Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

FYODOR DOSTOEVSKY - Coggle Diagram

- - - - Dostoievski suốt đời tìm cách giải quyết một vấn đề mấu chốt nhất thuộc bản chất con người - đó là tự do cá nhân và những giới hạn của ý chí cá nhân
      - Dostoievski lo lắng trước hết cho tự do tinh thần của con người, ông chống lại sự nô dịch tư tưởng, sự đàn áp cá tính, sự hạ thấp giá trị và nhân phẩm con người, sự cào bằng tất cả bằng bạo lực, để rồi sẽ trình diện loài người như một bầy đàn thiếu cá tính
      - Giới hạn của ý chí cá nhân Nhà nhân đạo chủ nghĩa Dostoievski định nghĩa tội ác là “sự vượt quá biên độ”, là “làm tổn thất tự do của người khác”, cũng là “sự giết chết nhân tính của bản thân
      - Cái tự do vô
        giới hạn đầy nguy hại ấy được Dostoievski chỉ ra cho thấy từ “sự tự do không giới hạn” đến “độc tài không giới hạn” chỉ là một khoảng cách rất ngắn
    - - Bao trùm lên toàn bộ hệ thống quan
        điểm của ông là tư tưởng tôn giáo Chính thống giáo. Mà tư tưởng tôn giáo, trong
        trường hợp này chính là quan niệm về đạo đức của dân tộc
      - Không thể hiểu thế giới quan của Dostoievski nếu không để ý một điều là nhà văn dành một vị trí đặc biệt cho Chúa, tuyệt đối tin vào Ngài
      - Đức tin của Dostoievski vào tôn giáo gắn liền với chủ nghĩa nhân đạo của ông, một chủ nghĩa nhân đạo nhìn thấy hình ảnh Thượng đế trong mỗi con người, kể cả những con người lầm lạc hay xấu xa, sa đọa
      - Tác phẩm của Dostoievski
        “không những đánh dấu sự khủng hoảng mà còn là sự phá sản đích thực của chủ nghĩa nhân bản cổ điển", “sau Dostoievski người ta không
        thể trở về nhân bản chủ nghĩa duy kí cổ điển”
      - Với một chủ nghĩa nhân bản mới
        mẻ ấy, Dostoievski “giết chết nơi độc giả niềm tin ngây thơ, lạc quan một chiều về con người. Ông triệt hạ mọi ảo tưởng xây dựng hạnh phúc loài người chỉ dựa trên cơ sở cái có lợi hoặc cái hợp lí”
      - Con người trong tác phẩm của Dostoievski không chịu
        khuôn mình trong những quan niệm cũ kĩ, hẹp hòi, nó bứt phá, khai mở những tiềm năng sâu kín nhất. Dostoievski đã khuấy động lương tâm ta, bắt chúng ta cùng tham dự vào việc vạch mặt, nhận diện chính mình, giúp ta cảnh giác với những bất toàn tội lỗi của mình
    - - Trong chủ nghĩa hiện thực vẹn toàn là phải tìm thấy con
        người trong con người. tức là tôi miêu tả toàn bộ chiều sâu
        của tâm hồn con người
      - Ông miêu tả tâm lí tuyệt vời, nhưng đó không phải là mục đích, mà chỉ là phương tiện để đạt đến một “chủ nghĩa hiện thực theo nghĩa cao nhất”
      - Dostoievski tự hào coi mình là nhà văn hiện thực khách quan (chứ không phải là nhà văn lãng mạn chủ quan, khép mình trong thế giới của ý thức bản thân) Ông đặt ra cho chủ nghĩa hiện thực của mình một nhiệm vụ mới: “miêu tả toàn bộ chiều sâu tâm hồn con người”, và như vậy mới là một chủ nghĩa hiện thực vẹn toàn
      - Dostoievski quan niệm rằng để giải quyết cái nhiệm vụ mới ấy, thì chủ nghĩa hiện thực theo nghĩa thông thường (chủ nghĩa hiện thực độc thoại) không còn thích hợp, mà cần có một cách tiếp cận đặc biệt “con người trong con người”, tức là một “chủ nghĩa hiện thực theo nghĩa cao nhất” (chủ nghĩa hiện thực đối thoại)
      - Với một chủ nghĩa hiện thực như vậy, một chủ nghĩa hiện thực ở mức độ khái quát, tổng hợp cao độ, Dostoievski đã sáng tạo nên bức tranh rộng lớn và sâu sắc về đời sống xã hội Nga, hơn thế nữa, đời sống nội tâm phong phú và đầy bí ẩn của nhân loại.
      - Sự xây dựng tác phẩm văn học trên những sự thực cụ thể đang diễn ra nhưng nâng chúng lên mức độ khái quát triết học
      - Nhẫn nhục và nổi loạn, đau khổ và kiên quyết bảo vệ mình, sự kiên quyết đôi khi đi kề với tuyệt vọng – tất cả đều là những hiện tượng có thực trong đời sống đương thời nhà văn, là những đặc điểm tính cách con người thời ấy”
    - - Có thể gọi những biểu hiện tâm lí của thế giới nhân vật của ông là “tâm lí không có lí”. Dostoievski lục xuống tận đáy sâu của miền vô thức, tiềm thức, chú mục vào những biểu hiện phi lí - những gì khó cắt nghĩa bằng lí trí, ý thức. Theo ông, đó mới thật sự là tìm hiểu con người
      - Là cá nhân tự do, phức tạp và luôn vận động, con người không chịu tuân theo sự cắt nghĩa về nó dựa trên những công thức có sẵn, theo một tiêu chí tiêu chuẩn hóa. Muốn đạt được độ sâu tâm hồn, những phía, những quá trình bị che khuất bởi những biểu hiện bề ngoài, thì chỉ có thể bằng cách đi xuyên vào, phỏng đoán và cảm nhận những biểu hiện xuất phát từ bản năng, vô thức
      - Dostoievski giúp chúng ta hiểu sự không hiểu được của con người, những tình trạng hỗn loạn, những mâu thuẫn bất tận của nó. những mâu thuẫn bất tận của nó. Đó là thái độ trân trọng đối với con người. Ông bảo vệ con người khỏi sự đơn giản hóa, tách khỏi nó chức năng xã hội và sự lệ thuộc hoàn cảnh.
      - Những biểu hiện của vô thức, những hành động xuất phát từ bản năng, những giấc mơ - tất cả những thứ không thể lí giải bằng thuần túy lí trí - được Dostoievski sử dụng trong sáng tác
      - Con người nhị nguyên là phát kiến nhân học quan trọng của Dostoievski. Cái đáng sợ hơn cả là bản chất nhị nguyên mang tính định mệnh của con người, mà theo đó cái Ác và cái Thiện đôi khi cùng nằm ẩn trong một hành động, một tâm hồn, chúng trộn vào nhau lẫn lộn, chuyển hóa trong nhau đến nỗi khó phân biệt nỗi
      - Tính nhị nguyên là dấu hiệu căn bản để ta lần tìm căn nguyên của tội ác, của những khả năng bất ngờ nhất còn ẩn lấp khó điểm danh nó bằng hình thức bộ luật hình sự, khó kết tội nó mà chỉ dựa vào lí trí. Bởi lẽ đó, Dostoievski không tin vào sự chân thành của Trí tuệ - lí trí, mà chỉ tin vào Trí tuệ của trái tim.
    - - Dostoievski là người khai sinh ra một loại tiểu thuyết mới, khác hẳn tiểu thuyết truyền thống - Tiểu thuyết phức điệu.
      - Tiểu thuyết phức điệu (polyphonic fiction) là một loại hình tiểu thuyết hiện đại phá vỡ tính chất đơn thanh của tiểu thuyết truyền thống. Đặc điểm cơ bản nhất của nó là có nhiều giọng nói và tính không hoàn tất của đối thoại với các quan niệm, tư tưởng khác nhau mà chủ thể phát ngôn là những cá nhân ở quan hệ bình đẳng, dân chủ
      - Tiểu thuyết phức điệu của Dostoievski là một kiểu tư duy nghệ thuật mới, thể hiện rõ nhất trong việc có nhiều giọng nói, tính không hoàn tất của đối thoại với các quan niệm, tư tưởng khác nhau mà chủ thể phát ngôn là những cá nhân ở quan hệ bình đẳng, dân chủ
      - Thứ nhất, tính nhiều giọng nói, nhiều tư tưởng cùng một lúc
        
        Thứ hai, tính tự do và không hoàn kết của tính cách
        
        Thứ ba, sự độc lập và bình đẳng giữa các giọng nói