Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาในทางจิตเวช, นางสาวอำพร มหาชัย 65019560 - Coggle Diagram
ยาในทางจิตเวช
กลุ่มที่ 1 ยาต้านอาการโรคจิต
(Antipsychotic drugs)
1.Typical
(ยับยั้ง Dopamine)
เป็นยากลุ่มดั้งเดิม ออกฤทธิ์ยับยั้ง Postsynaptic dopaminergic typ 2 receptor ในสมอง รักษา Positive symtom
ผลข้างเคียง
ยับยั้งการทำงานของ Serotonin neuron และ Norepinephrine neuron ทำให้ Serotonin และ Norepinephrine เพิ่ม
ตัวอย่างยา
1.Haloperidol (Haldol)
2.Perphenazine
3.Trifluoperazine
Potency
High potency เช่น Hadol
Low potency เช่น Trioridazine (ยับยั้ง histamine ทำให้ง่วง ซึม เซ)
2.Atypical
ยับยั้ง
Dopamine
Serotonin ,Norepinephrine
ยับยั้ง postsynaptic dopaminergic typ 2 และ serotonin receptors รักษา positive and negative symptoms
ผลข้างเคียง
Acute dystonia ทำให้กล้ามเนื้อบิดแข็ง
Pseudppakinsonism กลุ่มอาการกล้ามเนื้อเกร็งสั่น
Akathisia กระวนกระวายในใจ
Tardive dyskinesia การดูดริมฝีปาก
ผลข้างเคียงที่อันตรายมาก
Neuroleptic Malignant Syndrome (NMS)
อาการสำคัญ
มีไข้
WBC สูง
CPK สูง (ล้างไต) ทำให้กล้ามเนื้อมีการบาดเจ็บ
การพยาบาล
น้ำหนักตัวและ BMI
สังเกต BMI ในช่วง 3 เดือนแรกของการรักษา
บันทึกประวัติการเจ็บป่วย
วัดรอบเอวผ่านสะดือ
กลุ่มที่ 2 ยาต้านเศร้า (Anti-depressant)
กลุ่มยาต้านเศร้า
กลุ่ม Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRI)
ไปปิดกั้น serotonin ให้ยังคงอยู่ปลายประสาทและทำปฏิกิริยาต่อไปได้
ผลข้างเคียง
รบกวนการมีเพศสัมพันธ์ ทำให้หลั่งช้า
มีผลต่อการนอนหลับ
การหยุดยาทันที
ทำให้อาการ Relapse
เกิดอาการ withdrawal หรือ hypomania
กลุ่ม Monoamine Oxidase Inhibitors (MAOIs)
ยับยเอนไซม์ไม่ให้ทำลายสารสื่อประสาท
ผลข้างเคียง
ไม่ครวให้ร่วมกับยาต้านเศร้า
หากได้รับยาร่วมกับ TCA ให้ระวัง Hypotensive crisis
ไม่ควรให้ยาร่วมกับ Fluoxetine หากจำเป็นควรหยุดยาก่อน 5 สัปดาห์
คำแนะนำ
หลีกเลี่ยง ชีส ผลไม้สุกงอม อาหารแปรรูป อาหารหมักดอง ตับสัตว์ ซอสถั่ว เป็นต้น
เครื่องดื่มที่ควรจำกัด เช่น สุรา เบียร์ กาแฟ อโวคาโด โยเกิร์ต กาแฟ ช็อคโกแลต เป็นต้น
กลุ่ม New generation
พัฒนามาจาก MAOIs
ออกฤทธิ์ต่อ Norepinephrine และ Serotonin
ประสิทธิภาพในการรักษากว้างกว่า แต่ผลข้างเคียงยังไม่มีข้อมูลมากนัก
กลุ่ม tricyclic antidepressant (TCAs)
การออกฤทธิ์
ยับยั้ง cholinergic neurons แล้วหลั่ง Ach
ผลข้างเคียง
ยับยั้ง Histamine receptors ทำให้ง่วง ซึม น้ำหนักเพิ่ม
ยับยั้ง Adrenergic receptors มีผลต่อการนำไฟฟ้าของหัวใจ
Orthostatic hypotension
มือสั่น หงุดหงิด กระสับกระส่าย
ตาพร่า ใจสั่น ปากแห้องคอแห้ง ท้องผูก
การพยาบาล
อธิบายให้ผู้ป่วยและญาติเข้าใจการรักษาว่ายา จะให้ผลหลังรับประทาน 3 สัปดาห์ ควรรับประทานอย่างสม่ำเสมอ
ผลข้างเคียงของยาและการปฏิบัติตนเมื่อเกิดอาการข้างเคียง
ต้องแบ่งยารับประทาน วันละหลาย ๆ มื้อ เพื่อลดอาการข้างเคียง
กลุ่มที่ 3 ยาลดอาการคลุ้มคลั่ง (Mood Stabilizing drugs)
แบ่งเป็น 3 ประเภท
Antimania
Lithium carbonate
ผลข้างเคียง
น้ำหนักเพิ่ม
ปะสาวพบ่อย กระหายน้ำ
อาจทำให้สูญเสีย Sodium ได้ง่าย
Hypothyroiddism
WBC เพิ่ม
คลิ่นไฟฟ้าของหัวใจผิดปกติ
เดินเซ ซึม มือสั่น
การพยบาล
ก่อนให้ Lithium เจาะเลือดตรวจ CBC,BUN,Cr,Elyte
ตรวจ Urinalysis
thyroid stimulating hormone
ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ
ค่า beseline ความดันโลหิตก่อนเริ่มรับประทานยา
ดูแลให้ได้รับสารน้ำอย่างเพียงพอและไม่มากเกินไป
ดื่มน้ำวันละ 3 ลิตร
หากมีอากคลื่นไส้ ปวดท้องมากให้รายงานแพทย์
รับประทานยาหลังอาหารทันที เพื่อบดอาการคลื่นไส้ อาเจียน
อาจมีหน้าบวม ข้อเท้าบวม เลี่ยงการนั่งห้อยขานาน ๆ
ถ้าระดับ Lithium 2.5 mEq/L หรือมากกว่า ทำให้ มีไข้ ความดันโลหิตต่ำ ใจสั่น ชัก ไตวาย ประสาทหลอน ไม่รู้สึกตัว และอาจเสียเสียชีวิตได้
Anticonvulsant
ได้แก่ยา
Dipakine มีผลต่อตับอ่อน
Lamixtal
Tegretal
Trileptal
Topamax
ข้อบ่งชี้การให้ยา
รักษาด้วยยา Antipsychoticหรือ Lithium ไม่ได้ผล
รักษาอาการ Mania
ผู้ป่วย bipolar ที่มีอาการ Rapid cycling (มีอาการ mood disorder มากกว่า 4 ครั้งใน 1 ปี ) คลื่นไฟฟ้าสมองผิดปกติ และมีประวัติอุบัติเหตุที่ศีรษะ
Atypical antipsychotic
ได้แก่ยา
Benzodiazepines
Calcium channel blocker
Verapami
Nifedipine
กลุ่มที่ 4 ยาลดอาการวิตกกังวลและยานอนหลับ (Antianxiety drugs)
แบ่งเป็น 2 กลุ่ม
1.ยากลุ่ม Sedative
2.ยาช่วยให้นอนหลับ
Sedative
ลดอาการวิตกกังวล กระสับกระส่าย ตื่นเต้น
กลุ่ม hypnotics ทำให้ง่วงนอนและหลับ เป็นยากด CNS
ได้แก่ยา
Benzodiazepine
GABA enhancers ทำให้ตื่นตัว
melatonergis hypnotics
antihistamine
จัดอยู่ในกกลุ่ม Second line agent หลังการใช้ยาต้านเศร้าเป็นเวลานานในการรักษาอาการวิตกกังวล
การพยาบาล
ให้ความรู้เรื่องอาการข้างเคียงของยา เช่น อย่ากดการทำงานอย่ากดการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้มีอาการง่วงซึม การจำและการตัดสินใจลดลง สมาธิลดลง การควบคุมแขนขาไม่สัมพันธ์กัน ไม่มีแรง เป็นต้น
แนะนำแนะนำให้เลี่ยงการขับรถทำงานกับเครื่องจักร
ไม่ควรดื่มแอลกอฮอล์และยาระงับประสาทอื่นๆเพราะอาจจะเสริมด้วยกัน
ไม่ใช้ยาร่วมกับยาลดกรด
แนะนำแนะนำผู้ที่ใช้ยาต่อเนื่องนานเกินสี่เดือนไม่ให้หยุดยาเองเพื่อป้องกันอาการขาดยา
กลุ่มที่ 5 ยาลดอาการข้างเคียงของยาต้านอาการโรคจิต
เป็นยาในกลุ่ม anticholinergics ได้แก่
Trihexyphenidyl (Artanc)
Benztropine (Cogentin)
Procyclidine (Kemadrin)
Carbidopa/Levodopa (Sinemet)
การพยาบาล
วัด V/S
แนะนำให้รับประทานผัก ผลไม้ ในรายที่ท้องผูก
ดูแลให้ได้รับสารน้ำดูแลให้ได้รับสารน้ำในปริมาณที่สมดุล เพื่อลดอาการปากแห้ง
ดูแลให้ได้รับสารอาหารและสารน้ำและดูแลให้ได้รับสารอาหารและสารน้ำในปริมาณที่เพียงพอ
การให้ข้อมูลกับผู้ป่วยสูงอายุ อาจมีสับสน คิดช้าควรพูดด้วยประโยคสั้น ๆ เข้าใจง่าย พูดซ้ำ
ยาอาจทำให้ตาพร่า ม่านตาขยาย ระวังใน Glaucoma
ดูแลการขับถ่าย ผู้ป่วยอาจมีปัสสาวะคั่ง
ควรให้ทำกิจกรรมในที่ร่ม เพราะอาจทำให้เกิด heat stroke ได้
นางสาวอำพร มหาชัย 65019560