Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การคลอดยากเนื่องจากช่องคลอดผิดปกติ abnormality of passage - Coggle Diagram

- - - - เมื่อครรภ์ครบกำหนด ทารกใท่าศีรษะจะใช้ส่วน biparietal diameter กว้างประมาณ 9.5 ซม.
    - - ตรวจทางหน้าท้อง
        
        จะพบว่าเมื่อเข้าสู่ระยะคลอด ศีรษะทารกยังไม่มี engagement โดยเฉพาะในครรภ์แรก
        
        ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ เช่น ท่ากัน ท่าหน้า หรือท่าขวาง เป็นต้น
        
        กดบริเวณยอดมดลูก จะพบว่าศีรษะทารกมาเกยอยู่บริเวณรอยต่อกระดูกหัวหน่าว
      - ตรวจทางช่องคลอด
        
        จะคลำพบ sacral promontory
        
        วัด diagonal conjugateได้น้อยกว่าหรือเท่ากับ 11.5 เซนติเมตร
        
        คลำได้ขอบด้านข้างของ pelvic inlet ทั้ง 2 ช้าง ซึ่งบ่งชี้ว่า transverse diameter สั้น หรือ เมื่อดันที่ยอดมดลูก ศีรษะทารกไม่มีการเคลื่อนต่ำลง
      - การถ่ายภาพรังสี (xray pelvimetry)
        
        จะพบ true conjugate น้อยกว่า 10 เซนติเมตร และ transverse diameter น้อยกว่า 12 เซนติเมตร
      - ตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สู
        
        จะใช้ประเมินขนาดศีรษะทารกแต่ไม่สามารถใช้ประเมินขนาดของช่องเชิงกราน เนื่องจากได้ผลไม่แน่นอน
    - - ต้องดูแลเฝ้าคลอดอย่างใกล้ชิดระวังภาวะมดลูกแตก (uterine rupture) โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรายที่ผ่านการคลอดบุตรมาหลายครั้ง
      - ประเมินองค์ประกอบต่าง ๆ เช่น ส่วนนำ ขนาดของศีรษะทารก ขนาดช่องเชิงกราน การหดรัดตัวของมดลูก ความก้าวหน้าการคลอด ภาวะ fetal distress
  - - - คลำพบ ischial spine ยื่นนูน ด้านข้างกระดูกเชิงกรานสอบนูนเข้าหากัน sacrosciatic notch แคบ เกิดการคลอดล่าช้าในระยะที่หนึ่งหรือระยะที่สองของการคลอด ไม่มีการหมุนของศีรษะทารก (internal rotation) เกิด transverse arrest of fetal head จะตรวจพบ sagittal suture อยู่ในแนวขวาง
    - - ถ้าช่องเชิงกรานส่วนนี้แคบไม่มากพยายามให้คลอดเองทางช่องคลอด
      - หลีกเสี่ยงการให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของลูก หรือให้อย่างระมัดระวัง
      - พิจารณาช่วยคลอดด้วยเครื่องดูดสุญญากาศ เนื่องจากปลอดภัยกว่าการช่วยด้วยคีม ซึ่งการใส่คีมทำได้ยากและทำให้ศีรษะทารกมีการเงย
      - ถ้าส่วนกลางของเชิงกรานแคบมาก และทารกตัวโต ควรผ่าตัดคลอด
  - - - ประเมินเมื่อปากมดลูกเปิดหมด และผู้คลอดเบ่ง ศีรษะทารกจะเคลื่อนต่ำลงมา มองเห็นได้ชัดเจน แต่เมื่อผู้คลอดหยุดเบ่ง ศีรษะทารกจะถอยกลับ
    - - การช่วยคลอดควรตัดแผลผีเย็บให้กว้างขึ้น เพื่อลดการฉีกชาดของฝีเย็บ
  - - - ทำให้ส่วนนำของทารกไม่สามารถเคลื่อนผ่านช่องเชิงกราน
        
        เกิดการคลอดยาก ควรพิจารณาผ่าตัดคลอด
    - - ด้านผู้คลอด
        
        รายที่มดลูก หดรัดตัวดี กล้ามเนื้อมดลูกส่วนล่างถูกยืดขยายจนบางลงเรื่อย ๆ เกิดเป็นรอยคอด เสี่ยงต่อการเกิดภาวะมดลูกแตก
        
        ส่วนนำที่ลอยอยู่เหนือช่องเชิงกราน จะทำให้มดลูกส่วนล่างถูกยึดขยายมากกว่าปกติ
        
        อ่อนเพลียหรือมีอาการขาดน้ำจากการคลอดยาวนาน
        
        การคลอดล่าช้า จากการที่ส่วนนำของทารกไม่สามารถเคลื่อนผ่านลงมาในช่องเชิงกราน เพื่อช่วยถ่างขยายปากมดลูก ทำให้ปากมดลูกเปิดช้ากว่าปกติ ถุงน้ำคร่ำที่บริเวณปากมดลูกต้องรับน้ำหนักมากกว่าปกติ เมื่อมดลูกหดรัดตัวจะเกิดแรงกระทำต่อถุงน้ำโดยตรงถุงน้ำคว่ำจึงมักแตกก่อนที่จะมีอาการเจ็บครรภ์คลอด โดยถ้าถุงน้ำแตกเป็นเวลานาน อาจเสี่ยงต่อการติดเชื้อในถุงน้ำคว่ำ
        
        ส่วนนำที่ลอยอยู่อาจไปกดช่องทางคลอดส่วนใดส่วนหนึ่งเป็นเวลานาน จนกล้ามเนื้อบริเวณนั้นขาดเลือดและตายเกิดเป็นรูทะลุ (istula) เช่น vesicovaginal, vesicocenvical, rectovaginal fistula เป็นต้น
      - ด้านทารก
        
        ส่วนนำหรือท่าผิดปกติ เช่น ท่ากัน ท่าหน้า ทำไหล่
        
        เสี่ยงต่อภาวะสายสะดือย้อย และแขน ขา ยื่น จากการที่ ทารกพยายามมี molding ของศีรษะ เพื่อให้ผ่านช่องเชิงกราน
        
        มีการบาดเจ็บที่ศีรษะ
        
        มีเลือดออกในสมอง
        
        ได้รับอันตรายจากการคลอดล่าช้า หรือการใช้สูติศาสตร์หัตถการช่วยคลอดได้
  - - - เชิงกรานแคบเพียงเล็กน้อย ทารกตัวเล็ก เป็นครรภ์หลัง อาจพิจารณาให้คลอดทางช่องคลอด
        
        ประเมินติดตามความก้าวหน้าของการคลอด โดยประเมินการหดรัดตัวของมดลูกและตรวจทางช่องคลอดเพื่อติดตามการเปิดขยายของปากมดลูกและการเคลื่อนต่ำของส่วนนำเป็นระยะ
        
        ดูแลให้กระเพาะปัสสาวะว่าง เพื่อมิให้ขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูกและการเคลื่อนต่ำของส่วนนำ
        
        ดูแลจัดให้ผู้คลอดนอนในท่าศีรษะสูง หรือกระตุ้นให้ลุกเดิน ในรายที่ถุงน้ำคร่ำยังไม่แตกหรือถุงน้ำคร่ำแตกและส่วนนำลงมากระชับกับปากมดลูกแล้ว ส่วนรายที่ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนที่ส่วนนำจะเคลื่อนมากระชับกับปากมดลูก แนะนำให้นอนพักบนเตียงท่าตะแคงช้าย
        
        ประเมินเสียงหัวใจทารกอย่างต่อเนื่อง
        
        ดูแลการได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกตามแผนการรักษา
        
        งดน้ำและอาหารทางปาก และดูแลให้ได้รับสารละลายทางหลอดเลือดดำตามแผนการรักษา
        
        แนะนำให้ผู้คลอดใช้เทคนิคการหายใจ การผ่อนคลายกล้ามเนื้อ และดูแลความสุขสบายช่วยนวดบริเวณก้นกบ
        
        ระยะคลอดให้คำแนะนำเรื่องการเบ่งอย่างถูกวิธี ประเมินเสียงหัวใจทารกภายหลังมดลูกคลายตัวทุกครั้งหรือทุก 5 นาที พร้อมทั้งเตรียมอุปกรณ์การช่วยฟื้นคืนชีพสำหรับทารกให้พร้อมใช้ และภายหลั่งทารกคลอดรีบให้การช่วยเหลืออย่างเหมาะสมโดยเร็วและประเมินการบาดเจ็บหรืออันตรายที่อาจเกิดจากการคลอด
        
        ไม่ควรช่วยดันยอดมดลูกขณะเบ่งคลอด
- - - - อาจเป็นมาแต่กำเนิดหรือเกิดขึ้นภายหลังจากการผ่าตัด การบาดเจ็บ หรือการอักเสบ
        
        การคลอดต้องอาศัยแรงดันจากส่วนนำเป็นอย่างมาก เพื่อช่วยถ่างขยายช่องทางคลอด
        
        เกิดการฉีกขาดของผีเย็บในระดับที่ค่อนข้างลึก
    - - อาจเป็นมาแต่กำเนิดหรือเกิดขึ้นภายหลังจากการผ่าตัด การจี้เนื้อหูดหงอนไก่ด้วยไฟฟ้า หรือการติดเชื้อ
        
        ควรตัดฝีเย็บให้กว้าง เพื่อลดการฉีกขาดเพิ่มของผีเย็บ
    - - จากการบาดเจ็บ แรงกดจากการคลอดยาวนาน
        
        รายที่เป็นความดันโลหิตสูงร่วมกับการตั้งครรภ์ การใช้ยาทำความสะอาดที่ระคายเคืองหรือการขาดโปรตีน ควรให้การรักษาตามสาเหตุ โดยดูแลให้พักผ่อน ให้อาหารโปรตีนสูง ผ่าตัดก้อนเลือดคั่ง และอาจจะให้ยาปฏิชีวนะ เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
    - - เช่น condyoma acuminate, bartholin abscess, bartholin cyst เป็นต้น
  - - - กั้นตลอดแนวและหนา
        
        ผ่าตัดคลอด
      - congenital annual stricture หรือ congenital band ผนังกั้นจะนุ่มและขาดเองได้
      - ผนังกั้นส่วนบนในแนวขวาง transverse septum
        
        ปิดช่องคลอดเหลือรูเล็ก
        
        ตัดฝีเย็นเป็นรูปกากาบาท
    - - เช่น Gartner duct cyst, fibroma, hematoma, carcinoma, sarcoma เป็นต้น)
  - - - เบ่งก่อนที่ปากมดลูกเปิดหมด หรือถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด
        
        จากส่วนนำของทารกเคลื่อนต่ำลงมาทับปากมดลูก
        
        การไหลเวียนเลือดไม่สะดวก
        
        อาการบวม
    - - ปากมดลูกเปิดขยายช้ากว่าปกติ
        
        ผ่าตัดคลอด
        
        ช่วยป้องกันการแพร่เซลล์มะเร็งเข้าสู่หลอดเลือดและน้ำเหลือง
    - - เกิดจากการตัดปากมดลูกเป็นรูปกรวย หรือการจี้ปากมดลูกด้วยไฟฟ้า
        
        เมื่อมีอาการเจ็บครรภ์
        
        ปากมดลูกจะนุ่มและสามารถเปิดขยายได้เอง
  - - - พบร่วมกับภาวะช่องคลอดหย่อน
        
        มดลูกที่มีขนาดใหญ่ขึ้นจะลอยพันอุ้งเชิงรานและดึงปากมดลูกให้กลับเข้าไปในช่องคลอดเอง
    - - ทำให้เกิดการแท้ง การคลอดก่อนกำหนด และรกลอกตัวกำหนด
      - เนื้องอกมีขนาดใหญ่มากกว่า 6 เซนติเมตร
        
        เกิดการคลอดติดขัด
    - - มดลูกคว่ำหลังมาก
        
        ทำให้เกิดการแท้ง
      - ผนังด้านหน้าของมดลูกจะถูกยึดและดึงปากมดลูกให้ขึ้นมาอยู่เหนือหัวหน่าว
        
        ไม่สามารถคลอดเองได้ทางช่องทางคลอดต้องผ่าตัดคลอด
    - - ทำให้แรงดันจากการหดรัดตัวของมดลูกไม่ลงไปที่ปากมดลูกโดยตรง
        
        ปากมดลูกเปิดช้าหรือไม่เปิด
        
        ส่วนนำไม่เคลื่อนต่ำ ร่วมกับการมีหน้าท้องหย่อน
        
        ช่วยเหลือโดยใช้ผ้าพันหน้าท้องช่วยประคองให้มดลูกกลับสู่ตำแหน่งปกติ
  - - - ก้อนเนื้องอกเคลื่อนลงมาอยู่ในอุ้งเชิงกราน
        
        การคลอดติดขัด
        
        การรักษาด้วยการผ่าตัดคลอดร่วมกับตัดเนื้องอกออกไปพร้อมกัน
  - - - การหดรัดตัวของมดลูก กระเพาะปัสสาวะเต็มและการตกเลือดจากแผลฝีเย็บติดขัดได้
    - - การเบ่งที่ถูกต้องและเบ่งในเวลาที่เหมาะสม เพื่อป้องกันปากมดลูกบวมซึ่งจะทำให้การคลอดล่าช้าได้
    - - ประเมินการหดรัดตัวของมดลูกและตรวจทางช่องคลอด