และรังไข่
อาการ
ปวดท้อง เริ่มแรกปวดตื้อๆ ต่อมาเปลี่ยนเป็นปวดบิดๆ
เลือดออกทางช่องคลอด มักเป็นเลือดสีคล้ำหรือสีน้ําตาลเก่า
ปวดท้องรุนแรงทันที
ขาดประจําเดือน
กดเจ็บบริเวณปีกมดลูก
หน้าท้องโป่งตึง มดลูกโตเล็กน้อยและนุ่ม มีก้อนที่ปีกมดลูก
การดูแลรักษา
มักให้ยา Methotrexate หยุดการเจริญเติบโตของ Embryo
Support จิตใจมารดา
การพยาบาล
สังเกตอาการเจ็บปวดในช่องท้อง
ประเมินสัญญาณชีพเป็นระยะ
เฝ้าระวังการเกิดภาวะช็อก
รกลอกตัวก่อนกําหนด (Abruptio placenta, Placental abruption)
ภาวะที่มีการลอกหรือแยกตัวจากผนังมดลูกของรกที่เกาะในตําแหน่งปกติ หลังอายุครรภ์ 20 สัปดาห์ ทําให้เกิดการตกเลือดก่อนคลอด
ชนิดของรกลอกตัวก่อนกําหนด
Concealed type
เป็นภาวะที่รกเริ่มลอกตัวบริเวณส่วนกลางของรก โดยที่เลือดที่ออกมาจะคั่งอยู่หลังรกทั้งหมด
Revealed type
เป็นภาวะที่รกเริ่มลอกตัวจากบริเวณริมหรือขอบรก ทําให้มีเลือดไหลเซาะ ระหว่างเยื่อถุงน้ําคร่ำกับเยื่อบุโพรงมดลูกและไหลออกมาทางช่องคลอดให้เห็นชัดเจน
Mixed type
เป็นภาวะที่รกเริ่มลอกตัวจากบริเวณส่วนกลางก่อนและเลือดที่ออกจะขังอยู่ หลังรกและมีเลือดบางส่วนไหลเซาะออกมาภายนอกช่องคลอด
ระดับความรุนแรงของรกลอกตัวก่อนกำหนด
ระดับ 0 ไม่มีอาการ หลังคลอดตรวจรกพบมีลิ่มเลือดหลังรกขนาดเล็ก
ระดับ 1 รุนแรงน้อย มีเลือดออกทางช่องคลอด มีมดลูกแข็งตลอดเวลา กดเจ็บ ไม่มีอาการช็อก
ระดับ 3 รุนแรงมาก ท้องแข็งตลอดเวลา พบเลือดออกทางช่องคลอดปริมาณปานกลางถึงมาก
ระดับ 2 รุนแรงปานกลางพบมีเลือดออกทางช่องคลอด มดลูกหดรัดตัว
สาเหตุ และปัจจัยเสี่ยง
ภาวะความดันโลหิตสูงเรื้อรัง
มีประวัติรกลอกตัวก่อนกําหนดในครรภ์ก่อน
การตั้งครรภ์อายุมาก ตั้งครรภ์ทารกหลายคน
การสูบบุหรี่ ดื่มสุรา ใช้ยาเสพติดต่างๆ
ถุงน้ําคร่ำแตกก่อนกําหนดเป็นเวลานาน
อาการและอาการแสดง
สตรีตั้งครรภ์จะรู้สึกเจ็บครรภ์มาก มีเลือดออกทางช่องคลอดร่วมกับการเจ็บครรภ์ ลักษณะเลือด ที่ออกจะมีสีคล้ำ
หากมีเลือดออกจํานวนมากพบมีอาการ ซีด เป็นลม ช็อกหมดสติได
การวินิจฉัย
ซักประวัติ ตรวจร่างกาย พบอาการและอาการแสดง
ตรวจครรภ์พบมดลูกหดรัดตัวมากกว่าปกติ เจ็บครรภ์มาก
การรักษา
กรณีทารกเสียชีวิต แสดงถึงความรุนแรงของรกลอกตัว มารดาน่าจะเสียเลือดมาก พิจารณาให้เลือด Fresh whole blood
ทารกมีภาวะ Fetal distress ให้ช่วยเหลือพิจารณายุติการตั้งครรภ์โดยเร็ว ร่วมกับการแก้ไข
ภาวะ Hypovolemia
กรณีเสียเลือดน้อย ถ้าทารกอยู่ในภาวะปกติ ไม่มี Fetal distress อาจพิจารณาตั้งครรภ์ต่อ
ภายใต้การดูแลอย่างใกล้ชิด ให้การรักษาประคับประคอง
การพยาบาล
ป้องกันภาวะซีด ช็อก จากการเสียเลือดมาก
ป้องกันทารกได้รับอันตรายจากขาดออกซิเจน
ดูแลทารกให้อยู่ในครรภ์จนสามารถออกมาอย่างปลอดภัย
ประคับประคองจิตใจ ลดความวิตกกังวลของหญิงตั้งครรภ์และครอบครัว
ป้องกันการติดเชื้อ และการตกเลือดในระยะหลังคลอด
รกเกาะต่ำ (Placenta previa)
ภาวะที่รกหรือส่วนของรกฝังตัวลงมาถึงบริเวณส่วนล่าง ของมดลูก
สาเหตุ
มีประวัติรกเกาะต่ำในครรภ์ก่อน
รกใหญ่ ครรภ์แฝด รกชนิด Placentamembranous
การตั้งครรภ์อายุมาก
เคยผ่าตัดมดลูก
ชนิดของรกเกาะต่ำ
Low lying placenta
ขอบรกอยู่ใกล้กับ internal os 3-4 cm
Partial placenta previa
ส่วนปลายของรกปกคลุมบางส่วนของ internal os
Complete placenta previa (Total)
ส่วนของรกปกคลุม internal os ทั้งหมด
อาการ
มดลูกหดรัดตัวน้อยไม่เจ็บปวด
มีเลือดสดออกทางช่องคลอดมีลิ่มเลือด
เนื้อรกบางส่วนลอกหลุดจากผนังมดลูก
คลำได้ส่วนต่างๆของทารก
ภาวะแทรกซ้อน
ต่อมารดา
เสียเลือด ตกเลือดก่อนคลอด ตกเลือดหลังคลอด ซีด ช็อก
ต่อทารก
ทารกคลอดก่อนกำหนด Asphyxia ขณะอยู่ในครรภ์หรือเสียชีวิต
การพยาบาล
ดูแลให้ได้พักผ่อนบนเตียงให้มากที่สุด ควรนอนท่า semi-fowler
ดูแลงดน้ําและอาหารทางปาก และให้สารน้ํา ตามแผนการรักษา เพื่อเตรียมผ่าตัดคลอดฉุกเฉิน
งด PV PR ห้ามสวนอุจจาระ
นางสาวมาริสา ศรีหนองบัว 050 A