Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
CÜMLENİN ÖGELERİ, ÖZNE - Coggle Diagram
CÜMLENİN ÖGELERİ
Cümlede, yüklemin bildirdiği eylemi ya da yargıyı gerçekleştiren ve üstlenen öğe özne adını alır.
Özne bir kişi ya da birkaç kişiden oluşuyorsa yükleme “Kim? Kimler?” soruları; kişi dışında bir varlık, nesne ya da kavram ise yükleme “Ne? Neler?” soruları yöneltilir
Özne; gerçek özne, gizli özne olarak ikiye ayrılır.
Gerçek Özne: Yüklemde bildirilen eylemi ve yargıyı yapan, yerine getiren veya üstlenen varlık ve nesnedir.
''Arkadaşım'', dün bize geldi. Cümlesinde arkadaşım gerçek öznedir.
Gizli Özne: Cümlede olmayan ama yüklemde gizli olan öznedir.
Buraya gelir misin? (kim sen gizli özne)
Link Title
https://youtu.be/iYEwltD7RJ4
ZARF TÜMLECİ
Zarf tümleci, yüklemin anlamını zaman, durum, yön, miktar, tarz, vasıta, şart, sebep, birliktelik yönlerinden tamamlayan kelimeler ve kelime gruplarıdır.
Yüklem bulunduktan sonra, zarf tümlecini bulmak için yükleme "nasıl, ne zaman, neden, niçin, niye?" soruları sorulmaktadır.
Cümlenin öğeleri arasında yer alan edatlar da zarf tümleci olarak kabul edilmektedir.
Yalnız kaldığım zamanlarda çocukluk anılarım aklıma gelir.
(Ne zaman? Yalnız kaldığım zamanlarda)
Ayşe, sınav başlarken heyecandan bütün bildiklerini unuttu.
(Neden? Heyecandan)
Topallayarak eve yürüdü.
(Nasıl? Topallayarak)
YÜKLEM
İş, kılış, oluş, hareket, durum bildiren; haber veren;cümleyi yargıya bağlayan çekimli öğedir.
Cümlenin temel öğesidir. Cümle yargı bildiren bir söz; yüklem de yargıyı üstlenen öğe olduğuna göre yüklemsiz cümle olamaz.
Yüklem, tek kelimeden de oluşabilir bir kelime grubundan da.
''Bugün erken geldin.'' cümlesinde geldin sözcüğü yüklemdir.
NESNE
Yüklemde bildirilen ve öznenin yaptığı işten doğrudan etkilenen öğe nesnedir.
Belirtili nesne ve belirtisiz nesne olmak üzere ikiye ayrılır.
Belirtme hâl eki (-ı/-i/-u/-ü) alanlara belirtili; yalın hâlde olanlara da belirtisiz nesne denir.
Belirtili nesne, yükleme sorulan neyi ve kimi sorularına cevap verir. Belirtisiz nesne ne sorusuna cevap verir.
Her gün gazete okuyorum. (belirtisiz nesne)
Gazeteyi her gün okuyorum. (belirtili nesne)
DOLAYLI TÜMLEÇ
Yüklemin anlamını, “fiilin, çıkma (uzaklaşma), bulunma ve yönelme (yaklaşma) bakımlarından ilgili olduğu yer” yönünden tamamlayan öğedir. Yer tamlayıcısı da denir.
Dolaylı tümleç, yükleme sorulan “nereye?, nerede?, nereden?, kime?, kimde?, kimden?, neye?, neyde?, neyden?” sorularının cevabıdır.
Baş ucumdaki lâmbayı yakıp, saate baktım. (neye baktım?) (yer tamlayıcısı) cümlesinde yükleme sorulan “neye” sorusuna cevap veren “saate” sözcüğü dolaylı tümleçtir.
İsmin “-e, -de, -den” hâl eklerini alan her sözcük cümlede dolaylı tümleç görevinde bulunmaz. Bu ekleri alan sözcükler, cümlede zaman veya durum bildirirse, zarf tümleci olur.
ÖZNE
