Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
อาการปวดท้องเฉียบพลัน (Acute Abdomen) - Coggle Diagram
อาการปวดท้องเฉียบพลัน
(Acute Abdomen)
เป็นมาเรื้อรังไม่เกิน 2 สัปดาห์
ปวดอย่างรุนแรงทันทีทันใด
และเป็นมาไม่น้อยกว่า 24 ชั่วโมง
Bleeding
ภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร
(Gastrointestinal Bleeding)
LGIB
จากกลุ่ม Diverticulosis/Diverticulitis VS Angiodysplasia
Diverticulosis/Diverticulitis พบในผู้สูงอายุมากกว่า ปวดท้องน้อยด้านซ้าย มีประวัติท้องผูกบ่อย
Angiodysplasia พบในกลุ่มอายุน้อยกว่า อาการปวดไม่คงที่ ขึ้นอยู่กับจุดของลําไส้ใหญ่ที่เป็นปัญหา แต่ก็พบบ่อยๆที่ท้องน้อยด้านซ้ายหรือด้านขวา
UGIB
จากกลุ่ม Peptic ulcer
ปวดท้องที่ epigastrium หรือ RUQ
ร่วมกับถ่ายมี melena หรืออาเจียนเป็น coffee ground
การตั้งครรภ์นอกมดลูก
(Rupture ectopic)
keyword
ปวดท้องมากโดยเฉพาะท้องน้อยในหญิงวัยเจริญพันธ์
รอบเดือนผิดปกติ ขาดๆ หายๆ หรือมามากกว่าปรกติ
ร่วมกับเปลือกตาซีด และ shock
FAST positive แบบผู้ป่วย traum
ตรวจร่างกาย
พบอาการปวดท้อง แบบ pelvic peritonitis
พบ Cervix motion tenderness ร่วม
ไม่ตกขาว หรือตกขาวน้อย ไม่มีไข้
เปลือกตา ซีดจากการเสียเลือด
อาจจะมีอาการกลุ่ม hypovolemic shock
แนวทางปฏิบัติ
ตรวจ CBC UPT และ resusscitation
consult สูตินารีแพทย์ หรือ ส่งต่อผู้ป่วยไป โรงพยาบาลที่มีศักยภาพสูงกว่า
u/s หรือ CT ยืนยันการวินิจฉัย ถ้าผู้ป่วยอาการคงที่พอ หรือไม่มีสูตินารีแพทย์
จุดที่ต้องระวัง UPT negative ก็สามารถพบใน Ectopic pregnancy ได้
Rupture HCC
พบในกลุ่มผู้ป่วยสูงอายุมากกว่า แต่ก็พบได้ในช่วง 50 ปีขึ้นไป
พบในชายมากกว่าหญิง
มาด้วยอาการปวดท้องเฉียบพลัน และ vital sign unstable FAST + โดยไม่มีประวัติ trauma นํามาก่อน
U/S แล้วพบก้อนที่ตับหรือไม่พบก็ได้
จุดเด่นที่ช่วยสังเกตคือ มีประวัติ เป็นตับอักเสบเรื้องรังทั้ง Hepatitis B C และอาจจะมีตาเหลืองและกลุ่ม cirrhosis sign ร่วมด้วย
แนวทางการดูแลเบื้องต้น
ทําการ resuscitation ในกลุ่มผู้ป่วย unstable
เจาะ CBC Coagulopathy
G/M PRC FFP Platelet
ใส่ NG ,Foley Record I/O
Medical RX : Transamine,Vit K,Somatostatin, Proton pump
inhibitor (omeprazole/pontroprazole)
ประสานศัลยแพทย์เพื่อทําการประเมิน และพิจารณาส่องกล้อง หรือผ่าตัดรักษา ในกลุ่ม unstable รวมถึงส่งต่อไป โรงพยาบาลที่ศักยภาพสูงกว่า
ภาวะหลอดเลือดแดงช่องท้องโป่งพอง
(abdominal aortic aneurysm)
Keyword
ปวดท้องฉับพลัน
อายุเยอะ
BP drop
Fast positive ไม่มีประวัติ trauma นํา
เปลือกตาซีด
Hct Drop
สิ่งที่ต้องรู้
unstable
รีบ Resuscitation แนวทางเดียวกับ hypovolemic shock
รายงานศัลยแพทย์หรือ CVT และส่งต่อไปทำการรักษาผ่าตัด หรือเข้าห้องผ่าตัด
Stable
เตรียม Confirm Dx CTA Chest + whole abdomen
ใส่ NG Foley ดู I/o
เตรียมเลือด
ให้ยา pain control , (อาจจะพิจารณา +/- ให้ B-blocker ในรายที่ BP stable และเป็นกลุ่ม Elective ไม่ใช่กลุ่ม Rupture ได้)
Rest ผู้ป่วย, ให้ oxygen, ให้กำลังใจ + ข้อมูลญาติ
Perforated Viscus
เยื่อบุช่องท้องอักเสบ
(Peritonitis)
Tachycardia ชีพจร เบาเร็ว
rigid abdomen กด-ปล่อย ปวด เคาะปวด
Involuntary guarding หน้าท้องแข็งเกร็ง
Reduced or absent bowel เสียงขยับตัวลําไส้ลดลง หรือหายไป
สาเหตุ
การแตกทะลุของอวัยวะท่อกลวงในช่องท้อง
trauma
pancreatitis
SBP ใน cirrhosis
Infect จาก peritoneal dialysis
กระเพาะทะลุ
(PU perforation)
มักพบคนสูงอายุ ชาย = หญิง มักพบคนสูงอายุ ชาย = หญิง
อาการที่พบมีอาการปวดมากที่ epigastrium หรือ RUQ ขึ้นอยู่กับตําแหน่งแผลที่เป็น
ต่อมาจะมีอาการปวดทั่วๆท้อง หรือปวดที่ท้องน้อยด้านขวา ขึ้นอยู่กับช่วงเวลาที่มาโรงพยาบาล
มีไข้ คลื่นไส้ อาเจียน เหมือนกลุ่ม sepsis ทั่วไป
คนไข้มักจะอยู่นิ่ง เพราะยิ่งขยับยิ่งปวด
การรักษา
Retain NG, Foley cath, Load Fluid Resuscitation
เฝ้าระวัง AKI
ส่งตรวจ lab Pre-op เพื่อเตรียมผ่าตัด : CBC Coagulopathy Electrolyte BUN Cr
CXR EKG
ปรึกษาศัลยแพทย์หรือส่งต่อ
ประสานจองเตียง ICU ในกรณีเสี่ยงสูง
จองเลือด ถ้าคนไข้โลหิตจางมาก เพื่อไม่ให้การผ่าตัดล่าช้า
ซึ่งพบร่วมได้เสมอ
ให้ยา ATB pre-op prophylaxis, pain control, ยากลุ่ม proton pump หลังผ่าตัด
งดน้ำงดอาหารก่อนการผ่าตัด และหลังผ่าตัดในช่วงแรกหลังเย็บซ่อมกระเพาะ
หลังผ่าตัด อย่าลืมดูแล สาย NG และสาย drain
Diverticulitis with Rupture
มีประวัติท้องผูกเรื้อรังนํา พบในผู้สูงอายุบ่อย 40 ปี ขึ้นไป
มีได้ทั้งแบบ อาการปวดท้องเฉพาะจุดมาก (localise peritonitis) หรือปวดทั่วๆ (generalise peritonitis)
อาการร่วมทาง GI symptom คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย หรือบางราย ไม่ถ่ายแบบ gut obstruction ร่วมกับ clinical เรื่องไข้ กลุ่ม SIRS หรือ Sepsis
แนวทางการรักษา
ไม่ rupture ต้องมา Work up คัดกรอง
CA colon ภายหลัง C-4 wk ขึ้นไป
Diverticulitis กลุ่มไม่ rupture
ผ่าตัดเมื่อ
อักเสบซ้ำตั้งแต่ 2 ครั้ง
ครั้งเดียว แต่เป็นเป็นกลุ่มผู้ป่วยเสี่ยงสูง
สงสัยมะเร็งร่วมจากรอยโรคที่พบใน CT finding
Ischaemic Bowel
พบในผู้สูงอายุ, คนที่เคยผ่าตัดมาก่อน (Gut obstruction), มีความผิดปกติจากโรคประจําตัวเกี่ยวกับการแข็งตัวของเลือด หรือกลุ่มโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ ( AF )
การใช้ยาบางชนิดเช่นยาคุมกําเนิด
มาด้วยอาการปวดท้องเป็นๆ หายๆ ทานอาหารบางรายปวดมากขึ้น ท้องอืด บางรายไม่ถ่ายไม่ผายลม หรือในรายที่ อาการแย่มาก อาจจะมีภาวะถ่ายเป็นเลือดสด
แนวทางการรักษา
ต้องทําการผ่าตัดรักษาตัดต่อลําไส้ส่วนที่เป็นปัญหา อาจจะต้องเปิดลําไส้ทางหน้าท้อง colostomy ถ้าเป็นจุดที/ต่อไส้ไม่ได้ ( Large bowel lesion)
Abdominal pain in women
Tuboovarian abscess or PID
ตกขาวสีผิดปกติ ปวดแสบ ไม่คัน อาจคลําได้ก้อน มีไข้ ถ้ารุนแรงมี sign of sepsis ได้
Endometriosis
รอบเดือนผิดปกติ เป็นเรื้องรัง บางรายอุจจาระปัสสาวะเป็นเลือดได้ และทําให้เกิดภาวะไส้ตันจากฝังฝืดได
Ovarian cyst
ไม่มีไข้ คลําได้ก้อน รอบเดือนอาจผิดปกติ ถ้าก้อนมากกว่า 5 cm. ควรพบสูตินารีแพทย์ เพื่อเฝ้าระวัง CA ovary