Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
CÜMLEDE ANLAM İLİŞKİLERİ, İpucu - Coggle Diagram
CÜMLEDE ANLAM İLİŞKİLERİ
ANLATIMINA GÖRE CÜMLELER İKİYE AYRILIRLAR
ÖZNEL YARGI İÇEREN CÜMLELER
Söyleyen kişinin duygu, düşünce ve deneyimini içeren cümlelerdir. Kişiden kişiye değişiklik gösterdiği için kanıtlanamazlar.
Örnekler
Sabahattin Ali'nin Kuyucaklı Yusuf'u Türk edebiyatınının en etkileyici eserlerinden biridir.
Eser, yazarın olağanüstü betimlemeleri ve derinlikli karakter analizleri sayesinde okuyucuyu tamamen içine çekiyor
Bu resim renklerin uyumu, detaylara verilen özen ve duygusal derinliğiyle adeta büyüleyici bir şaheser.
NESNEL YARGI İÇEREN CÜMLELER
Kişisel duygu ve düşünceler yerine doğruluğu herkesçe kabul edilen gerçekleri içeren cümlelerdir. Evrensel yargılar olduğu için kanıtlanabilirler.
Başına
"Bence"
ifadesi getirebildiğimiz cümleler öznel yargı içeriyorken getiremediğimiz cümleler nesnel yargı içerirler.
(Bence) Ankara güzel bir kenttir. :check:
(Bence) Ankara, Türkiye'nin başkentidir. :red_cross:
(Bence) Film çok sıkıcıydı. :check:
(Bence) Film, 2019 yılında vizyona girmiş. :red_cross:
Örnekler
Bir bardak suyun kaynama noktası 100 derecedir.
Güneş doğudan doğar ve batıya doğru hareket eder.
Fotosentez, bitkilerin ve bazı bakterilerin güneş enerjisini kullanarak oksijen üretmesi sürecidir.
ARALARINDAKİ ANLAM İLİŞKİSİNE GÖRE CÜMLELER DÖRDE AYRILIRLAR
NEDEN-SONUÇ İLİŞKİLİ CÜMLELER
Bir eylemin yapılma nedeniyle birlikte verildiği cümlelerdir.
Bu cümleler iki bölümden oluşur. Birinci bölüm neden(sebep), ikinci bölüm ise sonuç bildirir.
Örnekler
Elektrikler kesildiği için ders çalışamadım.
Uykum geldiğinden erken yattım.
Hastalığından dolayı dışarı çıkamıyor.
Yükleme "
ne için, neden, ne diye"
sorularını sorarak eylemin nedenini öğrenebiliriz.
"İçin, üzere, dolayı, ötürü, diye, -den, -diğinden"
gibi edat ve ekler de tespit etmemizde bize yardımcı olurlar.
KARŞILAŞTIRMA CÜMLELERİ
Ele alınan şeylerin farklı ya da benzer durumlarını belirten cümlelerdir.
İpucu
Karşılaştırma cümlelerinin içinde daha çok
"en, ise, daha, kadar"
gibi kıyas ifadelerine rastlarız.
Örnekler
Onun kadar çalışkan olmadığımı biliyorum.
"kadar"
ifadesi cümleye net bir karşılaştırma anlamı katmıştır.
Senden daha sabırlısını görmedim.
"daha"
sözcüğü cümleye karşılaştırma anlamı katmıştır.
KOŞUL-SONUÇ İLİŞKİLİ CÜMLELER
Bir eylemin gerçekleşmesinin belli bir şarta(koşula) bağlı olduğu cümlelerdir.
İpucu
Cümle içerisinde
dilek - istek
anlamı veren "-se, -sa" eki ile
koşul
anlamı veren "-se, -sa" birbirine karıştırılmamalıdır.
Örnekler
Şu işler bitse de kurtulsak.
Ödevini yaparsan oyun oynayabilirsin.
Temiz bir dünya istiyorsan yerlere çöp atmamalısın.
AMAÇ-SONUÇ İLİŞKİLİ CÜMLELER
Eylemin hangi amaçla gerçekleştirilmek istendiğini bildiren cümlelerdir.
Neden-sonuç cümlelerinde sonuç kesin olarak gerçekleşmiştir; amaç-sonuç cümlelerinde ise amaca ulaşılıp ulaşılmadığı belli değildir.
Örnekler
Film izlemek için bilgisayarı açtı.
Tatile gidebilmek için para biriktiriyordu.
Maçı seyretmek için işten erken çıktı.
Cümleye
"amacıyla"
ifadesini ekleyerek tespit edebiliriz.
ANLAMINA GÖRE CÜMLELER
TAVSİYE CÜMLESİ
Bir şeyin yapılıp yapılmaması konusunda öneride bulunulan cümlelerdir.
İpucu
Tavsiye cümlelerinde
"-malı, -meli"
eki olmak zorundadır!
Örnekler
Bu kitabı mutlaka okumalısın
O dala uzanmak için merdiven kullanmalısın.
VARSAYIM CÜMLES
İ
Olmamış bir şeyin anlık olarak olmuş gibi kabul edildiği cümlelerdir.
TAHMİN CÜMLESİ
Bir olayın veya durumun geleceğiyle ilgili kestirimlerde bulunulan cümlelerdir.
Örnekler
Bu hafta kar yağacağı içime doğmuştu.
Ders bu saate kadar bitmiştir.
Konuyu dinleyerek öğrenmeye ne dersin?
https://www.youtube.com/watch?v=eQlAHNSTSBs&t=3s
İpucu
Varsayım cümlelerinde
"diyelim ki, tut ki, ola ki, varsayalım ki"
gibi ifadeler sıkça geçer.
Örnekler
Diyelim ki herkes sınavdan yüksek aldı.
Tut ki tüm konuları ezberledin.
