Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

LAW2102 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ว่าด้วยหนี้ (CIVIL AND COMMERCIAL CODE:…

- - - - 6. กำหนดเวลาชำระหนี้ (มาตรา 203)
        มาตรา 192 "เงื่อนเวลาเริ่มต้นหรือเงื่อนเวลาสิ้นสุดนั้น ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่ากำหนดไว้เพื่อประโยชน์แก่ฝ่ายลูกหนี้ เว้นแต่จะปรากฏโดยเนื้อความแห่งตราสารหรือโดยพฤติการณ์แห่งกรณีว่าได้ตั้งใจจะให้เป็นประโยชน์แก่ฝ่ายเจ้าหนี้หรือแก่คู่กรณีทั้งสองฝ่ายด้วยกัน"
        วรรคสอง "ถ้าเงื่อนเวลาเป็นประโยชน์แก่ฝ่ายใด ฝ่ายนั้นจะสละประโยชน์นั้นเสียก็ได้ หากไม่กระทบกระเทือนถึงประโยชน์อันคู่กรณีอีกฝ่ายหนึ่งจะพึงได้รับจากเงื่อนเวลานั้น"
        6.2 มิได้กำหนดไว้ + อนุมานจากพฤติการณ์ได้
        6.3 กำหนดเวลาไว้
        
        เจ้าหนี้ เรียกให้ชำระหนี้ ก่อนถึงกำหนดเวลาไม่ได้
        
        ลูกหนี้ ขอชำระหนี้ ก่อนถึงกำหนดเวลาได้ ?
        
        เจ้าหนี้ไม่เสียประโยชน์ = ขอชำระหนี้ ก่อนถึงกำหนดเวลาได้
        - A กู้ยืมเงิน B 1 ล้าน ไม่คิดดอกเบี้ย 1 ปีคืน จะคืนเงิน A ก่อน 1 ปี -> ทำได้ เพราะเจ้าหนี้ไม่เสียประโยชน์
        
        เจ้าหนี้เสียประโยชน์ = ขอชำระหนี้ ก่อนถึงกำหนดเวลาไม่ได้
        - A กู้ยืมเงิน B 1 ล้าน คิดดอกเบี้ย 15%ต่อปี 1 ปีคืน จะคืนเงิน A ก่อน 1 ปี -> ทำไม่ได้ เพราะเจ้าหนี้เสียประโยชน์(แทนที่จะได้ดอกเบี้ย 1 ปี)
      - ลูกหนี้ผิดนัด
        7. ลูกหนี้ผิดนัดชำระหนี้ จะผิดนัดได้ 2 กรณีหลัก
        a. ถึงเวลาต้องชำระแล้วไม่ชำระ
        b. ชำระตามเวลา แต่ชำระไม่ตรงตามมูลหนี้
        a. ถึงเวลาต้องชำระแล้วไม่ชำระ > ลูกหนี้ผิดนัดชำระหนี้ (มาตรา 204) แบ่งเป็น 3 กรณี
        มาตรา 204 "ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว"
        7.1. หนี้ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ - ลูกหนี้จะผิดนัด เมื่อเจ้าหนี้ทวงถามแล้ว ลูกหนี้ไม่ชำระ (A กู้ยืมเงิน B 1 ล้าน ไม่กำหนดระยะเวลา เมื่อ B เจ้าหนี้ทวงถามเงิน ให้ใช้เงินคืน วันที่ 1/1/66 แต่ A ไม่คืนในวันนั้น A ผิดนัดชำระหนี้ทันที) 7.2. หนี้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ โดยพิจารณาจากพฤติการณ์ - ลูกหนี้จะผิดนัด เมื่อเจ้าหนี้ทวงถามแล้ว ลูกหนี้ไม่ชำระ (A กู้ยืมเงิน B 1 ล้าน กำหนดคืนเมื่อลูก A กลับจากต่างประเทศ เมื่อลูก A กลับมาแล้ว B เจ้าหนี้ทวงถามเงิน ให้ใช้เงินคืน วันที่ 1/1/66 แต่ A ไม่คืนในวันนั้น A ผิดนัดชำระหนี้ทันที) 7.3. หนี้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ ตามวันแห่งปฏิทิน/คำนวณนับได้โดยปฏิทิน - ลูกหนี้จะผิดนัด เมื่อถึงกำหนดเวลาแล้วไม่ชำระ (เจ้าหนี้ไม่ต้องทวงเลย) 7.3.1 หนี้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ ตามวันแห่งปฏิทิน เช่น กำหนดชำระเงินกู้ 31 มกราคม 66 ถึงเวลา ไม่ชำระ ผิดนัดทันที (เจ้าหนี้ไม่ต้องทวงถาม) 7.3.2 หนี้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ โดยคำนวณนับได้โดยปฏิทิน เช่น กำหนดชำระค่าสินค้า 1 เดือนหลังวางบิล ถ้าวางบิล 1 มกราคม 66 เมื่อถึง 1 กุมภาพันธ์ 66 ไม่ชำระ ผิดนัดทันที (เจ้าหนี้ไม่ต้องทวงถาม)
        b. ชำระตามเวลา แต่ชำระไม่ตรงตามมูลหนี้
        มาตรา 208 "การชำระหนี้จะให้สำเร็จผลเป็นอย่างใด ลูกหนี้จะต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้ต่อเจ้าหนี้เป็นอย่างนั้นโดยตรง" (โดยตรงคือต้องชำระตรงตามมูลหนี้)
        
        หลัก : ลูกหนี้ต้องชำระหนี้ให้ตรงตามมูลหนี้ + ต่อเจ้าหนี้
        
        วัตถุแห่งหนี้
        
        เวลา
        
        สถานที่
        
        วิธีการ
        - ตกลงจะชำระด้วยเงินสด แต่ชำระด้วยธนาณัติ ไม่ได้ - ตกลงจะชำระด้วยเงินสด แต่ชำระด้วยเช็ค ไม่ได้ - ตกลงจะชำระด้วยเงินสด แต่ชำระด้วยการโอนเงินเข้าบัญชี ไม่ได้ - ตกลงจะชำระด้วยเงินสด แต่ชำระด้วยทรัพย์สินอื่น ไม่ได้
        
        ถ้าชำระไม่ตรงตามมูลหนี้ = ปฏิบัติการชำระหนี้ไม่ชอบ = ผิดนัด
        
        สรุป เจ้าหนี้จะทำให้ลูกหนี้ผิดนัด
        
        หนี้ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ + ดูจากพฤติการณ์ไม่ได้ (เจ้าหนี้ต้องทวง)
        
        หนี้ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ + ดูจากพฤติการณ์ได้ (เจ้าหนี้ต้องทวง)
        
        หนี้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ ตามวันแห่งปฏิทิน / คำนวณนับได้โดยปฏิทิน (เจ้าหนี้ไม่ต้องทวง)
        
        สรุป ลูกหนี้จะรอดจากการผิดนัด เมื่อเจ้าหนี้ทวง / ไม่ทวง(ถ้าเป็นกำหนดเวลา)
        
        ถึงเวลาต้องชำระ (ไม่ว่าทวงหรือไม่) -> ต้องชำระ
        
        มูลหนี้กำหนดอย่างไร -> ต้องชำระให้ตรงกับมูลหนี้
  - - - แบบที่ 1 ลูกหนี้ ชำระหนี้ ไม่ตรงกับมูลหนี้ (3)
        A เป็นลูกหนี้ B เป็นเจ้าหนี้ในหนี้เงินกู้ยืมสามแสนบาท กำหนดชำระคืนให้ในวันที่ 20 มกราคม 2558 เมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระ A ได้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ให้แก่ B จำนวนสามแสนบาทโดยขอชำระด้วยเช็ค
        ดังนี้ B จะปฏิเสธไม่รับชำระหนี้ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด การปฏิเสธไม่รับชำระหนี้ของ B จะทำให้ B ตกเป็นผู้ผิดนัดหรือไม่ เพราะเหตุใด
        มาตรา 207 "ถ้าลูกหนี้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ และเจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้นั้นโดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ไซร้ ท่านว่าเจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัด"
        มาตรา 208 "การชำระหนี้จะให้สำเร็จผลเป็นอย่างใด ลูกหนี้จะต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้ต่อเจ้าหนี้เป็นอย่างนั้นโดยตรง"
        วรรคสอง "แต่ถ้าเจ้าหนี้ได้แสดงแก่ลูกหนี้ว่า จะไม่รับชำระหนี้ก็ดี หรือเพื่อที่จะชำระหนี้จำเป็นที่เจ้าหนี้จะต้องกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งก่อนก็ดี ลูกหนี้จะบอกกล่าวแก่เจ้าหนี้ว่าได้เตรียมการที่จะชำระหนี้ไว้พร้อมเสร็จแล้ว ให้เจ้าหนี้รับชำระหนี้นั้น เท่านี้ก็นับว่าเป็นการเพียงพอแล้ว ในกรณีเช่นนี้ท่านว่าคำบอกกล่าวของลูกหนี้นั้นก็เสมอกับคำขอปฏิบัติการชำระหนี้"
        มาตรา 320 "อันจะบังคับให้เจ้าหนี้รับชำระหนี้แต่เพียงบางส่วน หรือให้รับชำระหนี้เป็นอย่างอื่นผิดไปจากที่จะต้องชำระแก่เจ้าหนี้นั้น ท่านว่าหาอาจจะบังคับได้ไม่"
        ตามมาตรา 207 กรณีที่จะถือว่าเจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดนั้น จะต้องประกอบด้วยหลักเกณฑ์ที่สำคัญ 2 ประการ คือ
        
        ลูกหนี้ได้ขอปฏิบัติการชำระหนี้โดยชอบแล้ว และ
        
        เจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้โดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้
        
        กรณีที่จะถือว่าเป็นการขอปฏิบัติการชำระหนี้โดยชอบตามมาตรา 208 วรรคหนึ่งนั้น จะต้องเป็นกรณีที่ลูกหนี้ได้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ให้เกิดผลตรงตามที่ได้ให้สัญญาไว้กับเจ้าหนี้ โดยลูกหนี้จะต้องอยู่ในหลักที่จะสามารถชำระหนี้ได้ และจะต้องเป็นการชำระหนี้โดยตรง กล่าวคือ จะต้องเป็นการขอปฏิบัติการชำระหนี้ ในลักษณะที่จะให้เกิดสำเร็จผลตามวัตถุประสงค์ของหนี้โดยตรง เช่น ลูกหนี้ตกลงจะชำระหนี้เป็นเงินสด ดังนี้ ลูกหนี้จะนำทรัพย์สินอื่นมาชำระแทน หรือจะโอนเงินเข้าบัญชีเงินฝากของเจ้าหนี้ในธนาคารไม่ได้ เพราะจะถือว่า เป็นการชำระหนี้อย่างอื่นอันเป็นการขอปฏิบัติการชำระหนี้โดยมิชอบตามมาตรา 208 วรรคหนึ่ง
        กรณีตามอุทาหรณ์ การที่ A เป็นหนี้เงินกู้ยืม B จำนวนสามแสนบาท และเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระ A ได้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ให้แก่ B จำนวนสามแสนบาท โดยขอชำระด้วยเช็คนั้น ถือว่าเป็นการชำระหนี้อย่างอื่นผิดไปจากที่ต้องชำระให้แก่เจ้าหนี้ จึงเป็นการขอปฏิบัติการชำระหนี้โดยมิชอบตามมาตรา 208 วรรคแรก เจ้าหนี้จึงมีสิทธิปฏิเสธไม่รับชำระหนี้ได้ และลูกหนี้จะบังคับให้เจ้าหนี้รับชำระหนี้ไม่ได้ตามมาตรา 320
        ดังนั้นเมื่อ A ลูกหนี้ได้ขอปฏิบัติการชำระหนี้โดยมิชอบ และ B เจ้าหนี้ปฏิเสธไม่รับชำระหนี้โดยมีมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ตามมาตรา 208 วรรคแรก และมาตรา 320 การปฏิเสธไม่รับชำระหนี้ของ B จึงไม่ทำให้ B ตกเป็นผู้ผิดนัดตามมาตรา 207
  - - - แบบที่ 4 ลูกหนี้ บัตร กดเงินสด เป็นหนี้ไม่กำหนดระยะ
        ธนาคารส่งสำเนาใบแจ้งยอดค่าใช้จ่ายบัตรเครดิตไปถึงจำเลย ระบุกำหนดชำระหนี้ โดยหักบัญชีตัดยอดภายในวันที่ 25 ของทุกเดือน และผู้ใช้บัตรจะต้องชำระภายในหนึ่งเดือน เมื่อจำเลยใช้บัตรเบิกเงินสดครั้งสุดท้าย เมื่อวันที่ 12 ธันวาคม 2559
        ให้ท่านตอบคำถามต่อไปนี้ โดยใช้หลักกฎหมายประกอบคำตอบให้ชัดเจนเกี่ยวกับมูลหนี้ วัตถุแห่งหนี้ กำหนดเวลาชำระหนี้ ผิดนัดและอายุความเริ่มนับ
        มาตรา 203 "ถ้าเวลาอันจะพึงชำระหนี้นั้นมิได้กำหนดลงไว้ หรือจะอนุมานจากพฤติการณ์ทั้งปวงก็ไม่ได้ไซร้ ท่านว่าเจ้าหนี้ย่อมจะเรียกให้ชำระหนี้ได้โดยพลัน และฝ่ายลูกหนี้ก็ย่อมจะชำระหนี้ของตนได้โดยพลันดุจกัน"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาไว้ แต่หากกรณีเป็นที่สงสัย ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนถึงเวลานั้นหาได้ไม่ แต่ฝ่ายลูกหนี้จะชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นก็ได้"
        มาตรา 204 "ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว"
        มาตรา 193/12 "อายุความให้เริ่มนับแต่ขณะที่อาจบังคับสิทธิเรียกร้องได้เป็นต้นไปถ้าเป็นสิทธิเรียกร้องให้งดเว้นกระทำการอย่างใด ให้เริ่มนับแต่เวลาแรกที่ฝ่าฝืนกระทำการนั้น"
        กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้
        
        การที่ธนาคาร (เจ้าหนี้) ส่งสำเนาใบแจ้งยอดค่าใช้จ่ายบัตรเครดิตไปถึงจำเลย และให้จำเลยต้องชำระหนี้ภายในกำหนด 1 เดือนนั้น ถือว่าหนี้ระหว่างธนาคารและจำเลย เป็นหนี้ที่มี
        
        มูลหนี้เกิดขึ้นจากสัญญา
        
        มีวัตถุแห่งหนี้ คือ การส่งมอบทรัพย์สิน
        
        หนี้ระหว่างธนาคารและจำเลย (ผู้ใช้บัตรเครดิต) เป็นหนี้ที่มิได้กำหนดเวลาในการชำระหนี้ลงไว้ ดังนั้น ธนาคาร (เจ้าหนี้) ย่อมมีสิทธิเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้โดยพลัน และฝ่ายลูกหนี้ก็ย่อมจะชำระหนี้ของตนได้โดยพลันเช่นกันตามมาตรา 203 วรรคหนึ่ง
        
        แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อข้อเท็จจริงปรากฎว่า จำเลยได้ใช้บัตรเบิกเงินสดครั้งสุดท้ายในวันที่ 12 ธันวาคม 2559 ธนาคารตัดยอดบัญชีภายในวันที่ 25 ของทุกเดือน และผู้ใช้บัตรต้องชำระภายใน 1 เดือน คือ ตั้งแต่วันที่ 26 ธันวาคม 2559 ถึงวันที่ 25 มกราคม 2560
        ดังนั้น วันครบกำหนดในการชำระหนี้ตามบัตรคือวันที่ 25 มกราคม 2560 (มาตรา 193 วรรคสอง)
        
        ถ้าจำเลยไม่ชำระหนี้ภายในกำหนดเวลาดังกล่าวย่อมถือว่า จำเลยตกเป็นผู้ผิดนัดเพราะเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนแก่ลูกหนี้แล้วตามมาตรา 204 วรรคหนี่ง
        
        ถ้าจำเลยตกเป็นผู้ผิดนัด สิทธิเรียกร้องของธนาคารเริ่มนับตั้งแต่วันที่ 26 มกราคม 2560 และอายุความจะเริ่มนับตั้งแต่วันที่ 26 มกราคม 2560 เป็นต้นไป ตามมาตรา 193/12 ซึ่งได้บัญญัติไว้ว่า "อายุความให้เริ่มนับแต่ขณะที่อาจบังคับสิทธิเรียกร้องได้เป็นต้นไปถ้าเป็นสิทธิเรียกร้องให้งดเว้นกระทำการอย่างใด ให้เริ่มนับแต่เวลาแรกที่ฝ่าฝืนกระทำการนั้น"
        
        (ซึ่งหนี้บัตรเครดิตนั้นจะมีอายุความ 2 ปี)
        
        แบบที่ 5 ลูกหนี้ สัญญาซื้อขาย เป็นหนี้กำหนดระยะ
        จำเลยสั่งซื้อหินคลุกเพื่อใช้ในการก่อสร้างหลายครั้ง ครั้งละหลายพ่วง ซึ่งแต่ละครั้งจำเลยต้องชำระราคาค่าซื้อภายในสามสิบวัน ให้ท่านตอบคำถามต่อไปนี้โดยยกหลักกฎหมายประกอบคำตอบให้ชัดเจน
        ก. เป็นสิทธิเรียกร้องที่มีกำหนดเวลาหรือไม่
        ข. สิทธิเรียกร้องถึงกำหนดเมื่อใด
        ค. อายุความจะเริ่มนับตั้งแต่วันไหน กี่เดือน กี่ปี
        ง. ถ้าจำเลยผิดนัด จะถือว่าผิดนัดตั้งแต่วันไหน จำเลยจะต้องรับผิดชอบอะไรบ้าง
        มาตรา 203 "ถ้าเวลาอันจะพึงชำระหนี้นั้นมิได้กำหนดลงไว้ หรือจะอนุมานจากพฤติการณ์ทั้งปวงก็ไม่ได้ไซร้ ท่านว่าเจ้าหนี้ย่อมจะเรียกให้ชำระหนี้ได้โดยพลัน และฝ่ายลูกหนี้ก็ย่อมจะชำระหนี้ของตนได้โดยพลันดุจกัน"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาไว้ แต่หากกรณีเป็นที่สงสัย ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนถึงเวลานั้นหาได้ไม่ แต่ฝ่ายลูกหนี้จะชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นก็ได้"
        มาตรา 204 "ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว"
        มาตรา 193/12 "อายุความให้เริ่มนับแต่ขณะที่อาจบังคับสิทธิเรียกร้องได้เป็นต้นไปถ้าเป็นสิทธิเรียกร้องให้งดเว้นกระทำการอย่างใด ให้เริ่มนับแต่เวลาแรกที่ฝ่าฝืนกระทำการนั้น"
        มาตรา 193/33 "สิทธิเรียกร้องดังต่อไปนี้ให้มีกำหนดอายุความห้าปี (1) ดอกเบี้ยค้างชำระ (2) เงินที่ต้องชำระเพื่อผ่อนทุนคืนเป็นงวด ๆ (3) ค่าเช่าทรัพย์สินค้างชำระ เว้นแต่ค่าเช่าสังหาริมทรัพย์ตามมาตรา 193/34 (6) (4) เงินค้างจ่าย คือ เงินเดือน เงินปี เงินบำนาญ ค่าอุปการะเลี้ยงดูและเงินอื่น ๆ ในลักษณะทำนองเดียวกับที่มีการกำหนดจ่ายเป็นระยะเวลา (5) สิทธิเรียกร้องตามมาตรา 193/34 (1) (2) และ (5) ที่ไม่อยู่ในบังคับอายุความสองปี"
        มาตรา 224 (ใหม่) 11 เม.ษ. 2564 บัญญัติเปลี่ยนแปลงเป็นว่า “หนี้เงินนั้น ให้คิดดอกเบี้ยในระหว่างเวลาผิดนัดในอัตราที่กำหนดตามมาตรา 7 บวก ด้วยอัตราเพิ่มร้อยละสองต่อปี ถ้าเจ้าหนี้อาจจะเรียกดอกเบี้ยได้สูงกว่านั้นโดยอาศัยเหตุอย่างอื่นอันชอบด้วยกฎหมาย ก็ให้คงส่งดอกเบี้ยต่อไปตามนั้น" (มาตรา 7 (ใหม่) ให้ใช้อัตราร้อยละสามต่อปี)
        กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้ การที่จำเลยสั่งซื้อหินคลุกเพื่อใช้ในการก่อสร้างหลาย ๆ ครั้ง ครั้งละหลายพ่วง ซึ่งแต่ละครั้ง จำเลยต้องชำระราคาค่าซื้อภายใน 30 วันนั้น
        ก. การที่จำเลยต้องชำระราคาสินค้าภายใน 30 วัน นับแต่วันที่โจทก์ส่งมอบสินค้า ถือว่าเป็นการกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน ดังนั้น สิทธิเรียกร้องของโจทก์จึงเป็นสิทธิเรียกร้องที่มีกำหนดเวลาตามมาตรา 203 วรรคสอง
        ข. เมื่อสิทธิเรียกร้องของโจทก์เป็นสิทธิเรียกร้องที่มีกำหนดเวลา ดังนั้น สิทธิเรียกร้องย่อมถึงกำหนดเมื่อครบกำหนด 30 วัน นับแต่วันที่โจทก์ได้ส่งมอบสินค้าให้แก่จำเลย
        ตัวอย่างเช่น โจทก์ได้ส่งมอบหินคลุกให้แก่จำเลยวันที่ 1 เมษายน 2556 กำหนดเวลาที่จำเลยจะต้องชำระราคาสินค้าคือวันที่ 1 พฤษภาคม 2556 ดังนั้นสิทธิเรียกร้องกรณีนี้ถึงกำหนดวันที่ 1 พฤษภาคม 2556
        ค. ตามมาตรา 193/12 ได้บัญญัติว่าอายุความให้เริ่มนับแต่ขณะที่อาจบังคับสิทธิเรียกร้องได้เป็นต้นไป ดังนั้น เมื่อสิทธิเรียกร้องถึงกำหนดวันใด อายุความก็จะเริ่มนับตั้งแต่วันนั้น
        เช่น ตามตัวอย่างดังกล่าว เมื่อสิทธิเรียกร้องถึงกำหนดวันที่ 1 พฤษภาคม 2556 ดังนั้นอายุความในกรณีนี้ก็จะเริ่มนับตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม 2556
        และสำหรับกรณีตามอุทาหรณ์ เมื่อเป็นสิทธิเรียกร้องเกี่ยวกับเงินที่มีการกำหนดจ่ายเป็นระยะเวลา ดังนั้นจึงมีกำหนดอายุความ 5 ปี ตามมาตรา 193/33(4)
        ง. จำเลยผิดนัด ย่อมถือว่าจำเลยผิดนัดนับตั้งแต่วันที่จำเลยมิได้ชำระหนี้ตามกำหนด โดยที่เจ้าหนี้ไม่ต้องเตือน ตามมาตรา 204 วรรคสอง
        เข่นตามตัวอย่างดังกล่าวเมื่อถึงกำหนดวันที่ 1 พฤษภาคม 2556 จำเลยยังมิได้ชำระหนี้ ย่อมถือว่าจำเลยได้ตกเป็นผู้ผิดนัดทันทีโดยที่โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าหนี้ไม่ต้องเตือน และเมื่อจำเลยผิดนัด จำเลยก็จะต้องเสียดอกเบี้ยให้แก่โจทก์ในระหว่างเวลาผิดนัดในอัตราร้อยละ 3 ตามมาตรา 224 วรรคแรก
- - - - แบบที่ 1 เจ้าหนี้ ไม่รับ แต่มีเหตุอันอ้างกฎหมายได้
        A ทำสัญญากู้เงินจาก B ไปหนึ่งล้านบาท คิดดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 15 ต่อปี สัญญากำหนดให้ A ชำระเงินคืนภายใน 1 ปี ปรากฎว่าภายหลังจากกู้ไปได้เพียง 2 เดือน A ได้นำเงินต้น พร้อมดอกเบี้ย 2 เดือน มาขอชำระหนี้คืนให้แก่ B แต่ B ปฏิเสธไม่ยอมรับเงินต้นคืน โดยอ้างว่ายังไม่ครบ 1 ปี B ต้องการดอกเบี้ยครบ 1 ปี
        ให้วินิจฉัยว่า B ตกเป็นผู้ผิดนัดหรือไม่ เพราะเหตุใด
        มาตรา 207 "ถ้าลูกหนี้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ และเจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้นั้นโดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ไซร้ ท่านว่าเจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัด"
        มาตรา 192 วรรคสอง 'ถ้าเงื่อนเวลาเป็นประโยชน์แก่ฝ่ายใด ฝ่ายนั้นจะสละประโยชน์นั้นเสียก็ได้ หากไม่กระทบกระเทือนถึงประโยชน์อันคู่กรณีอีกฝ่ายหนึ่งจะพึงได้รับจากเงื่อนเวลานั้น"
        มาตรา 208 "การชำระหนี้จะให้สำเร็จผลเป็นอย่างใด ลูกหนี้จะต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้ต่อเจ้าหนี้เป็นอย่างนั้นโดยตรง"
        วรรคสอง "แต่ถ้าเจ้าหนี้ได้แสดงแก่ลูกหนี้ว่า จะไม่รับชำระหนี้ก็ดี หรือเพื่อที่จะชำระหนี้จำเป็นที่เจ้าหนี้จะต้องกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งก่อนก็ดี ลูกหนี้จะบอกกล่าวแก่เจ้าหนี้ว่าได้เตรียมการที่จะชำระหนี้ไว้พร้อมเสร็จแล้ว ให้เจ้าหนี้รับชำระหนี้นั้น เท่านี้ก็นับว่าเป็นการเพียงพอแล้ว ในกรณีเช่นนี้ท่านว่าคำบอกกล่าวของลูกหนี้นั้นก็เสมอกับคำขอปฏิบัติการชำระหนี้"
        มาตรา 204 "ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว"
        ตามมาตรา 207 กรณีที่จะถือว่าเจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดนั้น จะต้องประกอบด้วย หลักเกณฑ์ที่สำคัญ 2 ประการ คือ 1. ลูกหนี้ได้ขอปฏิบัติการชำระหนี้โดยชอบแล้ว และ 2. เจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้โดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้
        การที่ A ทำสัญญากู้เงินจาก B ไปหนึ่งล้านบาท กำหนดชำระเงินคืนภายใน 1 ปี โดยคิดดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 15 ต่อปี และภายหลังจากกู้ไปได้เพียง 2 เดือน A ได้นำเงินต้นพร้อมดอกเบี้ย 2 เดือน มาขอชำระหนี้ให้แก่ B แต่ B ปฏิเสธไม่ยอมรับเงินต้นคืนโดยอ้างว่ายังไม่ครบ 1 ปี B ต้องการดอกเบี้ยครบ 1 ปีนั้น แม้การกระทำของ A จะเป็นการขอปฏิบัติการชำระหนี้โดยชอบตามมาตรา 207 และมาตรา 203 วรรคหนึ่งก็ตาม แต่การสละประโยชน์แห่งเงื่อนเวลาของ A โดยการขอชำระหนี้ก่อนครบกำหนด 1 ปี โดยการขอชำระดอกเบี้ยเพียง 2 เดือนนั้น ถือว่าเป็นการสละประโยชน์แห่งเงื่อนเวลาที่กระทบกระเทือนถึงประโยชน์ของ B เจ้าหนี้ที่จะพึงได้รับดอกเบี้ยจากเงื่อนเวลา 1 ปี ตามมาตรา 192 วรรคสอง ดังนั้น การที่ B ปฏิเสธไม่ยอมรับชำระหนี้ การปฏิเสธของ B จึงถือว่ามีมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ B จึงไม่ตกเป็นผู้ผิดนั้นตามมาตรา 207
        
        แบบที่ 2 เจ้าหนี้ ไม่รับ แต่ไม่มีเหตุอันอ้างกฎหมายได้
        เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2551 นาย ก กู้ยืมเงินนาย ข 100,000 บาท อัตราดอกเบี้ยร้อยละ 15 ต่อปี ตกลงชำระหนี้ทั้งหมดพร้อมดอกเบี้ยในวันที่ 1 ตุลาคม 2552 ที่บ้านของนาย ข ต่อมาเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระ นาย ก ได้นำเงินสดพร้อมดอกเบี้ยไปชำระแก่นาย ข ที่บ้าน แต่นาย ข เห็นว่า ดอกเบี้ยที่ได้รับตามสัญญาสูงมากเมื่อเทียบกับอัตราดอกเบี้ยเงินฝากธนาคาร จึงไม่ยอมรับชำระหนี้ดังกล่าว และแจ้งให้นาย ก นำเงินกลับไปก่อน นาย ก ไม่ว่าอะไรแล้วกลับบ้านไป
        จนกระทั่งวันที่ 10 ตุลาคม 2554 นาย ข ได้ยื่นฟ้องนาย ก ต่อศาล เรียกเงินที่ให้กู้ไปคืนโดยคิดดอกเบี้ยตั้งแต่วันที่ 2 ตุลาคม 2552 เป็นต้นไปจนกว่านาย ก จะชำระเสร็จสิ้น นาย ก ได้รับหมายเรียกสำเนาคำฟ้องเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2554 จากข้อเท็จจริงดังกล่าว ถ้านักศึกษาเป็นศาลจะวินิจฉัยข้อกฎหมายอย่างไร
        มาตรา 203 "ถ้าเวลาอันจะพึงชำระหนี้นั้นมิได้กำหนดลงไว้ หรือจะอนุมานจากพฤติการณ์ทั้งปวงก็ไม่ได้ไซร้ ท่านว่าเจ้าหนี้ย่อมจะเรียกให้ชำระหนี้ได้โดยพลัน และฝ่ายลูกหนี้ก็ย่อมจะชำระหนี้ของตนได้โดยพลันดุจกัน"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาไว้ แต่หากกรณีเป็นที่สงสัย ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนถึงเวลานั้นหาได้ไม่ แต่ฝ่ายลูกหนี้จะชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นก็ได้"
        มาตรา 204 "ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว"
        มาตรา 207 "ถ้าลูกหนี้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ และเจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้นั้นโดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ไซร้ ท่านว่าเจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัด"
        มาตรา 221 "หนี้เงินอันต้องเสียดอกเบี้ยนั้น ท่านว่าจะคิดดอกเบี้ยในระหว่างที่เจ้าหนี้ผิดนัดหาได้ไม่"
        มาตรา 224 (ใหม่) 11 เม.ษ. 2564 บัญญัติเปลี่ยนแปลงเป็นว่า “หนี้เงินนั้น ให้คิดดอกเบี้ยในระหว่างเวลาผิดนัดในอัตราที่กำหนดตามมาตรา 7 บวก ด้วยอัตราเพิ่มร้อยละสองต่อปี ถ้าเจ้าหนี้อาจจะเรียกดอกเบี้ยได้สูงกว่านั้นโดยอาศัยเหตุอย่างอื่นอันชอบด้วยกฎหมาย ก็ให้คงส่งดอกเบี้ยต่อไปตามนั้น" (มาตรา 7 (ใหม่) ให้ใช้อัตราร้อยละสามต่อปี)
        กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นาย ก กู้ยืมเงินนาย ข 100,000 บาท โดยตกลงชำระหนี้ทั้งหมดพร้อมดอกเบี้ยในวันที่ 1 ตุลาคม 2552 ที่บ้านของนาย ข นั้น ย่อมถือว่าหนี้รายนี้เป็นหนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ ตามวันแห่งปฏิทินตามมาตรา 204 วรรคสอง
        ดังนั้น เมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระและนาย ก ได้นำเงินสดพร้อมดอกเบี้ยไปชำระที่บ้านนาย ข จึงถือเป็นกรณีที่ลูกหนี้ขอปฏิบัติการชำระหนี้โดยชอบแล้ว เมื่อปรากฎว่านาย ข กลับไม่ยอมรับชำระหนี้ดังกล่าว เพราะเห็นว่าดอกเบี้ยที่ได้รับตามสัญญาสูงมากเมื่อเทียบกับอัตราเงินฝากธนาคารย่อมถือว่านาย ข เจ้าหนี้ไม่ยอมรับชำระหนี้นั้นโดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ นาย ข เจ้าหนี้จึงตกเป็นผู้ผิดนัดตามมาตรา 207
        และเมื่อถือว่านาย ข เจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัด ผลแห่งการนี้ย่อมทำให้นาย ข ไม่อาจเรียกดอกเบี้ยในระหว่างที่ตนผิดนัดได้ตามมาตรา 221 และทำให้หนี้เงินกู้ระหว่างนาย ก กับนาย ข กลายเป็นหนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระตามมาตรา 203 วรรคแรก
        
        แบบที่ 3 เจ้าหนี้ ไม่ทำหน้าที่ เพื่อรองรับชำระหนี้
        จันทร์ขายม้าให้อังคารหนึ่งตัว กำหนดส่งมอบม้าวันที่ 20 มกราคม 2559 ก่อนถึงกำหนดส่งมอบ 10 วัน อังคารได้แจ้งไปยังจันทร์ว่า ตามกำหนดส่งมอบม้านั้น อังคารไม่สามารถรับมอบม้าได้ เนื่องจากยังสร้างคอกม้าไม่เสร็จ ปรากฎว่าจันทร์ได้บอกกล่าวไปยังอังคารว่า จันทร์ได้เตรียมการที่จะส่งมอบม้าไว้พร้อมแล้ว แต่อังคารก็ยังปฏิเสธไม่ยอมรับมอบม้า ดังนี้ให้วินิจฉัยว่า ใครตกเป็นผู้ผิดนัด เพราะเหตุใด (เข้าข้อ 3 เจ้าหนี้ผิดนัด 5 ประการหลัก)
        มาตรา 207 "ถ้าลูกหนี้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ และเจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้นั้นโดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ไซร้ ท่านว่าเจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัด"
        มาตรา 208 "การชำระหนี้จะให้สำเร็จผลเป็นอย่างใด ลูกหนี้จะต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้ต่อเจ้าหนี้เป็นอย่างนั้นโดยตรง"
        วรรคสอง "แต่ถ้าเจ้าหนี้ได้แสดงแก่ลูกหนี้ว่า จะไม่รับชำระหนี้ก็ดี หรือเพื่อที่จะชำระหนี้จำเป็นที่เจ้าหนี้จะต้องกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งก่อนก็ดี ลูกหนี้จะบอกกล่าวแก่เจ้าหนี้ว่าได้เตรียมการที่จะชำระหนี้ไว้พร้อมเสร็จแล้ว ให้เจ้าหนี้รับชำระหนี้นั้น เท่านี้ก็นับว่าเป็นการเพียงพอแล้ว ในกรณีเช่นนี้ท่านว่าคำบอกกล่าวของลูกหนี้นั้นก็เสมอกับคำขอปฏิบัติการชำระหนี้"
        มาตรา 204 "ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว"
        กรณีตามอุทาหรณ์ การที่จันทร์ขายม้าให้แก่อังคารหนึ่งตัว กำหนดส่งมอบม้าวันที่ 20 มกราคม 2559 แต่ก่อนถึงกำหนดส่งมอบม้า 10 วัน อังคารได้แจ้งไปยังจันทร์ว่า ตามกำหนดส่งมอบม้านั้น อังคารไม่สามารถรับมอบม้าได้ เนื่องจากยังสร้างคอกม้าไม่เสร็จนั้น เป็นเรื่องที่เจ้าหนี้ (อังคาร) ได้แสดงแก่ลูกหนี้ (จันทร์) ว่าจะไม่รับชำระหนี้ตามมาตรา 208 วรรคสอง
        ดังนั้น จันทร์ (ลูกหนี้) จึงมิต้องเสนอขอปฏิบัติการชำระหนี้โดยตรงอย่างกรณีทั่วไป เพราะไม่ก่อให้เกิดประโยชน์อันใดแล้ว เพียงแต่ในกรณีนี้กฎหมายได้กำหนดให้เพียงลูกหนี้บอกกล่าวแก่เจ้าหนี้ว่า ได้เตรียมการที่จะชำระหนี้ไว้พร้อมเสร็จแล้วก็เป็นการเพียงพอแล้ว
        และจากข้อเท็จจริง เมื่อปรากฎว่า จันทร์ (ลูกหนี้) ได้บอกกล่าวไปยังอังคาร (เจ้าหนี้) ว่าจันทร์ได้เตรียมการที่จะส่งมอบม้าไว้พร้อมแล้ว แต่อังคารก็ยังปฏิเสธไม่ยอมรับมอบม้า
        จึงถือเป็นกรณีที่ลูกหนี้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ และเจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้นั้นโดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ จึงถือว่าอังคาร (เจ้าหนี้) ตกเป็นผู้ผิดนัดตามมาตรา 207 ประกอบมาตรา 208 วรรคสอง
        
        แบบที่ 3 เจ้าหนี้ ไม่ทำหน้าที่ เพื่อรองรับชำระหนี้ (2)
        (สัญญาจ้างทำของ เป็นสัญญาต่างตอบแทน)
        จันทร์ว่าจ้างอังคารสร้างบ้านในที่ดินของจันทร์ สัญญาจ้างระบุว่าอังคารจะต้องเริ่มลงมือทำงานจ้าง ณ สถานที่ก่อสร้างภายในวันที่ 20 มกราคม 2559 โดยที่สัญญาจ้างมิได้ระบุถึงเรื่องส่งมอบพื้นที่ไว้ ปรากฎว่าอังคารได้บอกกล่าวไปยังจันทร์ว่าอังคารได้เตรียมเครื่องมืออุปกรณ์ในการก่อสร้างบ้านไว้พร้อมที่จะเข้าทำการก่อสร้างภายในวันที่ 20 มกราคม 2559 แล้ว แต่จันทร์ปฏิเสธไม่ส่งมอบพื้นที่ให้แก่อังคารจนล่วงพ้นกำหนดเวลาก่อสร้างตามสัญญา ดังนี้ให้วินิจฉัยว่า ใครตกเป็นผู้ผิดนัด เพราะเหตุใด (เข้าข้อ 3 เจ้าหนี้ผิดนัด 5 ประการหลัก)
        มาตรา 207 "ถ้าลูกหนี้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ และเจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้นั้นโดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ไซร้ ท่านว่าเจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัด"
        มาตรา 208 "การชำระหนี้จะให้สำเร็จผลเป็นอย่างใด ลูกหนี้จะต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้ต่อเจ้าหนี้เป็นอย่างนั้นโดยตรง"
        วรรคสอง "แต่ถ้าเจ้าหนี้ได้แสดงแก่ลูกหนี้ว่า จะไม่รับชำระหนี้ก็ดี หรือเพื่อที่จะชำระหนี้จำเป็นที่เจ้าหนี้จะต้องกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งก่อนก็ดี ลูกหนี้จะบอกกล่าวแก่เจ้าหนี้ว่าได้เตรียมการที่จะชำระหนี้ไว้พร้อมเสร็จแล้ว ให้เจ้าหนี้รับชำระหนี้นั้น เท่านี้ก็นับว่าเป็นการเพียงพอแล้ว ในกรณีเช่นนี้ท่านว่าคำบอกกล่าวของลูกหนี้นั้นก็เสมอกับคำขอปฏิบัติการชำระหนี้"
        มาตรา 204 "ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว"
        กรณีตามอุทาหรณ์ เป็นเรื่องที่เจ้าหนี้ต้องกระทำการบางอย่างก่อนที่จะให้ลูกหนี้ชำระหนี้ตามมาตรา 208 วรรคสอง กล่าวคือ เมื่อจันทร์ว่าจ้างอังคารสร้างบ้านในที่ดินของจันทร์ แม้ในสัญญาจ้างจะมิได้ระบุถึงเรื่องส่งมอบพื้นที่ไว้ก็ตาม จันทร์ก็ต้องกระทำการส่งมอบพื้นที่ให้แก่อังคาร ซึ่งเป็นหน้าที่ของจันทร์ซึ่งเป็นเจ้าหนี้ที่ต้องกระทำเพื่อที่จะรับชำระหนี้การก่อสร้างจากอังคารซึ่งเป็นลูกหนี้ตามมาตรา 208 วรรคสอง
        และจากข้อเท็จจริง เมื่ออังคารได้บอกกล่าวไปยังจันทร์เจ้าหนี้แล้วว่า อังคารได้เตรียมเครื่องมืออุปกรณ์ในการก่อสร้างบ้านไว้พร้อมที่จะเข้าทำการก่อสร้างแล้ว แต่จันทร์ปฏิเสธไม่ส่งมอบพื้นที่ให้แก่อังคาร จึงเป็นกรณีที่ลูกหนี้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ และเจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้นั้นโดยปราศจากมูลเหตุอันจะอ้างกฎหมายได้ จึงถือว่าจันทร์เจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดตามมาตรา 207 ประกอบมาตรา 208 วรรคสอง
        อย่างไรก็ตาม ควรจะเขียนเพิ่มเติมตามมาตรา 211 ว่าลูกหนี้อยู่ในฐานะที่จะสามารถชำระหนี้ได้จริง ๆ
        
        แบบที่ 4 เจ้าหนี้ ไม่ทำหน้าที่ เพื่อรองรับชำระหนี้
        สัญญาจ้างก่อสร้างระบุว่า A ผู้ว่าจ้างจะต้องจัดการขนย้ายอุปสรรคการก่อสร้าง เรื่องเสาไฟฟ้า สายไฟฟ้า ท่อประปา ตลอดจนการที่มีอาคารของผู้อื่นบางส่วนกีดขวางอยู่ในพื้นที่ก่อสร้าง โดยจะต้องดำเนินการให้แล้วเสร็จและส่งมอบพื้นที่สำหรับการก่อสร้าง ภายในกำหนดวันที่ 20 มกราคม 2560 ให้แก่ B (ผู้รับจ้าง) และ B (ผู้รับจ้าง) จะเข้าทำการก่อสร้างตามสัญญาทันที ปรากฏว่า A ละเลยไม่ดำเนินการย้ายอุปสรรคการก่อสร้างต่าง ๆ จนสิ้นสุดวันที่ 20 มกราคม 2560 ไม่มีการส่งมอบพื้นที่สำหรับการก่อสร้างให้แก่ B
        ดังนี้ให้วินิจฉัยว่า A ตกเป็นผู้ผิดนัดหรือไม่ เพราะเหตุใด (เข้าข้อ 4 เจ้าหนี้ผิดนัด 5 ประการหลัก ถ้าลูกหนี้ไม่บอกกล่าวหรือไม่ขอปฏิบัติการชำระหนี้ เจ้าหนี้ก็ผิดนัดอยู่ดี)
        มาตรา 209 "ถ้าได้กำหนดเวลาไว้เป็นแน่นอนเพื่อให้เจ้าหนี้กระทำการอันใด ท่านว่าที่จะขอปฏิบัติการชำระหนี้นั้นจะต้องทำก็แต่เมื่อเจ้าหนี้ทำการอันนั้นภายในเวลากำหนด"
        ตามมาตรา 209 มีหลักว่า ถ้าได้กำหนดเวลาไว้เป็นการแน่นอนเพื่อให้เจ้าหนี้กระทำการใด หากเจ้าหนี้มิได้กระทำการอันนั้นภายในเวลาที่ได้กำหนดไว้ ลูกหนี้ก็ไม่จำเป็นต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้ และถือว่า เจ้าหนี้ผิดนัดทันทีโดยไม่ต้องมีการบอกกล่าวก่อน ทั้งจะถือว่าลูกหนี้ผิดนัดในการไม่ชำระหนี้หรือขอปฏิบัติการชำระหนี้หาได้ไม่
        กรณีตามอุทาหรณ์ การที่สัญญาจ้างก่อสร้างระหว่าง A และ B ระบุว่า A ผู้ว่าจ้าง จะต้องจัดการขนย้ายอุปสรรคการก่อสร้าง เรื่องเสาไฟฟ้า สายไฟฟ้า ท่อประปา ตลอดจนการที่มีอาการของผู้อื่นบางส่วนกีดขวางอยู่ในพื้นที่ก่อสร้าง โดยจะต้องดำเนินการให้แล้วเสร็จและส่งมอบพื้นที่สำหรับการก่อสร้างภายใน กำหนดวันที่ 20 มกราคม 2560 ให้แก่ B ผู้รับจ้าง และ B ผู้รับจ้างจะเข้าทำการก่อสร้างตามสัญญาทันทีนั้น ถือเป็นเรื่องการชำระหนี้ที่เจ้าหนี้จะต้องกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งก่อนที่จะให้ลูกหนี้ชำระหนี้ โดยมีการตกลง กำหนดเวลาที่เจ้าหนี้จะต้องกระทำการไว้เป็นที่แน่นอน
        ดังนั้นเมื่อปรากฏว่า A ละเลยไม่ดำเนินการย้ายอุปสรรค การก่อสร้างต่าง ๆ ให้เสร็จสิ้นและส่งมอบพื้นที่สำหรับการก่อสร้างภายในกำหนดวันที่ 20 มกราคม 2560 ให้แก่ B ย่อมถือว่า A เจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดทันที เมื่อพ้นกำหนดเวลานั้นตามมาตรา 209 โดยที่ B ลูกหนี้ หาจำต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้แต่ประการใดไม่
        
        แบบที่ 4 เจ้าหนี้ ไม่ทำหน้าที่ เพื่อรองรับชำระหนี้ (2)
        A ว่าจ้าง B สร้างอาคารพาณิชย์ในที่ดินของ A ขณะทำสัญญามีคนอื่นอยู่ในที่ดินหลายครัวเรือน จึงทำสัญญาตกลงกันว่า A จะต้องขับไล่หรือจัดการให้คนที่อยู่ในที่ดินออกไปให้หมดภายในวันที่ 20 มกราคม 2560 เพื่อ B จะได้เข้าทำการก่อสร้างทันที ปรากฏว่าสิ้นสุดวันที่ 20 มกราคม 2560 A ไม่ได้ขับไล่ใครเลย ยังคงมีคนอื่นอยู่ในที่ดินเหมือนเดิม
        ดังนี้ให้วินิจฉัยว่า A ตกเป็นผู้ผิดนัดหรือไม่ เพราะเหตุใด
        มาตรา 209 "ถ้าได้กำหนดเวลาไว้เป็นแน่นอนเพื่อให้เจ้าหนี้กระทำการอันใด ท่านว่าที่จะขอปฏิบัติการชำระหนี้นั้นจะต้องทำก็แต่เมื่อเจ้าหนี้ทำการอันนั้นภายในเวลากำหนด"
        ตามมาตรา 209 มีหลักว่า ถ้าได้กำหนดเวลาไว้เป็นการแน่นอนเพื่อให้เจ้าหนี้กระทำการใด หากเจ้าหนี้มิได้กระทำการอันนั้นภายในเวลาที่ได้กำหนดไว้ ลูกหนี้ก็ไม่จำเป็นต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้ และถือว่า เจ้าหนี้ผิดนัดทันทีโดยไม่ต้องมีการบอกกล่าวก่อน ทั้งจะถือว่าลูกหนี้ผิดนัดในการไม่ชำระหนี้หรือขอปฏิบัติการชำระหนี้หาได้ไม่
        กรณีตามอุทาหรณ์ การที่ A ว่าจ้าง B สร้างอาคารพาณิชย์ในที่ดินของ A โดยมีการทำสัญญาตกลงกันว่า A จะต้องขับไล่หรือจัดการให้คนที่อยู่ในที่ดินออกไปให้หมดภายในวันที่ 20 มกราคม 2560 เพื่อ B จะได้เข้าทำการก่อสร้างทันทีนั้น ถือเป็นเรื่องการชำระหนี้ที่เจ้าหนี้จะต้องกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งก่อนที่จะให้ลูกหนี้ชำระหนี้ โดยมีการตกลงกำหนดเวลาที่เจ้าหนี้จะต้องกระทำการไว้เป็นที่แน่นอน เมื่อปรากฏว่าสิ้นสุดวันที่ 20 มกราคม 2560 A ไม่ได้ขับไล่ใครเลย ยังคงมีคนอื่นอยู่ในที่ดินเหมือนเดิม ถือว่า A เจ้าหนี้มิได้กระทำการตามข้อตกลงภายในเวลาที่ได้กำหนดไว้ ย่อมถือว่าเจ้าหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดทันทีเมื่อพ้นกำหนดเวลานั้นตามมาตรา 209 โดยที่ B ลูกหนี้ไม่ต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้แต่ประการใด
        
        1 more item...
- - - - แบบที่ 1 การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย + ไม่ใช่ความผิดลูกหนี้
        เมื่อวันที่ 20 มกราคม 2559 นางทัศนีย์มารดาผู้แทนโดยชอบธรรมของเด็กชายสุทธิได้ทำหนังสือสัญญาจะขายที่ดินมีโฉนดของเด็กชายสุทธิให้แก่นายสิน กำหนดวันจดทะเบียนและชำระราคาที่ดินในวันที่ 2 กรกฎาคม 2559 ถ้าผิดสัญญายินยอมให้นายสินปรับ 200,000 บาท ขณะตกลงซื้อขายกัน นายสินซึ่งมีอาชีพทนายความทราบว่าที่ดินที่ตนจะซื้อเป็นของบุตรผู้เยาว์ของนางทัศนีย์ จึงได้ตกลงกันว่า ทำสัญญาแล้ว นางทัศนีย์จะไปร้องขอต่อศาลเพื่อขออนุญาตขายที่ดิน ต่อมาวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2559 นางทัศนีย์ได้ยื่นคำร้องต่อศาลชั้นต้นเพื่อขออนุญาตขายที่ดินดังกล่าวให้นายสิน ศาลชั้นต้นไต่สวนแล้วมีคำสั่งไม่อนุญาตให้ขาย คดีถึงที่สุด นางทัศนีย์จึงไม่ได้โอนขายที่ดินให้นายสินตามสัญญา นายสินเป็นโจทก์ฟ้องนางทัศนีย์และเด็กชายสุทธิต่อศาลชั้นต้นกรณีผิดสัญญาจะซื้อขายที่ดิน เรีกเบี้ยปรับ 200,000 บาท
        ดังนี้ นางทัศนีย์ต้องเสียค่าปรับดังกล่าวหรือไม่
        มาตรา 219 วรรคหนึ่ง "ถ้าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นภายหลังที่ได้ก่อหนี้ และซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบนั้นไซร้ ท่านว่าลูกหนี้เป็นอันหลุดพ้นจากการชำระหนี้นั้น"
        ตอบคล้าย ๆ ข้อก่อนหน้า คือ นางทัศนีย์ไม่ต้องเสียค่าปรับ
        
        แบบที่ 1 การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย + ไม่ใช่ความผิดลูกหนี้
        นายมะนาวติดต่อขอซื้อที่ดินแปลงหนึ่งจากนายทุเรียน นายทุเรียนแจ้งนายมะนาวว่าที่ดินแปลงนี้มีชื่อเด็กชายมังคุดบุตรของตนเป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์ จึงต้องได้รับอนุญาตจากศาลก่อนจึงจะจดทะเบียนโอนขายได้ จึงขอเวลาสามเดือน นายมะนาวยินดีและได้ตกลงทำสัญญาจะซื้อจะขายกัน โดยนายทุเรียนทำสัญญาแทนเด็กชายมังคุดในฐานะผู้แทนโดชอบธรรมหลังจากนั้นอีก 1 สัปดาห์ ทนายความจึงได้ยื่นคำร้องขอต่อศาลเพื่อขออนุญาตขายที่ดินแปลงดังกล่าว นายทุเรียนได้เบอกความต่อศาลอธิบายเหตุผล และชี้ให้เห็นประโยชน์จากการขายที่ดินแปลงนี้ที่จะตกได้แก่เด็กชายมังคุด ต่อมาปรากฏว่าศาลพิจารณาแล้วมีคำสั่งยกคำร้องไม่อนุญาตให้ขาย
        นายมะนาวจึงได้มาปรึกษานักศึกษาในฐานะทนายความ ประสงค์จะเรียกร้องค่าเสียหายตามสัญญาจะขายจากนายทุเรียน นักศึกษามีความเห็นอย่างไรต่อกรณีนี้
        
        แบบที่ 1 การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย + ไม่ใช่ความผิดลูกหนี้
        นายพงซื้อที่ดินแปลงหนึ่งเนื้อที่ 1 ไร่ จากนายสินเมื่อปี 2555 จดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์เรียบร้อยแล้ว ต่อมาวันที่ 3 มกราคม 2558 นายพงทำสัญญาจะขายที่ดินแปลงดังกล่าวแก่นายเรนในราคา 1,000,000 บาท กำหนดจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์วันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2558 แต่วันที่ 20 มกราคม 2558 กรุงเทพมหานครส่งเจ้าหน้าที่เข้าไปในที่ดินแปลงนี้เพื่อสร้างถนนสาธารณประโยชน์รวมเนื้อที่ 300 ตารางวา โดยแจ้งว่านายสินได้ยกให้เป็นถนนสาธารณะแล้ว ตั้งแต่ปี 2553 แต่ในทะเบียนที่ดินไม่ได้บันทึกการยกให้ไว้ นายพงจึงไม่เคยทราบมาก่อน กระทั่งได้ทำสัญญาจะขายที่ดินแปลงนี้แก่นายเรน นายเรนไม่สามารถใช้ประโยชน์ที่ดินได้ตามความประสงค์ จึงบอกเลิกสัญญาและเรียกค่าเสียหายจากนายพง ให้วินิจฉัยว่านายพงต้องรับผิดหรือไม่ เพราะเหตุใด
        มาตรา 219 วรรคหนึ่ง "ถ้าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นภายหลังที่ได้ก่อหนี้ และซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบนั้นไซร้ ท่านว่าลูกหนี้เป็นอันหลุดพ้นจากการชำระหนี้นั้น"
        การที่นายพงทำสัญญาจะขายที่ดินแปลงที่นายพงได้ซื้อมาจากนายสินให้แก่นายเรนโดยกำหนดจะจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์กันในวันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2558 แต่พอวันที่ 20 มกราคม 2558 กรุงเทพมหานครส่งเจ้าหน้าที่เข้าไปในที่ดินแปลงนี้เพื่อสร้างถนนสาธารณประโยชน์รวมเนื้อที่ 300 ตารางวา โดยแจ้งว่านายสินได้ยกให้เป็นถนนสาธารณะแล้ว ตั้งแต่ปี 2553 ทำให้นายเรนไม่สามารถใช้ประโยชน์ที่ดินได้ตามความประสงค์ จึงบอกเลิกสัญญาและเรียกค่าเสียหายจากนายพงนั้น
        กรณีดังกล่าวจะเห็นได้ว่า แม้นายพงจะไม่สามารถโอนที่ดินให้แก่นายเรนได้อันเป็นการผิดสัญญาจะซื้อขายก็ตาม แต่สาเหตุนั้นเกิดจากการที่นายสินเจ้าของที่ดินคนเดิมได้ยกที่ดินบางส่วนให้เป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน โดยนายพงไม่เคยรู้เรื่องนี้ ทั้งไม่มีการบันทึกไว้ในทะเบียนที่ดินด้วย
        ดังนั้น การที่นายพงไม่สามารถโอนที่ดินให้แก่นายเรนได้ตามสัญญา จึงเป็นกรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย เพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งได้เกิดขึ้นภายหลังที่ได้ก่อหนี้ และเป็นเหตุให้นายพงลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบตามมาตรา 219 วรรคหนึ่ง นายพงจึงหลุดพ้นจากการชำระหนี้และไม่ต้องชดใช้ค่าเสียหายแก่นายเรน
    - - แบบที่ 3 ทรัพย์สินทั่วไป ไม่ถือว่า ชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย
        นาย A ผู้ค้าปลีกทำสัญญาซื้อขายข้าวโพดกับนาย B ผู้ค้าส่งจำนวน 50 กิโลกรัม โดยตกลงว่าจะชำระราคาในวันส่งมอบสินค้า ก่อนถึงกำหนดเวลาส่งมอบสินค้าตามสัญญา เกิดอุบัติเหตุไฟไหม้โรงเก็บโกดังสินค้าของนาย B ทำให้สินค้าที่มีอยู่เดิมจำนวน 200 กิโลกรัม เหลือเพียง 20 กิโลกรัม นาย B จึงนำสินค้าที่เหลืออยู่ไปส่งให้ตามกำหนด โดยอ้างเหตุสุดวิสัยที่ถูกไฟไหม้ว่าทำให้เกิดเหตุพ้นวิสัยขึ้นทำให้ส่งสินค้าครบตามสัญญาไม่ได้ และอ้างอีกว่านาย A ต้องรับสินค้าที่นำมาส่งให้จำนวน 20 กิโลกรัมไว้ เพราะยังเป็นสินค้าที่มีคุณภาพไม่ถึงกับไร้ประโยชน์ ซึ่งนาย A ยังนำไปจำหน่ายได้อยู่
        ดังนี้ ให้วินิจฉัยว่า ข้ออ้างของนาย B ฟังขึ้นหรือไม่ เพราะเหตุใด
        มาตรา 219 "ถ้าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นภายหลังที่ได้ก่อหนี้ และซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบนั้นไซร้ ท่านว่าลูกหนี้เป็นอันหลุดพ้นจากการชำระหนี้นั้น"
        มาตรา 320 "อันจะบังคับให้เจ้าหนี้รับชำระหนี้แต่เพียงบางส่วน หรือให้รับชำระหนี้เป็นอย่างอื่นผิดไปจากที่จะต้องชำระแก่เจ้าหนี้นั้น ท่านว่าหาอาจจะบังคับได้ไม่"
        การที่นาย A ผู้ค้าปลีกทำสัญญาซื้อขายข้าวโพดกับนาย B ผู้ค้าส่งจำนวน 50 กิโลกรัมนั้น เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าไม่มีข้อตกลงกันว่าสินค้าข้าวโพดนั้นจะต้องนำมาจากแหล่งใดโดยเฉพาะ สินค้าข้าวโพดดังกล่าวจึงเป็นทรัพย์ที่มีอยู่ทั่วไป ยังไม่ได้เป็นทรัพย์เฉพาะสิ่ง
        ดังนั้นกรณีที่เกิดอุบัติเหตุไฟไหม้โรงเก็บโกดังสินค้าของนาย B ทำให้สินค้าที่มีอยู่เดิมจำนวน 200 กิโลกรัม เหลือเพียง 20 กิโลกรัม แม้ว่าอุบัติเหตุไฟไหม้จะเป็นพฤติการณ์ที่นาย B ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบก็ตาม แต่ก็ไม่ใช่กรณีที่จะทำให้การชำระหนี้ กลายเป็นพ้นวิสัยและทำให้นาย B ลูกหนี้เป็นอันหลุดพ้นจากการชำระหนี้นั้นตามมาตรา 219 แต่อย่างใด
        เนื่องจากนาย B ยังมีหน้าที่ตามสัญญาที่จะต้องหาทรัพย์ประเภทเดียวกันจากที่อื่นมาส่งมอบให้แก่นาย A ดังนั้น การที่นาย B ได้นำสินค้าที่เหลืออยู่ไปส่งมอบให้ตามกำหนด โดยอ้างเหตุสุดวิสัยที่ถูกไฟไหม้ว่าทำให้เกิด เหตุพ้นวิสัยขึ้น ทำให้ส่งสินค้าครบตามสัญญาไม่ได้นั้น
        เมื่อตามสัญญาซื้อขายข้าวโพดตกลงกันว่าจะส่งมอบข้าวโพดจำนวน 50 กิโลกรัม แต่นาย B ได้นำมาส่งมอบเพียง 20 กิโลกรัมนั้น ถือเป็นกรณีที่ลูกหนี้ขอชำระหนี้แต่เพียงบางส่วน ซึ่งนาย B ลูกหนี้จะบังคับให้นาย A เจ้าหนี้รับชำระหนี้แต่เพียงบางส่วนไม่ได้ตามมาตรา 320
        ดังนั้น ข้ออ้างของนาย B ที่ว่า นาย A ต้องรับสินค้าที่นำมาส่งให้จำนวน 20 กิโลกรัมไว้ เพราะยังเป็นสินค้าที่มีคุณภาพไม่ถึงกับไร้ประโยชน์ ซึ่งนาย A ยังนำไปจำหน่ายได้อยู่ จึงฟังไม่ขึ้นเช่นเดียวกัน
        แต่ถ้านาย B เอาข้าวโพดออกมาจากโกดังแล้วมาแพ็ค ชั่ง แบ่งรอไว้ จะถือว่าเป็นทรัพย์เฉพาะสิ่ง จึงจะอ้างมาตรา 219 วรรคแรก การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยได้
        
        แบบที่ 4 สกุลเงินไม่มี ไม่ถือว่า ชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย
        บริษัท B จำกัดในประเทศฝรั่งเศส ได้ส่งสินค้ามาขายให้บริษัท A จำกัดในประเทศไทย คิดเป็นราคารวม 10,000,000 ฟรังส์ฝรั่งเศส กำหนดชำระราคาด้วยการโอนเงินเข้าบัญชีของบริษัท B จำกัดในประเทศฝรั่งเศส
        ต่อมาระหว่างที่กำหนดเวลาชำระค่าสินค้ายังไม่ถึงกำหนด ประเทศฝรั่งเศสได้ประกาศยกเลิกเงินสกุลฟรังส์ของตน และใช้เงินสกุลยูโรแทน เมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว บริษัท A จำกัด ผิดนัดไม่ชำระค่าสินค้าตามที่ตกลงกัน
        บริษัท B จำกัด จึงมายื่นฟ้องเรียกค่าสินค้าในศาลไทย บริษัท A จำกัด ต่อสู้คดีว่าไม่มีสกุลเงินฟรังส์ฝรั่งเศสอยู่ในสารบบสกุลเงินของโลกแล้ว จึงถือได้ว่าการชำระหนี้นั้นกลายเป็นพ้นวิสัย โดยไม่ใช่ความรับผิดชอบของตน บริษัท A จำกัด จึงไม่ต้องชำระค่าสินค้าอีกต่อไป (อ้างมาตรา 219)
        บริษัท B จำกัด ต้องฟ้องร้องรัฐบาลฝรั่งเศสที่เป็นผู้ประกาศยกเลิกสกุลเงินฟรังส์
        ข้อต่อสู้ของบริษัท A จำกัด รับฟังได้หรือไม่ เพราะเหตุใด และหากจะต้องชำระหนี้แก่บริษัท ฺB จำกัด หากบริษัท A จำกัด จะใช้เงินบาทในการชำระหนี้ได้หรือไม่ อย่างไร จึงจะเป็นตามหลักการในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
        มาตรา 196 "ถ้าหนี้เงินได้แสดงไว้เป็นเงินต่างประเทศ ท่านว่าจะส่งใช้เป็นเงินไทยก็ได้
        วรรคสอง "การเปลี่ยนเงินนี้ ให้คิดตามอัตราแลกเปลี่ยนเงิน ณ สถานที่และในเวลาที่ใช้เงิน"
        มาตรา 197 "ถ้าหนี้เงินจะพึงส่งใช้ด้วยเงินตราชนิดหนึ่งชนิดใดโดยเฉพาะ อันเป็นชนิดที่ยกเลิกไม่ใช้กันแล้วในเวลาที่จะต้องส่งเงินใช้หนี้นั้นไซร้ การส่งใช้เงินท่านให้ถือเสมือนหนึ่งว่ามิได้ระบุไว้ให้ใช้เป็นเงินตราชนิดนั้น"
        มาตรา 219 "ถ้าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นภายหลังที่ได้ก่อหนี้ และซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบนั้นไซร้ ท่านว่าลูกหนี้เป็นอันหลุดพ้นจากการชำระหนี้นั้น"
        วรรคสอง "ถ้าภายหลังที่ได้ก่อหนี้ขึ้นแล้วนั้น ลูกหนี้กลายเป็นคนไม่สามารถจะชำระหนี้ได้ไซร้ ท่านให้ถือเสมือนว่าเป็นพฤติการณ์ที่ทำให้การชำระหนี้ตกเป็นอันพ้นวิสัยฉะนั้น"
        การที่บริษัท B จำกัดในประเทศฝรั่งเศส ได้ส่งสินค้ามาขายให้บริษัท A จำกัดในประเทศไทย ตามที่บริษัท A จำกัดสั่งซื้อ โดยคิดราคาเป็นสกุลเงินฟรังส์ฝรั่งเศสนั้น แม้ต่อมาจะปรากฏว่าประเทศฝรั่งเศสได้ประกาศยกเลิกเงินสกุลฟรังส์ของตน และใช้เงินสกุลยูโรแทนก็ตาม ก็ไม่ใช่เรื่องการชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยตามมาตรา 219 วรรคแรก อันจะทำให้ลูกหนี้หลุดพ้นจากการชำระหนี้แต่อย่างใด
        เนื่องจากหนี้ที่ต้องปฏิบัติการชำระหนี้เป็นหนี้เงิน มิใช่หนี้ให้กระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งแต่กรณีดังกล่าวถือเป็นกรณีที่สกุลเงินตราถูกยกเลิกตามมาตรา 197 ซึ่งบัญญัติให้ถือเสมือนว่าคู่สัญญามิได้ตกลงให้ใช้เงินตราชนิดที่ถูกยกเลิกไปแล้วนั้น
        ดังนั้น เมื่อมีการใช้เงินสกุลยูโรแทนแล้ว บริษัท A จำกัด จึงต้องชำระหนี้ค่าสินค้าแก่บริษัท B จำกัด ด้วยเงินสกุลยูโรซึ่งเป็นเงินสกุลที่ใช้แทนเงินฟรังส์ฝรั่งเศสที่มีมูลค่าเท่ากับเงินสกุลฟรังส์ฝรั่งเศส
        และกรณีนี้บริษัท A จำกัดสามารถชำระหนี้เป็นเงินบาทได้ตามมาตรา 196 วรรคแรก ส่วนการเปลี่ยนเงินนั้นให้คิดตามอัตราแลกเปลี่ยน ณ สถานที่และเวลาที่ใช้เงินตามมาตรา 196 วรรคสอง
        
        แบบที่ 5 การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย จากความผิดลูกหนี้
        นาย B ว่าจ้างบริษัท A จำกัด ให้ขนส่งไขมันนมจากฟาร์มของนาย B ที่จังหวัดราชบุรีเพื่อไปส่งที่โรงงานของนาย B เองในกรุงเทพมหานคร บริษัท A จำกัด ได้รับมอบไขมันนม 100 ถัง ราคา 100,000 บาท ไว้เพื่อการขนส่งแล้ว
        ระหว่างการขนส่ง คนขับรถพนักงานของบริษัท A จำกัด ขับรถโดยไม่ระมัดระวังและใช้ความเร็วเกินกำหนด ทำให้สินค้าที่ขนส่งได้รับการกระทบกระเทือน ปรากฏว่าไขมันนม 20 ถัง ราคา 20,000 บาท มีรอยแตกซึม เกิดการปนเปื้อนกับฝุ่นผงในอากาศ นาย B จะนำมาใช้ผลิตนมผงสำหรับเลี้ยงทารกที่่ต้องใช้วัตถุดิบที่สะอาดปราศจากการปนเปื้อน นาย B จึงปฏิเสธไม่ยอมรับสินค้าไขมันนมทั้ง 100 ถัง และเรียกค่าเสียหายจากบริษัท A จำกัด ทั้งหมดเป็นเงิน 100,000 บาท
        ถ้านักศึกษาเป็นที่ปรึกษากฎหมายของบริษัท A จำกัด นักศึกษาจะแนะนำอย่างไร
        มาตรา 218 "ถ้าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยจะทำได้เพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ต้องรับผิดชอบไซร้ ท่านว่าลูกหนี้จะต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่เจ้าหนี้เพื่อค่าเสียหายอย่างใด ๆ อันเกิดแต่การไม่ชำระหนี้นั้น"
        วรรคสอง "ในกรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยแต่เพียงบางส่วน ถ้าหากว่าส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นจะเป็นอันไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว เจ้าหนี้จะไม่ยอมรับชำระหนี้ส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นแล้ว และเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้เสียทั้งหมดทีเดียวก็ได้"
        มาตรา 220 "ลูกหนี้ต้องรับผิดชอบในความผิดของตัวแทนแห่งตนกับทั้งของบุคคลที่ตนใช้ในการชำระหนี้นั้นโดยขนาดเสมอกับว่าเป็นความผิดของตนเองฉะนั้น แต่บทบัญญัติแห่งมาตรา 373 หาใช้บังคับแก่กรณีเช่นนี้ด้วยไม่"
        กรณีตามอุทาหรณ์ การที่ไขมันนม 20 ถัง เกิดการปนเปื้อนนั้น เกิดจากการขับรถโดยไม่ระมัดระวังของพนักงานบริษัท A จำกัด ซึ่งถือว่าเป็นตัวแทนของบริษัทในการปฏิบัติการชำระหนี้ คือ การขนส่งสินค้าไปส่งมอบที่ปลายทาง
        ดังนั้น บริษัท A จำกัดจึงต้องร่วมรับผิดชอบด้วยตามมาตรา 220
        และจากข้อเท็จจริงตามปัญหา การชำระหนี้ในส่วนของไขมันนม 20 ถัง ที่มีรอยแตกซึมนั้น ถือได้ว่าเป็นการพ้นวิสัยแล้ว เนื่องจากสินค้าที่จะต้องนำไปใช้ผลิตนมผงสำหรับทารก ซึ่งไม่สามารถใช้วัตถุดิบปนเปื้อนได้ เพราะจะเป็นอันตรายต่อทารก ดังนั้น เมื่อการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเกิดขึ้นเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ต้องรับผิดชอบ ความเสียหายในส่วนนี้ บริษัท A จำกัด จึงต้องชดใช้ค่าสินไหมให้แก่นาย B ตามมาตรา 218 วรรคแรก
        แต่อย่างไรก็ตาม สำหรับไขมันนมอีก 80 ถังนั้น เมื่อไม่ปรากฏว่ามีการปนเปื้อน หรือได้รับความเสียหายอย่างไร จึงไม่อาจถือได้ว่าไขมันนมส่วนนี้เป็นอันไร้ประโยชน์แก่นาย B เพราะนาย B ยังสามารถนำไปใช้ผลิตนมผงสำหรับเลี้ยงทารกได้ตามความประสงค์
        นาย B จึงไม่มีสิทธิปฏิเสธไม่ยอมรับมอบไขมันนมส่วนนี้จากบริษัท และเรียกค่าเสียหายด้วยได้ตามมาตรา 218 วรรคสอง
        ดังนั้น บริษัท A จำกัด จึงควรชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้นาย B เพียง 20,000 บาท สำหรับความเสียหายที่เกิดจากการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย ในส่วนของไขมันนม 20 ถังเท่านั้น
        
        แบบที่ 5 การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย จากความผิดลูกหนี้
        นาย B ต้องการซื้อรถยนต์ยี่ห้อเอแอนด์บี 1 คัน จากบริษัท A มอเตอร์ จำกัด ซึ่งขายรถยนต์ใช้แล้ว นาย B จึงจองรถไว้หนึ่งคันตามรุ่นและสีที่ต้องการ พร้อมทั้งกำชับขอให้เลือกคันที่หมายเลข ทะเบียนรถสวยให้ด้วย แล้วนาย B แจ้งให้บริษัทจัดส่งรถไปให้ที่บ้านของนาย B เนื่องจากนาย B ยังขับรถไม่ชำนาญ นาย B ชำระราคาแล้วกลับไปรอที่บ้านของตน นาย A กรรมการผู้มีอำนาจของบริษัทจึงเลือกรถยี่ห้อดังกล่าวคันหนึ่งในรุ่นและสีตามที่นาย B ต้องการและมีหมายเลขทะเบียน กศ 123 กทม. นำมาจัดเตรียมเพื่อส่งมอบ จากนั้นนาย A มอบหมายให้นายโทนลูกจ้างของบริษัท ขับรถคันดังกล่าวไปส่งมอบให้นาย B ที่บ้าน ระหว่างทางนายโทนขับรถคันนี้ด้วยความเร็วสูง เป็นเหตุให้รถชนแท่งปูนและพลิกคว่ำ รถได้รับความเสียหายสิ้นเชิง ดังนี้ นาย B จะเรียกร้องให้บริษัทดังกล่าวรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนได้หรือไม่ อย่างไร
        มาตรา 218 "ถ้าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยจะทำได้เพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ต้องรับผิดชอบไซร้ ท่านว่าลูกหนี้จะต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่เจ้าหนี้เพื่อค่าเสียหายอย่างใด ๆ อันเกิดแต่การไม่ชำระหนี้นั้น"
        วรรคสอง "ในกรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยแต่เพียงบางส่วน ถ้าหากว่าส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นจะเป็นอันไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว เจ้าหนี้จะไม่ยอมรับชำระหนี้ส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นแล้ว และเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้เสียทั้งหมดทีเดียวก็ได้"
        มาตรา 220 "ลูกหนี้ต้องรับผิดชอบในความผิดของตัวแทนแห่งตนกับทั้งของบุคคลที่ตนใช้ในการชำระหนี้นั้นโดยขนาดเสมอกับว่าเป็นความผิดของตนเองฉะนั้น แต่บทบัญญัติแห่งมาตรา 373 หาใช้บังคับแก่กรณีเช่นนี้ด้วยไม่"
        มาตรา 324 "เมื่อมิได้มีแสดงเจตนาไว้โดยเฉพาะเจาะจงว่าจะพึงชำระหนี้ ณ สถานที่ใดไซร้ หากจะต้องส่งมอบทรัพย์เฉพาะสิ่ง ท่านว่าต้องส่งมอบกัน ณ สถานที่ซึ่งทรัพย์นั้นได้อยู่ในเวลาเมื่อก่อให้เกิดหนี้นั้น ส่วนการชำระหนี้โดยประการอื่น ท่านว่าต้องชำระ ณ สถานที่ซึ่งเป็นภูมิลำเนาปัจจุบันของเจ้าหนี้"
        การที่นาย B ตกลงซื้อรถยนต์กับบริษัท A มอเตอร์ จำกัดนั้น แม้ในขณะที่นาย B ได้ตกลงซื้อ นาย B ได้ระบุแต่เพียงรุ่นและสีกับความต้องการพิเศษเกี่ยวกับหมายเลขทะเบียนรถก็ตาม แต่ต่อมาเมื่อบริษัทได้เลือกรถยนต์ยี่ห้อเอแอนด์บี คันหมายเลขทะเบียน กศ 123 กทม. ในรุ่นและสีตามที่นาย B ต้องการแล้ว รถคันดังกล่าวจึงเป็นวัตถุแห่งหนี้สำหรับการส่งมอบเพื่อชำระหนี้ตามมาตรา 195 วรรคสอง
        ซึ่งตามปกติลูกหนี้ผู้ขายรถยนต์ย่อมเป็นผู้ปฏิบัติการชำระหนี้นั้นด้วยตนเอง และสถานที่ส่งมอบโดยหลักแล้วคือ สถานที่ที่รถยนต์คันนี้ได้อยู่ในเวลาเมื่อก่อให้เกิดหนี้นั่นเอง แต่เมื่อกรณีนี้ปรากฏว่าบริษัทฯกับนาย B ได้แสดงเจตนา ให้ส่งมอบรถยนต์คันดังกล่าวของนาย B เจ้าหนี้ ดังนั้น บริษัทจัดส่งรถยนต์คันนี้ ณ ภูมิลำเนาของนาย B ตามมาตรา 324
        ในการส่งมอบรถยนต์คันนี้ให้แก่นาย B นั้น บริษัทฯ มิได้ดำเนินการเอง แต่ได้มอบหมายให้นายโทนลูกจ้างของบริษัทฯ เป็นผู้ขับไปส่งมอบ ณ ภูมิลำเนาของนาย B การที่นายโทนขับรถยนต์คันนี้ไปชนแท่งปูนและพลิกคว่ำ ทำให้รถได้รับความเสียหายสิ้นเชิงนั้น ถือเป็นกรณีที่ทำให้การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย และแม้เหตุดังกล่าวจะเกิดจากการกระทำโดยประมาทเลินเล่อของนายโทน แต่กรณีนี้ถือได้ว่านายโทนเป็นตัวแทนในการชำระหนี้ของบริษัทฯ
        บริษัทฯ จึงต้องรับผิดชอบในความผิดของนายโทนเสมอกับว่าเป็นความผิดของตนเอง ตามมาตรา 220 บริษัทฯ จึงต้องรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่นาย B ตามมาตรา 218 วรรคหนึ่ง ประกอบมาตรา 220
        ดังนั้น นาย B จึงสามารถเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนจากบริษัทฯ ได้
        
        แบบที่ 6 การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย ในช่วงลูกหนี้ผิดนัด
        นาย A เช่าชุดกอล์ฟจากนาย B 1 เดือน เมื่อครบกำหนดส่งคืนในวันที่ 20 สิงหาคม 2558 นาย A ไม่ส่งมอบชุดกอล์ฟคืนนาย B
        วันที่ 20 กันยายน 2558 นาย A ทำชุดกอล์ฟดังกล่าวหาย วันที่ 20 ตุลาคม 2558 นาย B ยื่นฟ้องนาย A ต่อศาล มีคำขอท้ายฟ้องว่า ขอให้บังคับนาย A คืนชุดกอล์ฟ หากคืนไม่ได้ ให้ใช้ราคา 20,000 บาทแทน พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี นับตั้งแต่วันที่ 21 สิงหาคม 2558 ถ้านักศึกษาเป็นศาลจะวินิจฉัยข้อเท็จจริงนี้ว่าอย่างไร เพราะเหตุใด
        มาตรา 217 "ลูกหนี้จะต้องรับผิดชอบในความเสียหายบรรดาที่เกิดแต่ความประมาทเลินเล่อในระหว่างเวลาที่ตนผิดนัด ทั้งจะต้องรับผิดชอบในการที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุอันเกิดขึ้นในระหว่างเวลาที่ผิดนัดนั้นด้วย เว้นแต่ความเสียหายนั้นถึงแม้ว่าตนจะได้ชำระหนี้ทันเวลากำหนดก็คงจะต้องเกิดมีอยู่นั่นเอง"
        มาตรา 225 "ถ้าลูกหนี้จำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนเพื่อราคาวัตถุอันได้เสื่อมเสียไประหว่างผิดนัดก็ดี หรือวัตถุอันไม่อาจส่งมอบได้เพราะเหตุอย่างใดอย่างหนึ่งอันเกิดขึ้นระหว่างผิดนัดก็ดี ท่านว่าเจ้าหนี้จะเรียกดอกเบี้ยในจำนวนที่จะต้องใช้เป็นค่าสินไหมทดแทน คิดตั้งแต่เวลาอันเป็นฐานที่ตั้งแห่งการกะประมาณราคานั้นก็ได้ วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้ตลอดถึงการที่ลูกหนี้จำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนเพื่อการที่ราคาวัตถุตกต่ำเพราะวัตถุนั้นเสื่อมเสียลงในระหว่างเวลาที่ผิดนัดนั้นด้วย"
        มาตรา 198 "ถ้าการอันมีกำหนดพึงกระทำเพื่อชำระหนี้นั้นมีหลายอย่าง แต่จะต้องกระทำเพียงการใดการหนึ่งแต่อย่างเดียวไซร้ ท่านว่าสิทธิที่จะเลือกทำการอย่างใดนั้นตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้ เว้นแต่จะได้ตกลงกันกำหนดไว้เป็นอย่างอื่น"
        มาตรา 204 "ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว"
        วรรคสอง "ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว"
        คำฟ้องนาย B ที่ขอให้ศาลบังคับให้นาย A คืนชุดกอล์ฟ หากคืนไม่ได้ ให้ใช้ราคา 20,000 บาทแทน พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี นับตั้งแต่วันที่ 21 สิงหาคม 2558 นั้นเป็นกรณีที่ให้นาย A ต้องส่งมอบชุดกอล์ฟคืนก่อน หากคืนไม่ได้ให้ใช้ราคาแทนพร้อมดอกเบี้ย จึงไม่ใช่เรื่องการกระทำเพื่อชำระหนี้ที่มีหลายอย่างแต่ต้องกระทำเพียงอย่างเดียว ซึ่งลูกหนี้มีสิทธิที่จะเลือกตามมาตรา 198
        ข้อเท็จจริงเป็นกรณีที่นาย A ไม่ชำระหนี้คือไม่ส่งมอบชุดกอล์ฟคืนตามกำหนด จึงถือว่านาย A ลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลยตามมาตรา 204 วรรคสอง และการที่นาย A ได้ทำชุดกอล์ฟหายไปทำให้การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยในระหว่างที่นาย A ผิดนัด ดังนั้น นาย A จึงต้องรับผิดชอบในความเสียหายที่เกิดขึ้นนั้นตามมาตรา 217
        ส่วนกรณีการใช้ราคาแทนพร้อมดอกเบี้ยนั้น เนื่องจากวัตถุแห่งหนี้แต่เริ่มแรกเป็นทรัพย์สินอื่นที่ไม่ใช่เงิน แต่เป็นหนี้เงินที่เกิดขึ้นภายหลังเนื่องจากการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยในระหว่างที่ลูกหนี้ผิดนัด
        ดังนั้นการใช้ราคาแทนในกรณีนี้จึงเป็นค่าสินไหมทดแทนเพื่อวัตถุที่ไม่อาจส่งมอบได้เพราะเหตุอย่างใดอย่างหนึ่งอันเกิดขึ้นในระหว่างผิดนัดตามมาตรา 225
        นาย B จึงมีสิทธิคิดดอกเบี้ยจากเงินต้นราคาชุดกอล์ฟได้ โดยคิดตั้งแต่เวลาอันเป็นฐานที่ตั้งแห่งการกะประมาณราคา ซึ่งมิใช่วันที่ 21 สิงหาคม 2558 อันเป็นวันเริ่มต้นการผิดนัดส่งมอบชุดกอล์ฟตามมาตรา 204 วรรคสอง แต่เป็นวันที่ 20 กันยายน 2558 ซึ่งเป็นวันที่ชุดกอล์ฟหายไป และสามารถคิดดอกเบี้ยได้ในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปีตามมาตรา 224 วรรคแรก
        
        แบบที่ 7 การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย ในช่วงลูกหนี้ผิดนัด
        นาย A วางแผนจะจัดงานปาร์ตี้วันเกิดของตนในวันที่ 31 มีนาคม 2560 นาย A ต้องการแจกของที่ระลึกในงานปาร์ตี้เป็นภาพวาดเหมือนหรือภาพวาดแนว Portrait ในวันที่ 1 มกราคม 2560 นาย A จึงได้ติดต่อว่าจ้างนาย B ผู้ซึ่งได้รับการยกย่องในฐานะศิลปินเอกของโลก ด้านจิตรกรรมด้วยลักษณะลายเส้นที่มีเอกลักษณ์เฉพาะไม่ซ้ำแบบใคร ให้ดำเนินการวาดภาพเหมือนของนาย A ให้แล้วเสร็จ 1 เดือน นับแต่วันที่ตกลงกัน
        ปรากฏว่าจนถึงวันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2560 นาย A ก็ยังไม่ได้รับมอบภาพวาด นาย A ร้อนใจมากจึงมาปรึกษาท่านในเรื่องของการบังคับ ชำระหนี้โดยการใช้สิทธิทางศาล ว่าสามารถสั่งให้บุคคลอื่นวาดภาพแทนโดยให้ลูกหนี้ออกค่าใช้จ่ายได้หรือไม่ หรือสามารถเรียกร้องอะไรได้บ้าง
        มาตรา 213 "ถ้าลูกหนี้ละเลยเสียไม่ชำระหนี้ของตน เจ้าหนี้จะร้องขอต่อศาลให้สั่งบังคับชำระหนี้ก็ได้ เว้นแต่สภาพแห่งหนี้จะไม่เปิดช่องให้ทำเช่นนั้นได้"
        เมื่อสภาพแห่งหนี้ไม่เปิดช่องให้บังคับชำระหนี้ได้ ถ้าวัตถุแห่งหนี้เป็นอันให้กระทำการอันหนึ่งอันใด เจ้าหนี้จะร้องขอต่อศาลให้สั่งบังคับให้บุคคลภายนอกกระทำการอันนั้นโดยให้ลูกหนี้เสียค่าใช้จ่ายให้ก็ได้ แต่ถ้าวัตถุแห่งหนี้เป็นอันให้กระทำนิติกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งไซร้ ศาลจะสั่งให้ถือเอาตามคำพิพากษาแทนการแสดงเจตนาของลูกหนี้ก็ได้
        ส่วนหนี้ซึ่งมีวัตถุเป็นอันจะให้งดเว้นการอันใด เจ้าหนี้จะเรียกร้องให้รื้อถอนการที่ได้กระทำลงแล้วนั้นโดยให้ลูกหนี้เสียค่าใช้จ่าย และให้จัดการอันควรเพื่อกาลภายหน้าด้วยก็ได้
        อนึ่งบทบัญญัติในวรรคทั้งหลายที่กล่าวมาก่อนนี้ หากระทบกระทั่งถึงสิทธิที่จะเรียกเอาค่าเสียหายไม่
        มาตรา 215 "เมื่อลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์อันแท้จริงแห่งมูลหนี้ไซร้ เจ้าหนี้จะเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายอันเกิดแต่การนั้นก็ได้"
        การที่นาย A ได้ว่าจ้างนาย B ให้วาดภาพเหมือนของนาย A นั้น เป็นกรณีที่มีวัตถุแห่งหนี้เป็นการกระทำการโดยมีนาย A ผู้ว่าจ้างเป็นเจ้าหนี้และนาย B ผู้รับจ้างเป็นลูกหนี้
        ซึ่งหนี้ดังกล่าวมีกำหนดส่งมอบภายใน 1 เดือนนับแต่วันที่ตกลงกัน อันเป็นหนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ตามวันแห่งปฏิทิน เมื่อนาย B ไม่ชำระหนี้ตามกำหนด นาย B จึงตกเป็นผู้ผิดนัดโดยเจ้าหนี้ไม่จำต้องเตือนก่อน ตามมาตรา 213 วรรคสองประกอบมาตรา 204 วรรคสอง
        
        1 more item...
- - - - แบบที่ 2 ชำระหนี้ เป็นไร้ประโยชน์ + ค่าเสียหายปกติ/พิเศษ
        นาย B เป็นเจ้าของร้านขายส่งสินค้า ในช่วงสงกรานต์ของทุกปี นาย B จะขายปินฉีดน้ำแบบต่าง ๆ แก่ลูกค้าขาประจำที่มาซื้อไปขายต่อ สร้างผลกำไรแก่นาย B ไม่ตำกว่าปีละ 50,000 บาท (เป็นค่าเสียหายตามปกติ)
        แต่สินค้ามีข้อจำกัดคือไม่สามารถเก็บไว้ขายในปีต่อไปได้เพราะวัตถุดิบเสื่อมคุณภาพในเวลาอันรวดเร็ว นาย B สั่งซื้อจากโรงงานผลิตปืนฉีดน้ำของนาย A เพียงแห่งเดียวมาตั้งแต่ปี 2550
        สำหรับในปีนี้นาย B ได้สั่งซื้อไปยังโรงงานของนาย A ตั้งแต่วันที่ 10 มีนาคม 2558 จำนวน 1,000 กระบอกเช่นทุกปี มีข้อตกลงว่านาย A จะต้องนำสินค้ามาส่งที่ร้านของนาย B ในวันที่ 1 เมษายน 2558 เพื่อจะได้จัดเตรียมการส่งมอบแก่ลูกค้าของนาย B ล่วงหน้า รวม 5 ราย รายละ 200 กระบอก
        โดยนาย B นัดให้มารับสินค้าตั้งแต่วันที่ 2 เมษายนถึงวันที่ 6 เมษายน แต่นาย A ผลิดสินค้าไม่ทันเพราะปีนี้มีคำสั่งซื้อมากกว่าปกติ นาย A นำสินค้าทั้ง 1,000 กระบอกมาส่งมอบแก่นาย B ในวันที่ 15 เมษายน 2558 นาย B ไม่ยอมรับสินค้าทั้งหมดไว้ และเป็นเหตุให้นาย B ไม่มีสินค้าส่งมอบแก่ลูกค้าทั้งห้ารายของตน นาย B ต้องจ่ายค่าเสียหายให้ไปรายละ 5,000 บาท
        ต่อมานาย B มาปรึกษานักศึกษาซึ่งเป็นทนายความ ให้นักศึกษาให้คำปรึกษาแก่นาย B ว่าจะสามารถเรียกร้องอะไรจากนาย A ได้บ้าง
        มาตรา 216 "ถ้าโดยเหตุผิดนัด การชำระหนี้กลายเป็นอันไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้เจ้าหนี้จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้ และจะเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้ก็ได้"
        มาตรา 222 "การเรียกเอาค่าเสียหายนั้น ได้แก่เรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายเช่นที่ตามปกติย่อมเกิดขึ้นแต่การไม่ชำระหนี้นั้น"
        วรรคสอง "เจ้าหนี้จะเรียกค่าสินไหมทดแทนได้ แม้กระทั่งเพื่อความเสียหายอันเกิดแต่พฤติการณ์พิเศษ หากว่าคู่กรณีที่เกี่ยวข้องได้คาดเห็นหรือควรจะได้คาดเห็นพฤติการณ์เช่นนั้นล่วงหน้าก่อนแล้ว"
        มาตรา 224 (ใหม่) 11 เม.ษ. 2564 บัญญัติเปลี่ยนแปลงเป็นว่า “หนี้เงินนั้น ให้คิดดอกเบี้ยในระหว่างเวลาผิดนัดในอัตราที่กำหนดตามมาตรา 7 บวก ด้วยอัตราเพิ่มร้อยละสองต่อปี ถ้าเจ้าหนี้อาจจะเรียกดอกเบี้ยได้สูงกว่านั้นโดยอาศัยเหตุอย่างอื่นอันชอบด้วยกฎหมาย ก็ให้คงส่งดอกเบี้ยต่อไปตามนั้น" (มาตรา 7 (ใหม่) ให้ใช้อัตราร้อยละสามต่อปี)
        ในเรื่องของการเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายนั้น ได้กำหนดหลักเกณฑ์ที่จะเรียกค่าสินไหมทดแทนไว้ 2 ประการด้วยกัน คือ
        
        ความเสียหายที่เกิดขึ้นตามปกติจากการไม่ชำระหนี้ กรณีนี้ลูกหนี้ต้องรับผิดเสมอ (มาตรา 222 วรรคแรก)
        
        ความเสียหายอันเกิดแต่พฤติการณ์พิเศษ กรณีนี้ลูกหนี้ต้องรับผิดต่อเมื่อได้คาดเห็นหรือควรจะได้คาดเห็นล่วงหน้าก่อนแล้ว (มาตรา 222 วรรคสอง)
        ส่วนดอกเบี้ยอันเกิดแต่หนี้เงินนั้น มาตรา 224 วรรคแรก กำหนดว่า เมื่อลูกหนี้ผิดนัดชำระหนี้ เจ้าหนี้ย่อมจะเรียกดอกเบี้ยในระหว่างผิดนัดได้ในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี แม้ในสัญญาจะมิได้กำหนดไว้ก็ตาม แต่ถ้าเจ้าหนี้จะเรียกดอกเบี้ยให้สูงกว่านั้นโดยอาศัยเหตุอื่นอันชอบด้วยกฎหมาย เจ้าหนี้ก็เรียกได้ตามนั้น
        
        นิติสัมพันธ์ระหว่างนาย B กับนาย A เป็นสัญญาซื้อขายสินค้าปืนฉีดน้ำที่มีคุณสมบัติข้อจำกัดเฉพาะตัว 1,000 กระบอก ซึ่งนาย A จะต้องชำระหนี้คือต้องนำสินค้าดังกล่าวมาส่งมอบให้แก่นาย B ตามวันที่กำหนดในปฏิทินตามมาตรา 204 วรรคสอง คือ วันที่ 1 เมษายน 2558
        เมื่อนาย A นำสินค้ามาส่งมอบให้แก่นาย B ในวันที่ 15 เมษายน 2558 ซึ่งเป็นการส่งมอบเมื่อพ้นกำหนดเวลาที่ได้ตกลงกัน จึงถือว่านาย A ลูกหนี้ผิดนัดชำระหนี้ และเป็นการผิดนัดชำระหนี้โดยมิพักต้องเตือนก่อน และการที่นาย A นำสินค้ามาส่งมอบให้แก่นาย B ในวันที่ 15 เมษายน 2558 นั้น ทำให้การชำระหนี้เป็นอันไร้ประโยชน์แก่นาย B ดังนั้น นาย B จึงมีสิทธิที่จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้และเรียกค่าสินไหมทดแทนจากนาย A ได้ตามมาตรา 216 และในกรณที่ค่าสินไหมทดแทนที่เรียกเป็นจำนวนเงินค่าเสียหาย นาย B ย่อมมีสิทธิคิดดอกเบี้ยจากจำนวนเงินค่าเสียหายนั้นด้วยตามมาตรา 224 วรรคหนึ่ง
        
        สำหรับค่าเสียหายนั้น นาย B สามารถเรียกค่าขาดกำไรจากการขาย 50,000 บาท เนื่องจากการซื้อสินค้าจากนาย A ซึ่งเป็นผู้ผลิตก็เพื่อนำมาขายต่อให้แก่ลูกค้าของนาย B ซึ่งนาย B ย่อมต้องได้กำไรจากการขายนั้นเป็นธรรมดา ดังนั้น เมื่อนาย A ไม่สามารถส่งมอบสินค้าให้นาย B ได้ ค่าเสียหายจำนวนนี้จึงเป็นค่าเสียหายเช่นที่ตามปกติ
        ย่อมเกิดจากการที่นาย A ไม่ส่งมอบสินค้าในวันทีกำหนด
        ส่วนค่าเสียหายที่นาย B ต้องชดใช้แก่ลูกค้าทั้ง 5 รายของตนรวมเป็นเงิน 25,000 บาทนั้น แม้จะไม่ใช่ค่าเสียหายเช่นที่ตามปกติย่อมเกิดจากการไม่ชำระหนี้ เต่เนื่องจากนาย A ทราบจากการที่เคยค้าขายกับนาย B มาหลายปี โดยมีข้อตกลงกันว่านาย A ต้องนำสินค้ามาส่งในวันที่กำหนดเพื่อลูกค้าจะได้มารับไปขายต่อ พฤติการณ์แสดงว่านาย A คาดเห็นได้อยู่แล้วว่า หากนาย B ไม่สามารถส่งมอบสินค้าให้ลูกค้าของนาย B นำไปขายต่อได้ นาย B ย่อมต้องรับผิดชอบต่อลูกค้าของนาย B
        ดังนั้น ค่าเสียหายจำนวนนี้จึงเป็นค้าเสียหายอันเกิดแต่พฤติการณ์พิเศษที่นาย A ได้คาดเห็นล่วงหน้าก่อนแล้ว นาย B จึงสามารถเรียกร้องให้นาย A รับผิดได้ตามมาตรา 222 วรรคสอง
        สำหรับอัตราดอกเบี้ยในเงินต้นทั้งสองจำนวนดังกล่าว เนื่องจากไม่มีการตกลงกันไว้เกี่ยวกับอัตราดอกเบี้ยผิดนัด นาย B จึงสามารถเรียกได้ในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี ตามมาตรา 224 วรรคหนึ่ง
        
        แบบที่ 3 ชำระหนี้ เป็นไร้ประโยชน์ + ค่าเสียหายปกติแต่ไม่พิเศษ
        นาย B ทำสัญญาขายที่ดินแปลงหนึ่งของตนให้แก่นาย A ตกลงกันว่าจะจดทะเบียนโอนในวันที่ 15 เมษายน 2557 แต่เนื่องจากบนที่ดินแปลงนี้มีบุคคลอื่นเข้ามาปลูกบ้านพักอาศัยอยู่ 10 ครอบครัว นาย B กับนาย A จึงตกลงกันว่า นาย B จะต้องดำเนินการให้ครอบครัวเหล่านั้นย้ายออกไปจากที่ดินภายในวันที่ 31 มีนาคม 2557 นาย B ได้ให้ครอบครัวเหล่านั้นทั้งหมดย้ายออกไปตามกำหนดแล้ว โดยได้จ่ายค่าขนย้ายและรื้อถอนให้รวม 100,000 บาท แต่เงินจำนวนนี้ นาย B ต้องกู้มาจากธนาคาร เสียดอกเบี้ยร้อยละ 8 ต่อปี ครั้นวันที่ 15 เมษายน 2557 นาย A กลับผิดสัญญาไม่ยอมจดทะเบียนรับโอนที่ดินแปลงนี้ เพราะเห็นว่าราคาแพงเกินไป นาย B จะฟ้องนาย A ต่อศาลเพื่อเรียกค่าเสียหาย 100,000 บาท ที่เสียไปเป็นค่าขนย้ายและรื้อถอนพร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 8 ต่อปี กับเรียกค่าเสียหายที่นาย A ผิดสัญญาไม่ยอมรับโอนที่ดินด้วยอีก 50,000 บาท นาย B เรียกค่าเสียหายกับดอกเบี้ยได้หรือไม่ อย่างไร
        ในเรื่องของการเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายนั้น ได้กำหนดหลักเกณฑ์ที่จะเรียกค่าสินไหมทดแทนไว้ 2 ประการด้วยกัน คือ
        
        ความเสียหายที่เกิดขึ้นตามปกติจากการไม่ชำระหนี้ กรณีนี้ลูกหนี้ต้องรับผิดเสมอ (มาตรา 222 วรรคแรก)
        
        ความเสียหายอันเกิดแต่พฤติการณ์พิเศษ กรณีนี้ลูกหนี้ต้องรับผิดต่อเมื่อได้คาดเห็นหรือควรจะได้คาดเห็นล่วงหน้าก่อนแล้ว (มาตรา 222 วรรคสอง)
        ส่วนดอกเบี้ยอันเกิดแต่หนี้เงินนั้น มาตรา 224 วรรคแรก กำหนดว่า เมื่อลูกหนี้ผิดนัดชำระหนี้ เจ้าหนี้ย่อมจะเรียกดอกเบี้ยในระหว่างผิดนัดได้ในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี แม้ในสัญญาจะมิได้กำหนดไว้ก็ตาม แต่ถ้าเจ้าหนี้จะเรียกดอกเบี้ยให้สูงกว่านั้นโดยอาศัยเหตุอื่นอันชอบด้วยกฎหมาย เจ้าหนี้ก็เรียกได้ตามนั้น
        
        ค่าเสียหาย 100,000 บาท ที่นาย B เสียไปเป็นค่าขนย้ายและรื้อถอนนั้น นาย B สามารถจากนาย A ได้เพราะเป็นค่าเสียหายเช่นที่ตามปกติย่อมเกิดจากการไม่ชำระหนี้ คือ การที่นาย A ผิดสัญญาไม่ยอมรับโอนที่ดินตามที่ได้ตกลงซื้อจากนาย B ตามมาตรา 222 วรรคแรก
        ส่วนดอกเบี้ยร้อยละ 8 ต่อปีนั้น ไม่ใช่ค่าเสียหายเช่นที่ตามปกติย่อมเกิดจากการไม่ชำระหนี้ แต่ถือว่าเป็นค่าเสียหายอันเกิดแต่พฤติการณ์พิเศษ เมื่อข้อเท็จจริงไม่ปรากฏว่านาย B ได้แจ้งให้นาย A ทราบถึงอัตราดอกเบี้ยร้อยละ 8 ต่อปีที่นาย B ต้องเสียให้แก่ธนาคารเนื่องจากการกู้เงิน จึงถือไม่ได้ว่านาย A ได้คาดเห็นหรือควรจะได้คาดเห็นถึงความเสียหายเช่นนั้นล่วงหน้าก่อนแล้ว นาย B จึงเรียกให้นาย A รับผิดชำระดอกเบี้ยในอัตราดังกล่าวไม่ได้ ตามมาตรา 222 วรรคสอง (ฎีกาที่ 1336/2545)
        แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อค่าเสียหาย 100,000 บาทนั้นถือว่าเป็นหนี้เงิน ดังนั้น นาย B จึงยังสามารถเรียกดอกเบี้ยในระหว่างที่นาย A ผิดนัดได้ในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปีตามมาตรา 224 วรรคแรก