Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Canlıların Temel Bileşenleri - Coggle Diagram
Canlıların Temel Bileşenleri
İnorganik
C, H birlikteliği yok
Su
Mineral
Asit, baz, tuz
Tuz:
Asit + Baz = Tuz + H2O
Asit:
Sulu çözeltide H+ iyonu verir. pH 0-7 aralığındadır. Tadı ekşidir. Turnusol kağıdını kırmızı yapar.
Baz:
Sulu çözeltide OH- iyonu verir. pH 7-14 aralığındadır. Tadı acıdır. Turnusol kağıdını mavi yapar.
Metabolik olayları düzenler
Kanın
osmotik basıncını
ayarlar
(Osmotik Basınç: hücrenin su alma isteği)
Hormon, enzim ve vitaminlerin yapısına katılır (Enzimlerin yapısına katılan minerale
kofaktör
denir) (Bir mineralin eksikliği başka bir mineralle giderilemez)
Ca(Kalsiyum)
: kemik ve dişlerin yapısında
(eksikliğinde çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde kemik erimesi)
, kas kasılmasında
(eksikliğinde kramp)
, kanın pıhtılaşmasını sağlar
Na(Sodyum):
sinirsel iletide
K(Potasyum):
sinirsel iletide, vücudun asit ve baz dengesinde, kalp ritminde
P(Fosfor):
kemik ve dişlerin yapısında; DNA, RNA ve ATP'nin yapısına katılır
Miyoglobin: Kasa O2 bağlar ve kırmızı rengini verir Hemoglobin: alyuvarda bulunur, kanda solunum gazı taşır, oksitlendiğinde kana kırmızı rengi verir. Klorofilin üretiminde görev alan enzimin kofaktörüdür. Bazı ETS elemanlarının yapısına katılır
Fe(Demir):
hemoglobin ve miyoglobinin yapısında bulunur.
NOT: Eksikliğinde hücrelere yeterli O2 gitmez veya fazla Ca alınması sonucu Ca Fe'nin yerine geçer ve kansızlık(anemi) görülür.
I(İyot):
Triod bezinden salınan tiroksin hormonunun yapısına katılır
(eksikliğinde guatr olur)
S (Kükürt):
bazı aminoasitlerin yapısına katılır
Cl (Klor):
hidrojenle birleşirse ortam pH'ini düşürür, mikroorganizmaları yok eder
İyi çözücü
Maddenin taşınmasında görevli
Zararlı maddeleri seyreltir
Vücut ısısını düzenler
Hidrolizde(sindirim) görev alır
Enzimlerin çalışması için %15 gerekli
Fotosentez için gerekli (CO2+H20=glikoz+O2)
Buzlu sularda yaşan canlıların donmamasının nedeni buzun yoğunluğunun suyun yoğunluğundan küçük olması ve yüzmesidir.
Kohezyon:
Su molekülerinin hidrojen bağıyla birbirini çekmesi (bitkilerin suyu kökten yapraklara taşıması / terleme / yüzey gerilimi ve böceklerin yürümesi)
Adhezyon:
Su moleküllerinin başka moleküllere tutunması (yağmur damlasının camda durması)
Özgül ısısı
yüksektir
(Özgül ısısı: suyun sıcaklığını 1'C arttırmak için gereken ısı)
Vücutta sentezlenmez
Monomeri yok
Hücre zarından geçer
Enerji vermez
Yapıcı, onarıcı ve düzenleyicidir
Organik
Polisakkaritler:
n(glikoz) =polisakkarit + (n-1)H2O
Disakkaritler
Monosakkaritler:
Hücre zarının porundan geçebilicek boyutta olanlar
Karbonhidrat
Hormon
Nükleik Asit
Yağ
Protein
3 more items...
C, H ve O içerir.
Enerji vericidir.
Enerji verici kullanım sırası
2.
.
Enerji verimi bakımından
1.
Bağ adı:
Ester
Yapıya katılır
Trigliserit (Nötral Yağ):
Enerji verici -Solunuma katılarak ATP değeri kazanır.
Monomerleri:
yağ asidi ve gliserol
Vücutta depolanan formdur.
3 Yağ Asidi + Gliserol = Trigliserid + 3H2O
3 more items...
Steroid
:
Bazı hormonların yapısına katılır
(Örnek: eşeysel hormon)
D vitamini sentezinde görev alır
Monomer yapılıdır
Kolestrol
steroid çeşitlerinden biridir (damar esnekliğini sağlar)
Fosfolipid (Bileşik Yağ)
: Hücre zarının yapısına katılır
Glikolipid (Bileşik Yağ)
: Hücre zarının yapısına katılır
Toplam 8 çeşit nükleotid bulunur.
Toplam 5 çeşit baz bulunur.
Yapı Birimi
: Nükleotid
RNA: A, G, S,
T
DNA: A, G, S,
U
Çift zincirlidir
Prokaryot: halkasal / sitoplazma
Ökaryot: sarmal / çekirdek, mitokondri, kloroplast
Yapıcı ve onarıcı sırası (3.) :
Protein-Yağ-Karbonhidrat
Solunumda enerji verici sırası (1.) :
Karbonhidrat-Yağ-Protein
Birim miktarının enerji verme sırası (3.) :
Yağ- Protein-Karbonhidrat
C(1), H(2) ve O(1) içerir.
Enerji verici, yapıcı ve onarıcıdır.
Düzenleyici
değillerdir
.
Bağ adı:
Glikozit Bağı
3C'li: Trioz
Gliseraldehit:
Solunum ve fotosentezin ara ürünü olarak kullanılır.
5C'li: Pentoz
Riboz:
RNA ve ATP'nin yapısına katılır.
NAD, NADP ve FAD yapısında da bulunur.
Deoksiriboz:
DNA'nın yapısına katılır.
Ribozun içinden oksijeni çıkar anlamına gelir.
NOT: ikiside monomer olmasına rağmen deoksiriboz, ribozdan önce geçer çünkü oksijen atomu bulundurmaz.
Riboz ve deoksiriboz izomer değildir.
(İzomer kapalı formülleri aynı, açık formülleri farklı maddelerdir.)
Her monasakkarit çeşidi ya da her karbonhidrat çeşidi enerji verici değildir
.
6C'li: Heksoz
(Solunum reaksiyonlarında enerji verici olarak kullanılan monosakkarit çeşididir)
Galaktoz:
süt şekerinin (hayvansal)
Glikoz:
kan şekeri her canlı hücrede bulunur
Fruktoz:
meyve şekeri (bitkisel)
Monosakkarit + Monosakkarit = Disakkarit + H2O
Glikoz + Glikoz =
Maltoz
(arpa şekeri) + H2O
Glikoz + Fruktoz =
Sükroz
(çay şekeri) + H2O
Glikoz + Galaktoz =
Laktoz
(süt şekeri) + H2O
NOT:Hayvanlarda maltoz ve sükroz bulunur ama hayvan hücrelerinde bulunmaz.
Depo:
Enerji verici
Nişasta:
bitki hücrelerinde glikozun fazlasının depo şekli
Glikojen:
bitki hücreleri hariç tüm canlılarda glikozun fazlasının depo şekli
hayvan hücrelerinde karaciğer ve çizgili kaslarda depo edilir
Yapı:
Enerji vermez
Selüloz:
Bitkilerde hücre çepherinin yapısına katılır
Kitin:
C, H, N ve
O
içerir. -Eklembacaklılarda iskeletin yapısına katılır. Mantarların hücre çeperi
kitin
yapılıdır.